میراث فرهنگی در هفته‌ای که گذشت؛ از نحوه واگذاری‌ها در سازمان میراث فرهنگی تا انتقاد به عملکرد یونسکو

سخنگوی فراکسیون گردشگری با اعلام اینکه دولت باید حوزه تصدی‌گری بخش‌های دولتی را در اختیار بخش خصوصی قرار دهد گفت:‌ بخش صنایع دستی ۱۰۰ درصد خصوصی است و باید به بخش خصوصی واگذار شود.

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، ایرج ندیمی با بیان اینکه در باره خصوصی‌سازی سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، ۳ بخش، مورد نظر است اظهار داشت: اولین آن بخش صنایع دستی است که صددرصد خصوصی است و دولت در آن بیشتر حامی، هادی و سیاستگذار است، به عنوان مثال نمی‌تواند خودش فرش را تولید کند.

وی افزود: در بخش گردشگری بخش عمده‌ای از این حوزه مانند هتل‌ها خصوصی بوده است و چندتایی هم دست دولت نیست مانند بنیادها ونهادهایی که زیر نظر دولت نیستند مثل بنیاد مستضعفان، لذا دولتی تعریف نمی‌شوند.
ندیمی تصریح کرد: بخش سوم یعنی میراث فرهنگی باید حجم بیشترش حاکمیتی باشد و اقلیت‌ فعالیت‌هایش مانند بخش‌های خدماتی باید به بخش خصوصی واگذار شود، لذا با چنین رویکردی می‌توان گفت ما نباید این ۳ بخش را با یک دید ببینیم و آن دسته از فعالیت‌هایی که غیرحاکمیتی هستند همه باید خصوصی شوند و دلیلی ندارد اگر حاکمیتی نیست دولتی باقی بماند، چرا که دولت نه امکان آن را دارد و نه شرایط و پولش را دارد.

سخنگوی فراکسیون گردشگری با بیان اینکه در همه این بخش‌ها، ۴ گانه‌ای به نام هدایت، سیاست، حمایت و نظارت باید وجود داشته باشد ادامه داد: البته این را هم باید در نظر داشت که خصوصی‌سازی در کشور ما یک اسم دارد و یک رسم؛ اگر یک درصد هم واگذار شود اسم آن را خصوصی‌سازی می‌گذارند در حالی که خصوصی‌سازی واقعی وقتی است که مالکیت و مدیریت به بخش غیردولتی منتقل شود اما الان اینگونه نیست و چنین خصوصی‌سازی به مقصد نمی‌رسد و نتیجه بخش و طبق قانون نیست.

ندیمی یادآور شد: قانون می‌گوید باید از انگیزه‌های بخش خصوصی و شرایط آن استفاده کنیم، اما اگر قرار باشد درصدی بدهیم و بعد اسم آن را خصوصی‌سازی بگذاریم درست نیست یا اینکه انباری را واگذار کنیم بعد ریالی را خودمان بگیریم و چند تومانی را به آنها بدهیم این هم خصوصی‌سازی نیست در این بین باید هم منافع مردم تامین شود هم بیت‌المال.

*ثبت جهانی آثار تاریخی به جای صلح موجب خصومت کشورها شده است/ رقابت مالکیتی فسادآور است

مهدی حجت، معاون میراث فرهنگی کشور گفت: متأسفانه ثبت جهانی به جای اینکه موجب صلح جهانی و پیشرفت فرهنگ شود الان تبدیل به صحنه رقابت مالکیتی بین کشورها شده که موجبات ایجاد خصومت بین کشورها به خصوص کشورهای همسایه را فراهم کرده است.
وی اظهار داشت: در بحث ثبت میراث فرهنگی در جهان ما باید به طور کلی دنبال این باشیم که دغدغه موجود در باره ثبت میراث فرهنگی را به سازمان‌های بین‌المللی عنوان کنیم.

حجت افزود: در حال حاضر در ثبت جهانی این اتفاق می‌افتد که مسئولان هر کشوری به دنبال ثبت میراث خود که ارزش جهانی دارد می‌روند، یعنی آثاری که در یک کشور قرار گرفته اما تمام مردم جهان از آن متاثرند، لذا متاسفانه ثبت جهانی در حال افتادن در ورطه‌ای است که به جای اینکه این حوزه جزء یونسکو است و باید صلح ایجاد کند، در حال ایجاد خصومت بین کشورها خصوصاً کشورهای همسایه است.
قائم‌مقام سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ادامه داد: اتفاقی که در این بین می‌افتد این است که راجع به این نوع مالکیت‌ها اگر ایران یک مالکیتی را ادعا بکند، استرالیا که به ایران نمی‌گوید که من هم شریکم، بلکه کشورهای همسایه‌ مانند ترکیه، ترکمنستان و… این ادعا را می‌کنند، با این وجود ما با آنها سر دعوا می‌افتیم که این مال من است و آن مال شماست. لذا ثبت جهانی به جای اینکه موجب صلح جهانی و پیشرفت فرهنگ شود الان تبدیل به امر رقابتی بین کشورها شده که اساساً ایجاد خصومت می‌کند، یعنی اگر ساز عاشق‌ها را آذربایجان ثبت می‌کند به ما کاملا برمی‌خورد و می‌خواهیم با او دعوا کنیم.

