مگاپارک‌ های نساجی، برگ برنده هند در توسعه صنعت نساجی

داستان منسوجات در هند یکی از کهن ترین داستان های نساجی جهان است. قدیمی‌ترین نخ‌های پنبه‌ای هندی به حدود ۴۰۰۰ سال قبل از میلاد برمی‌گردد و پارچه‌های رنگ‌ شده از این منطقه به ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد باز می‌گردد.

منسوجات هند به قدری برای هویت آن در خارج از کشور اهمیت داشت که در یونان باستان و بابل نام «هند» مخفف «پنبه» بود. منسوجات هند در هر جنبه ای از هویت آن تعبیه شده است. شکوه و جلال درباری با پارچه های باشکوه اعلان می شد و عبادت مذهبی هنوز از طریق پارچه نمود پیدا می کند.

پارچه های هندی و صادرات آن در توسعه سیستم تجارت جهانی نقش اساسی داشت و شکل گیری هند امروز همچنان با نساجی گره خورده است. منابع طبیعی غنی هند برای ساخت و تزئین منسوجات بی رقیب است و پنبه و ابریشم مواد خامی هستند که بیشتر با منسوجات هند مرتبط است و هند برای قرن ها پارچه های پنبه ای را به جهان عرضه می کرد.

این کشور همچنین تنوع شگفت انگیزی از پارچه های دست ساز را برای مصارف خانگی تولید می کرد تا اینکه صنعتی شدن نحوه تولید و فروش پنبه را تغییر داد. صنعت نساجی یکی از عوامل کلیدی محرک برای تحول صنعتی بود که منجر به انقلاب صنعتی در اواخر قرن ۱۸ شد که در سراسر جهان گسترش یافته است.

بعدها کشورهای آسیایی مانند چین، تایوان، ویتنام، کره جنوبی در دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ با تمرکز بر صنعتی سازی مبتنی بر صادرات به توسعه صنعت نساجی پرداختند. در همه این کشورها یکی از عوامل کلیدی محرک برای دگرگونی صنعتی، ارتقاء خوشه های صنعتی، تجمعات جغرافیایی شرکت ها و قطب های تولید، که به عنوان یک راه حل مناسب برای رشد اقتصادی و رقابت در کشورهای توسعه یافته و همچنین کشورهای در حال توسعه بود.

ارتقای خوشه های صنعتی، تراکم های جغرافیایی قطب های تولید، به عنوان راه حلی مناسب برای رشد اقتصادی و رقابت پذیری تلقی می شود. تحلیلی ازخوشه های مختلف نساجی و تولید عمومی در کشورهایی مانند چین، ایتالیا، ترکیه، امارات نشان می دهد که خوشه های موفق دارای ویژگی های مشترک همچون مقیاس بزرگ، وجود زنجیره ارزش یکپارچه و خدمات پشتیبانی به خوبی توسعه یافته در زیرساخت مشترک، سهولت در انجام تجارت و مشوق های مالی ویژه هستند.

صنعت نساجی هند یکی از بزرگ‌ترین صنعت‌های نساجی دنیا با پایه مواد خام و قدرت تولید در سراسر زنجیره ارزش است. برای افزایش تولید نساجی و رقابتی کردن این بخش در سطح جهانی تمرکز دولت بر ساخت بهترین زیرساخت تولید در کلاس جهانی وارتقاء فناوری برای تقویت نوآوری و افزایش مهارت ها و کاهش هزینه ها است. با توجه به تجربه اقتصادهای رقیب، نیاز به توسعه صنعتی در مقیاس بزرگ و یکپارچه در کلاس جهانی احساس می شود تا صنایع نساجی برای ایجاد مقیاس، کاهش هزینه های لجستیک و رقابت پذیری خود اقدام کنند.

با ادغام طرح پارک های پوشاک برای صادرات (APES) و طرح توسعه زیرساخت مرکز نساجی (TCIDS) ، طرح پارک های یکپارچه نساجی (SITP) در سال ۲۰۰۵ تصویب شد تا صنعت نساجی با امکانات زیرساختی در سطح جهانی راه اندازی شود که هدف عمده از پارک های یکپارچه نساجی عبارتند از فراهم نمودن امکانات زیرساختی در سطح جهانی برای صنعت واحدهای نساجی تولیدات خود را افزایش دهند و همچنین کمک به واحدهای نساجی برای مطابقت با استانداردهای بین المللی زیست محیطی و اجتماعی است.

