نساجی غول خفته اقتصاد ایران

در پی انتشار مطلبی با عنوان «زورآزمایی قدیمی ترین صنعت ایران با مشکلات شدید» اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران توضیحاتی درباره وضعیت فعلی این صنعت ارائه کرده است که در پی می آید: غالب افراد جامعه فعلی با شنیدن کلمه نساجی یا پوشاک به یاد گرفتاری های این صنعت می افتند و اعتقاد مشترک همه آنها این است که «صنعت نساجی ایران از بین رفته است» اما ببینیم واقعا این صنعت کجا بوده و اکنون در چه جایگاهی است؟به دلیل سودآوری و ارزش افزوده خالصی که در بطن منسوجات و پوشاک وجود دارد، صنعت نساجی ایران از بدو تولد (اواخر دوره قاجاریه) با رشد حیرت انگیزی پله های توسعه و ترقی را درنوردید به طوری که در ۱۵ سال آخر زمامداری پهلوی دوم اغلب بزرگان عرصه صنعت و زعمای اتاق های بازرگانی و اصناف همگی از طایفه نساجان به شمار می رفتند. میراث باارزش کارآفرینان خلاق و مدیران دولتی بیگانه با صنعت افتاد که از سوی نهادها و بنیادهای مختلف و گوناگون بر سر کار آمدند. این مدیران نوظهور پس از گذشت یک دهه آنچنان بلایی بر سر واحدهای تولیدی آوردند که دولت های سازندگی و اصلاحات برای حل معضل فرسودگی و بهره وری پایین کارخانجات طرح های عظیم نوسازی و بازسازی صنایع نساجی را تصویب کردند. ویژگی مهم صنعت نساجی و پوشاک علاوه بر سودآوری و اشتغال بالا، بازار بزرگ مصرف است که باعث می شود فروش این کالاهیچ گاه متوقف نشود. اما سوال این است که هم اکنون کجا قرار داریم؟ طبق پیش بینی سازمان ملل متحد جمعیت جهان تا سال ۲۰۲۰ به حدود ۱۰ میلیارد نفر خواهد رسید و معلوم نیست که صنعت نساجی ایران چه بر نامه یی برای بهره مندی از این خوان گسترده دارد. این صنعت کهن و قدیمی دارای حلقه های مفقودی است که شاید تا به امروز توجه چندانی به آنها نشده است: ۱- موقعیت جغرافیایی ایران و بازار بزرگ مصرف داخلی (آن هم در کشور نفت خیز و ثروتمندی که نیمی از افراد آن زیر ۴۰ سال دارند) سرمایه گذاران خارجی را وسوسه می کند. ضعف قوانین و ریسک بالای سرمایه گذاری موجب شده نتوانیم از سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) بهره مند شویم. ۲- راز موفقیت نساجی ایران در گذشته و ضعف و سستی فعلی آن ریشه عمیقی در کمبود و گرانی مواد اولیه دارد که به وضوح تمام زیرمجموعه های آن را اعم از ریسندگی – بافندگی –پوشاک و فرش در تنگنای شدید قرار داده است. نکته تلخ ماجرا در آنجاست که زمانی صادرکننده پنبه بوده ایم و اکنون از واردات آن عاجز هستیم. توجه عمیق به بهینه سازی کشت پنبه در کشور در کنار توسعه ظرفیت صنایع پتروشیمی که خوراک دهنده اصلی به کارخانجات ریسندگی است، بسیار ضروری است. ۳- بی مهری به کالاهای ساخت داخل را از همان مبدا ورودی گمرک می توان دریافت: جایی که شما بدون پرداخت کمترین عوارضی می توانید حداقل ۵۰ کیلوگرم لباس را به ارزش حداقل هزار دلار وارد کشور کنید بی آنکه کسی زحمت بازرسی از محموله شما را داشته باشد. اگر تعداد مسافران ورودی به کشور را – روزانه ۱۲هزار نفر – در این عدد ضرب کنیم به عمق فاجعه پی خواهید برد. حال سوال اینجاست کدام صنعت تاب مقاومت در برابر چنین هجوم ناعادلانه یی را دارد؟ ۴- همین صنعت به قول برخی مسوولان فرسوده و قدیم سالانه بیش از ۸۰۰ میلیون دلار صادرات با ارزش افزوده بالادارد که اشتغالزایی مستقیم حدود ۴۰۰ هزار نفر را می توان به آن افزود. بنابراین در سالی که حمایت از تولید داخلی نامگذاری شده است، باید مشخص شود کدام صنایع نقش بسزایی در ایجاد ارزش افزوده، بالابردن تولید ناخالص داخلی و ایجاد ثروت ملی داشته و توان مقابله با غول خفته بیکاری را دارند؟ کیفیت تولیدات خودروسازی داخلی در کدام بازار جهانی توانسته مقبولیت کسب کند در جایی که مدیران پوشاک ایرانی در حال همکاری با برندهای معروف و معتبر اروپایی هستند. به هر طریق مادامی که توجه جدی از سوی تصمیم گیران و قانون گذاران دولتی و مجلس به مقوله نساجی نمی شود و صنایعی چون خودروسازی یا سیمان و فولاد اولویت های توسعه و سرمایه گذاری را به خود اختصاص داده اند امیدی به بارور شدن ظرفیت های این صنعت که گفته می شود توان افزایش صادرات از ۸۰۰میلیون دلار فعلی به پنج میلیارد دلار را دارد، نمی رود.

روزنامه اعتماد، شماره ۲۳۶۵ به تاریخ ۲۱/۱/۹۱، صفحه ۶ (نگاه اقتصادی)