حجت با بیان اینکه این موضوع مایه چشم‌هم چشمی بین کشورها شده است خاطرنشان کرد: در مورد ثبت جهانی، ما به اصل قضیه ایراد داریم که چرا باید در یک چنین رقابتی وارد شویم. اینها حرف‌های کارشناسی جدی است که باید به آن توجه شود و کار دانشگاهی است.
وی اضافه کرد: وقتی از اساس، میراث هر کشوری را به این عنوان که هر کسی زودتر ثبت کند، پس مالک آن است، یعنی مسابقه را به جای اینکه کدامیک از این آثار تاثیر جهانی دارند و آنها که دارند حتی توسط چند کشور ثبت شوند، تبدیل به رقابت مالکیتی کردیم تا بعد از ثبت‌ها هم بگوییم من قهرمانم، چرا که ۱۵ اثر ثبت کردم و تو بازنده‌ای چون ۴ اثر ثبت کردی، این خصوصمت دوچندان می‌شود.
معاون میارث فرهنگی کشور تاکید کرد: این موضوع از اساس باید در صحنه‌بین‌المللی در میان گذاشته شود و بگوییم که میراث جهانی مسیر خود را گم کرده است و به جایی می‌رود که فسادش بیشتر از حسنش است.

*نگاه مسئولان به صنایع دستی؛ طُفیلی میراث فرهنگی یا سازمانی مستقل

به عقیده بسیاری از کارشناسان، صنایع دستی از زمانی که در تاریخ ۱۶ فروردین ۱۳۸۵ و در یکصدمین جلسه شورای عالی اداری کشور، به عنوان سازمان صنایع دستی کشور از وزارت صنایع و معادن با کلیه اختیارات، تعهدات، امکانات، نیروی انسانی و غیره جدا و به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری الحاق شد، شده است به گونه‌ای که به عنوان مثال هم‌اکنون در سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، سهم صنایع دستی از کل سازمان سهم پائینی است به طوری که در حوزه بودجه در حال حاضر ۶ تا ۷ درصد کل بودجه سازمان به معاونت صنایع دستی اختصاص می‌یابد و به همین نسبت سخت‌افزار و نیروی انسانی تقسیم شده است و به همین دلیل، در سازمان میراث فرهنگی ظرف ۷ سال اخیر اینگونه بوده که ابتدا میراث فرهنگی به واسطه حساسیت آن در درجه اول اولویت بوده است پس از آن گردشگری به واسطه سرمایه‌گذاری صورت گرفته در آن در اولویت دوم قرار داشته و بعد از آن صنایع دستی در رده سوم از نظر اولویت، به عنوان یک طفل وجود داشته است. لذا به همین نسبت توجه مسئولان به صنایع دستی در این چند سال نیز کم بوده است.

بر همین اساس گرچه صنایع دستی در این سازمان بزرگ در کنار میراث فرهنگی و گردشگری قرار گرفته است اما در حال حاضر با ۳ چرخی سروکار داریم که دنده‌های آنها درون هم نیست! یعنی هم‌افزایی ندارند و باعث تکان و حرکت دیگری نمی‌شوند. لذا با یک مخلوط سروکار داریم نه با یک ساختار یکپارچه و خیلی از مشکلات از اینجا نشأت می‌گیرد.

از طرف دیگر تولیدکنندگان صنایع دستی هم با مشکلات زیادی مواجه هستند، به طوری که نبود نقشه راه کلی تولید صنایع دستی در کشور به گونه‌ای که یک روستایی فعال و تولیدکننده صنایع دستی در دورافتاده‌ترین نقطه کشور بداند چه چیز، با چه کیفیت، در چه رنگی و برای چه بازاری باید تولید کند، وجود ندارد و این خود ضرر بزرگی به تولیدکنندگان صنایع دستی است چرا که هم‌اکنون یکی از بزرگترین معضل صنایع دستی در کشور،‌ فروش ضعیف محصولات است و از آنجا که بازارهای خارجی هم مورد بررسی بازاریابان صنایع دستی قرار نمی‌گیرد عملاً چرخ تولید صنایع دستی یا نمی‌چرخد یا به سختی می‌چرخد.
در این بین سری به تولیدکنندگان صنایع دستی زدیم تا موضوع را بیشتر از آنها جستجو کنیم؛ آنهایی که به قول معروف، خاک کارگاه‌های تولیدی صنایع دستی را خورده‌اند و حال، نمی‌توانند حاصل دسترنج خود را بفروشند.