با روی کار آمدن نارندرا مودی، دولت هند هفت پارک‌ نساجی و پوشاک (PM MITRA) برای صنعت نساجی را تصویب کرد و با الهام از دیدگاه ۵F نخست وزیر هند یعنی مزرعه تا الیاف (Fiber) از کارخانه (Factoryبه مدFashion)  و در نهایت صدور به خارجه (Foreign) پارک های MITRA PM تاسیس و یک گام بزرگ رو به جلو در تحقق چشم انداز دولت مبنی بر تبدیل هند به یک مرکز جهانی برای تولید و صادرات پارچه گشته است.

این مگاپارک‌ها صنعت نساجی هند را قادر می‌سازد تا به بالاترین سطح اندازه و مقیاس همراه با ایجاد ارزش، نساجی مدرن و یکپارچه زنجیره تامین در یک مکان دست یابد. بدین منظور دولت های مرکزی و ایالتی برای افزایش سرمایه گذاری، ترویج نوآوری و ایجاد شغل با یکدیگر همکاری خواهند کرد.

دولت‌های ایالتی قطعه‌های زمینی به مساحت حداقل ۱۰۰۰ هکتار را فراهم می‌کنند و تامین برق و آب قابل اعتماد، دفع زباله، سیستم موثر پاکسازی تک مرحله ای، همراه با یک رژیم سیاستی مساعد و پایدار را تسهیل می‌کنند تا عملیات روان و سهولت انجام تجارت را تضمین کنند.

پارک‌های نساجی هند را قادر می‌سازد تا به اندازه و مقیاس بالاتر همراه با ایجاد یک زنجیره ارزش نساجی مدرن و یکپارچه در یک مکان دست یابد. این امر صنعت نساجی هند را در سطح جهانی رقابتی می کند، سرمایه گذاری های بزرگ را جذب می کند و اشتغال زایی را افزایش می دهد.

پارک های نساجی به این بخش کمک می کند تا به هدف درآمدی۲۵۰ میلیارد دلاری و صادرات ۱۰۰ میلیارد دلاری خود تا سال ۲۰۳۰ دست یابد. علاوه بر این، به ایجاد حدود ۲۰ میلیون شغل و جذب ۷۰۰۰۰ کرور روپیه سرمایه گذاری داخلی و خارجی کمک می کند.

این ابتکار با واکنش مشتاقانه‌ای از سوی صنعت نساجی مواجه شده است که آن را تغییردهنده بازی و برگ برنده هند در توسعه صنعت نساجی می‌داند و ابراز خوش‌بینی کرده است که هزینه‌های لجستیک کمتر، زیرساخت‌های مدرن، مقیاس جهانی، سیاست‌های حمایتی مرکز و ایالت‌ها، منسوجات هند را سطح جدیدی خواهند رساند.

ارائه محصولات با کیفیت بالا و قیمت رقابتی در بازارهای داخلی و بین المللی تنها بخشی از آنست با این وجود آیا مگاپارک هایی که در تحت طرح MITRA PM در حال راه اندازی هستند موفق خواهند بود و واکنش شرکت‌های کوچک و متوسط که بر صنعت نساجی و پوشاک تسلط دارند، چه خواهد بود و اینکه ابتکار جدید چه تفاوتی با طرح های قبلی نساجی خواهد داشت هم چالش اصلی این طرح است.

در این طرح، خوشه‌های صنعتی مکان‌های با پتانسیل رشد بالا را هدف قرار می‌دهد که نیازمند آن هستند که مداخلات استراتژیک از طریق ارائه پشتیبانی زیرساختی در سطح جهانی وهزینه پروژه زیرساخت‌ها و ساختمان‌های مشترک برای فعالیت‌های تولیدی و حمایت از جمله مهندسی نساجی، لوازم جانبی، بسته بندی صورت می گیرد.

