نخ مرینوس چیست و چه خصوصیاتی دارد؟

نخ مرینوس چیست؟ این سوالی است که ممکن است برای همه‌ی علاقه‌مندان صنعت فرش‌بافی و کسانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، پیش آید. اگر با صنعت قالی‌بافی آشنایی داشته باشید، می‌دانید که نخ‌های مختلفی با کیفیت‌های متنوع، در این صنعت برای بافت فرش‌ها و قالی‌ها استفاده می‌شود. این تنها مختص به فرش‌های دست‌بافت نیست و در فرش‌های ماشینی نیز این چنین است.

درواقع نخ‌های مختلفی وجود دارد که به عنوان الیاف طبیعی یا مصنوعی شناخته می‌شوند. الیافی که منبع کشف و تولید آن‌ها در دل طبیعت وجود دارد، الیاف طبیعی هستند. الیاف گیاهی و الیاف حیوانی مهم‌ترین نوع این الیاف به شمار می‌آیند. در میان نخ‌های طبیعی گفته شده، نخ مرینوس یکی از بهترین و درجه یک‌ترین الیافی است که در بافت فرش‌های دست‌بافت، مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای آشنایی بیشتر با این نخ، تا پایان همراه ما در مجله کهن بمانید:

نخ مرینوس چیست؟

نخ پشم مرینو یا مرینوس از جمله الیاف حیوانی طبیعی است که از پشم گوسفندی با همین نام تولید می‌شود. مرینوس به‌خاطر پرزهای بسیار نرم و خصوصیات برجسته‌ای که دارد، به یکی از بهترین و گران‌ترین نخ‌های کاربردی در فرش تبدیل شده است. نژاد این گوسفند ابتدا از کشور اسپانیا سرچشمه گرفت و پس از آن، در خلال قرون وسطی؛ صدور آن به سرعت و در تمام قاره‌های جهان گسترده شد.

پشم گوسفند مرینوس نسبتا کوتاه است. این پشم با طول حدود ۲۵ تا ۱۲۵ میلی‌متر و قطر حدود ۱۶ تا ۲۴ میکرون وجود دارد. استحکام، ظرافت و الاستیسیته‌ی این الیاف، آن را با وجود قیمت بالایی که دارد به یکی از نخ‌های پرطرفدار تبدیل کرده است. علاوه‌بر خصوصیاتی که گفته شد کیفیت ریسندگی و حرارت‌بخشی بالای این نخ هم باعث شده تا محبوبیت گسترده‌ی خود را همچنان در صنعت بافندگی حفظ کند و به عنوان نخی درجه یک شناخته شود.

مرینوس در بهترین نوع پوشاک پشمی نیز استفاده می‌شود. انواع گوناگونی از گوسفندان مرینوس که پشم‌شان در صنعت فرش جایگاه خاص خود را دارند به شرح زیر است:

• مرینو اوهایو
• سلیسیان اطریشی
• رامبیولت فرانسوی

نخ مرینوس چه خصوصیاتی دارد؟

گفتیم که این پشم بسیار نازک است و بافت لطیف و نرمی دارد. به علت نازکی و لطافت نخ ریسیده شده از این پشم، در پارچه‌های فاستونی به آسانی می‌توان ردپای حضور آن را دید. مرینو در بافت ژاکت، کلاه و جوراب بافتنی نیز کاربرد دارد، زیرا که برخلاف بسیاری از پشم‌ها و الیاف طبیعی، حساسیت ایجاد نمی‌کند. به همین دلیل است که در پارچه‌ی لباس کودکان و بزرگسالان هم به کار می‌رود.

یکی دیگر از کیفیت‌های منحصر به فرد پشم مرینوس این است که چین نمی‌خورد. حتی اگر کشیده، خیس یا آویزان شود، شکل اصلی خود را از دست نمی‌دهند. دلیل این اتفاق را در خاصیت ارتجاعی بسیار زیاد آن می‌توان پیدا کرد. به همین خاطر است که فرش‌هایی که با این نخ بافته می‌شوند قابلیت شکل‌پذیری زیادی دارند و به آسانی زیبایی خود را از دست نمی‌دهند.

پشم مرینوس همچنین به طور طبیعی در برابر آتش مقاوم است. از بین منسوجات موجود در بازار، دارای بالاترین میزان مقاومت در برابر آتش و حرارت است. لباس فرم آتش نشانی معمولاً از پشم مرینوس ساخته می‌شود.