*اوضاع فروش صنایع دستی خیلی خراب است

حاج احمد که دکانی در میدان امام اصفهان دارد و در آن هم صنایع دستی می‌فروشد و هم در معرض دید خریداران به قلم‌زنی می‌پردازد می‌گوید: اوضاع فروش خیلی خراب است، یکی از مشکلات این است که تبلیغ نمی‌کنند؛ قبلاً، خارجی‌ها محصولات صنایع دستی ما را می‌خریدند اما الان توریست می‌آید اصلاً نمی‌داند اینها چیست؟ تبلیغمان در این زمینه برایتوریست‌ها بسیار کم است.

وی می‌افزاید:‌ قبلاً اینگونه بود که خارجی‌ها، محصولات صنایع دستی ما را با قیمت خوب می‌خریدند و آنها را در نمایشگاه‌های خارج کشور با قیمت بالاتر می‌فروختند اما الان اینگونه نیست و اوضاعمان به گونه‌ای شده است که اگر اجازه دهند شغلمان را عوض می‌کنیم اما نمی‌توانیم، چرا که اجازه‌ نمی‌دهند مغازه‌ای در دور میدان امام اصفهان، شغلی غیر از صنایع دستی داشته باشد.

حاج‌احمد تصریح می‌کند: از اول ماه مبارک رمضان تا الان فقط یک جنس فروخته‌ام، مردم ۳۰۰ هزار تومان برای یک محصول صنایع دستی خرج نمی‌کنند و از طرفی اجناس چینی که ارزش کمی دارند را می‌خرند و آن را به عنوان سوغات می‌برند.

*برگزاری نمایشگاه‌ها در خارج کشور به رونق صنایع دستی کمک می‌کند

حاج رسول هم که در این زمینه دستی در آتش دارد نیز می‌گوید: وقتی ارتباطمان با کشورهای دیگر خوب می‌شود فروش صنایع دستی هم بالا می‌رود، در شغل ما توریست حرف اول را می‌زند البته تا عوض‌شدن رئیس جمهور حدود دو،سه ماه اوضاع فروش خراب می‌شود.
وی که ۵۰ سالی از عمرش در این حوزه می‌گذرد می‌افزاید: زمان هم اثر گذار است، الان بسیاری از خریداران صنایع دستی از کشورهای عراق و بحرین هستند که مقداری صنایع دستی می‌خرند و خریداران زیادی از اروپائیان نداریم، از طرفی سازمان‌هایی مانند وزارت ارشاد خیلی می‌توانند به صنایع دستی کمک کنند و برگزاری نمایشگاه‌ها در خارج کشور در این زمینه بی‌تاثیر نیست

*۹۰ درصد محصولات چینی را وارد صنایع دستی کردند

احمدی که بازنشسته آموزش و پرورش هم هست و عمری در این زمینه خود، و پدرش شاغل بوده‌اند نیز در این زمینه فقط یک جمله می‌گوید:۹۰ درصد محصولات چینی را وارد صنایع دستی کرده‌اند.

*باید در دروازه صادرات را باز کنند تا مشکل فروش صنایع دستی برطرف شود

احمد صالحی، کارشناس صنایع دستی که خاک این صنعت را خورده است می‌گوید: باید در دروازه صادرات را باز کنند تا مشکل فروش صنایع دستی برطرف شود.
وی اضافه کرد: الان ورشکسته هستیم و مشکل ما اینجاست که کسی صنایع دستی ما را نمی‌خرد. چرخ صنایع دستی نمی‌چرخد، اگر این اجناس به خارج کشور برود مشکلات ما هم حل می‌شود.

با توجه به اینکه هنوز معاون صنایع دستی کشور مشخص نشده است امید است فرد بعدی که سکان این مسئولیت را به دست می‌گیرد نیم‌نگاهی به مشکلات تولید و حمایت از تولیدکنندگان صنایع دستی داشته باشد و با برنامه‌ریزی مناسب این صنعت بزرگ کشور را به روزهای اوج خود بازگرداند.