این حمایت ها شامل زمین و زیرساخت های مشترک مانند دیوار مرکب، جاده ها، زهکشی، تامین آب، تامین برق شامل نیروگاه محصور، تصفیه پساب، خطوط مخابرات و غیره ، ساختمان‌های تأسیسات مشترک مانند آزمایشگاه تست(شامل تجهیزات)،مرکز طراحی (شامل تجهیزات)، مرکز آموزشی (از جمله تجهیزات)، مرکز تجارت/مرکز نمایش، انبار/ انبار مواد اولیه، یک واحد بسته بندی، مهد کودک، غذاخوری، خوابگاه کارگران، دفاتر ارائه دهندگان خدمات، استراحت کارگری و تفریح امکانات، سیستم پشتیبانی بازاریابی (پیوندهای عقب و جلو) و غیره ساختمان های کارخانه برای مقاصد تولیدی و ماشین آلات، فضای کاری برای واحدهای نساجی و خوابگاه کارگران که ممکن است بر اساس اجاره و یا خرید اجاره دردسترس باشد.

ساختار پیاده سازی بدین ترتیب است که انجمن های صنعتی وگروه های کارآفرینان در هر پارک نساجی یکپارچه (ITP)، با نمایندگان صنعت ، موسسات مالی، دولتی و دولت محلی و مرکزی یک ابزار مالی ویژه SPV تشکیل می دهند. SPV همیشه باید یک نهاد شرکتی باشد که تحت قوانین ثبت شرکت ها عمل کند.

هر ساختار متفاوتی برای SPV نیاز به تایید کمیته پروژه تایید دارد و همچنین SPVها باید استقلال عملیاتی داشته باشند تا تبدیل به شرکت‌های بخش عمومی یا دولتی نشوند و وزارت نساجی هند هم هیئتی از نمایندگی های حرفه ای را که دارای تجربه و تخصص قابل توجه در زمینه توسعه زیرساخت ها هستند را به عنوان مشاوران مدیریت پروژه (PMC) برای اجرای طرح ها در نظر می گیرد.

هر مگاپارک توسط یک SPV که به این منظور ایجاد شده است هدایت می شود و در هر مگاپارک ۵۱ درصد از سرمایه پرداخت شده توسط SPV پرداخت خواهد شد و دولت ایالتی شرکت کننده ۴۹درصد از سرمایه پرداخت شده آن را پرداخت خواهد کرد ، رئیس هیئت مدیره هم وزیر نساجی دولت هند خواهد بود.

این مگاپارک‌ها در مکان‌های کلیدی وآماده شروع حرکت، راه‌اندازی می‌شوند، با زیرساخت های صنعتی مشترک و تسهیلات، امکان ادغام حوزه زنجیره‌های عرضه و ارزش را به صورت پیوسته فراهم می‌کند.

قصد وزارت نساجی تجهیز آن به کلاس جهانی است تسهیلات هم برای واحدهای صنعتی و هم برای کارگران شاغل و مقیم و اطراف پارک میترا برای فعال کردن مقیاس، حداقل مساحت تخمین زده شده برای هر پارک هزار هکتار است.

امکان تشکیل واحدهای بزرگ را فراهم می کند و انتخاب سایت های پارک میترا با اتخاذ یک طرح شفاف انجام شده است با ارزیابی معیارهای کلیدی از جمله اتصال خوب، فاصله از نزدیکترین بندر، کریدور اختصاصی بار، صنایع و خوشه نساجی پیشرو، منبع تغذیه قابل اعتماد و در دسترس بودن آب وسیستم دفع فاضلاب، ترخیص موثر یک مرحله ای ایجاد شده است.

سیاست مساعد و پایدار صنعتی و نساجی دولت و نقاط قوت سنتی در بخش نساجی نیز پارامتری برای انتخاب بوده است. اکثر پارک های نساجی به طور قابل ملاحظه ای برای اطمینان از انطباق با محیط زیست به دلیل پایبندی به هنجارهای دقیق طرح به خوبی عمل کرده اند. بهبود شرایط کاری کارگران امکاناتی مانند غذاخوری، مهدکودک، مرکز مراقبت های بهداشتی، خدمات بانکی در داخل پارک برای رفاه کارگران ایجاد شده است از جمله موارد هست.