خصوصیات اصلی استفاده از نخ مرینوس

ویژگی‌های اصلی و مهمی برای نخ مرینو می‌توان یاد کرد که جذابیت استفاده از این نخ را بیشتر از گذشته می‌کند. پیش از این اشاره کردیم که این نخ تنها در صنعت فرش‌بافی کاربرد ندارد و طرفداران بسیاری در میان صنعت‌پارچه‌بافی نیز برای خود کسب کرده است. ویژگی‎‌های اصلی آن به شرح زیر است:

• ضد‌آلرژی و با خواص ضد‌باکتری ( پشم مرینو شامل لانولین است، از این رو محصولات ساخته شده از آن آلرژی ایجاد نمی‌کند و می‌تواند برای تولید لباس کودکان استفاده شود.)
• قدرت و سبکی
• انعطاف‌پذیری
• توانایی نگه‌داری حرارت

نخ مرینوس، عایق آب و حرارت

در صنعت بافندگی مرینوس به عنوان یک عایق آب و رطوبت نیز شناخته شده است. هسته‌ی داخلی الیاف پشم مرینوس تا زمانی که اشباع نشود، به‌راحتی قادر به جذب حداکثر ۶۰درصد از رطوبت است. از طرفی دیگر، هسته پشم مرینو می‌تواند آب را جذب کند و لایه بیرونی آن دارای خاصیت قوی دفع آب است. این لایه با شستشو یا پردازش مداوم از بین نمی‌رود و خراب نمی‌شود.

طبقه‌بندی نخ مرینو از نظر ضخامت

بهترین لباس‌ها و محصولات فرشی با بالاترین درجه ضخامت پشم مرینوس ساخته می‌شود. عمده پشم‌های مرینوس قطری کمتر از ۲۴ میکرون دارد. الیافی که ضخامت آن‌ها بین ۵.۱۱ تا ۲۴ میکرون است, کاربرد اصلی آن‌ها در صنعت لباس و پوشاک به چشم می‌خورد و دیگر ضخامت‌ها برای منسوجات دیگری مانند پتو، عایق و مبلمان استفاده می‌شود. هرچه تعداد ضخامت الیاف نخ مرینو کمتر یا میکرون‌های آن ریزتر باشد، نرم‌تر و گران‌تر است.

ضخامت‌های مختلف پشم مرینوس:

1. کمتر از ۱۷.۵ میکرون: بسیار ریز
2. ۶-۱۸.۵میکرون : ظریف
3. بیشتر از ۱۹.۵ میکرون: خوب
4. ۶-۲۰.۵ میکرون : خوب و متوسط
5. ۶-۲۲.۵ میکرون : متوسط
6. ۶ تا ۲۴ میکرون : قوی

جمع‌بندی

گفتیم که نخ مرینوس درجه یک، به خاطر ویژگی‌های مثبت بسیاری که دارد نه تنها در صنعت قالی‌بافی استفاده می‌شود بلکه از بهترین الیاف به‌کار رفته در پارچه‌های لباس کودکان و بزرگسالان است. نخ پشم مرینوس را می توان با خز یا پلی‌استر و همچنین ترمه و ابریشم مخلوط کرد و نخ‌های ترکیبی پشم مرینو را ساخت. هنگامی که با پارچه‌های دوم ترکیب می‌شود، پشم فوق العاده ظریف و نرمی تولید می‌کند. لباس‌های معروف ساخته شده از نخ پشم مرینو شامل پارچه‌های سبک وزن و لایه‌های پایه در لباس‌های ورزشی، ژاکت و جوراب است.

با توجه به کثرت قالیچه‌های موجود در بازار که به غلط به قالیچه‌های کرکی معروف شده‌اند، به خوبی این بحث استنباط می‌شود  که نخ‌های ظریف خارجی مانند نخ مرینوس هستند که پرز اصلی برای بافت این قبیل قالیچه‌‌ها را تشکیل می‌دهند.

_____________________________________________________________

ترجمه و گردآوری: فاطمه زنداسرار

بیشتر بخوانید:

• انواع نخ فرش ؛ بررسی و مقایسه خواص
• درباره نخ اکریلیک چه می‌­دانید؟