پارک های نساجی به خوبی برنامه ریزی شده اند تا به طور قابل توجهی در بهبود شرایط کاری کارگران در مقایسه با شرایط سنتی تأسیسات در صنعت نساجی هند که عمدتاً غیرمتمرکز هستند، نقش ایفا کنند در مورد دستمزد اگرچه در مقایسه با مناطق مجاور پیشرفت قابل توجهی وجود ندارد، اما پارک ها برای اینکه یک محیط کاری بهتر و سازگار برای کارگران فراهم کنند در حال پیشرفت هستند.

علاوه بر این مرکز مراقبت های بهداشتی اولیه،خدمات بانکی در داخل پارک،استفاده از شیشه های مقاوم در برابر حرارت در پنجره ها و هواکش ها و …. ،ساخت ساختمان های سبز که اجازه نفوذ حرارت بسیار کم را می دهد،این صنعت به طور فزاینده ای بر روی پایداری و شیوه های سازگار با محیط زیست تمرکز می کند. آگاهی و پذیرش فزاینده ای در مورد الیاف پایدار، رنگ های ارگانیک و طبیعی، فناوری های صرفه جویی در مصرف آب و انرژی و طرح های کاهش ضایعات وجود دارد.

بسیاری از شرکت های نساجی هندی نیز گواهینامه های بین المللی شناخته شده ای مانند GOTS (استاندارد جهانی نساجی ارگانیک) و OEKO-TEX® را برای نشان دادن تعهد خود به پایداری دریافت می کنند. مگاپارک‌ها با تخلیه مایع صفر، تصفیه متداول پساب، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر بدون انتشار کربن و اتخاذ بهترین شیوه‌های جهانی نمونه‌های درخشانی از پایداری خواهند بود.

دولت ایالتی زمین را به SPV واگذار و این دارایی زمین بیشتر برای اهرم SPV برای سرمایه گذاری استفاده خواهد شد. نحوه استفاده از این زمین و اجاره بها در آن مشخص شده و اسناد معاملات مربوطه و تایید پیاده سازی پروژه بین بخشی کمیته (PAC) به ریاست دبیر نساجی نظارت خواهد شد. PAC همچنین به عنوان پیوند منافع با سرمایه گذاری و سایر پارامترهای هدف سیاست های حمایت مالی را تنظیم خواهد کرد.

Svp از طریق یک قرارداد امتیاز و طی یک فرآیند شفاف انتخاب شده یک توسعه‌دهنده اصلی (MD) منصوب می‌کند و برنامه ریزی اصلی ، ساخت، تامین مالی، بهره برداری و نگهداری مگاپارک مطابق با حاکمیت و ساختار تحویل قابل اجرا است.

توسعه دهنده مگاپارک هسته زیرساخت (CI)، زیرساخت پشتیبانی (SI) و توسعه تجاری (CD)و اجزای آن را توسعه خواهد داد. Master Developer مسئولیت عملیات و نگهداری مگاپارک طبق حداقل استانداردهای مقرر در طول دوره امتیاز را بر عهده خواهد داشت و دولت در قالب توسعه سرمایه حمایت مالی خواهد کرد.

طرح پارک های بزرگ با ابتکارات دولت در موافقت نامه های تجارت آزاد (FTAs)، که بازارهای توسعه یافته ای را برای منسوجات، پوشاک و چندین بخش دیگر هند باز می کند، هماهنگ است.

هند قبلا با امارات متحده عربی و استرالیا قراردادهای تجاری امضا کرده است و در حال مذاکره با کانادا، بریتانیا و اتحادیه اروپا است.این تلاش‌ها به منسوجات هندی کمک می‌کند تا دسترسی عمیق‌تری به بازارهای توسعه‌یافته سودآور داشته باشند و به این کشور کمک می‌کند تا سهم خود را در تجارت جهانی منسوجات و پوشاک افزایش دهد.

با این تحولات، صنعت نساجی هند برای یک جهش کوانتومی آماده است که آن را به یک مرکز سرمایه گذاری، تولید و صادرات جهانی تبدیل می کند. این گامی مهم در جهت دستیابی به آرزوهای هند برای تبدیل شدن به یک کشور توسعه یافته تا سال ۲۰۴۷ و تبدیل شدن به بزرگترین صادرکننده منسوجات به جهان است.