نقد اتحادیه قالی تبریز بر جشنواره بین المللی فرش کاشان!

اتحادیه قالی تبریز ضمن نقدبی رحمانه نسبت به نحوه برگزاری نخستین جشنواره بین المللی فرش کاشان ، با رویکردی نقادانه از حضور تولید کنندگان فرش دستبافت در جشنواره ای با محوریت فرش ماشینی انتقاد کرد. مقاله مزبور که به قلم آقای امید بنام در سایت اتحادیه قالی تبریز منتشر شده را در سایت این اتحادیه مشاهده می کنید :

کاشان از دیر باز مهد تمدن و قالی و قالیبافی بوده است، اما اکنون متولیان و دست اندرکاران این شهر گویی، …
برگزاری جشنواره ایی به اصطلاح بین المللی تحت نام فرش کاشان، در نوع خود می تواند گام مثبتی باشد، اما نه با محورت فرش ماشینی و هزینه کرد از اعتبار قالی یا همان فرش دستبافت!

نقدی بر جشنواره و طرح توجیهی ارائه شده
با مطالعه طرح توجیهی این جشنوره به بخشی از اهداف و انگیزه های این جشنواره می توان پی برد و از لابه لای سطور به نحوه نگرش به مقوله قالی و فرش ماشینی رسید، زیرا در کل جشنواره ای است، با دبیرخانه ایی در اداره صنایع، محل خوشه فرش ماشینی با محوریت فرش ماشینی و هزینه کرد از اعتبار چندین ساله قالی کاشان!

در مقدمه طرح توجیهی جشنواره می خوانیم:
” امروزه با وجود بازار شدید رقابتی، مشغله های دنیای جدید ودغدغه های جهان صنعتی، چه در ایران و چه در خارج از ایران، نام کاشان با نام فرش گره خورده است. ”
به نظر تنظیم کنندگان این طرح توجیهی در انتخاب واژه ها و جمله بندی نیز نیاز به مطالعه بیشتر دارند.
یا:
” پیشینه درخشان و اعتبار بی نظیر فرش دستباف کاشان ، هم چنین دانش بومی شکل گرفته در طی سالیان دراز و هنرمندان و متخصصان آگاه به اصول طراحی و بافت فرش منجر به تاسیس اولین واحد فرش ماشینی در سال های اول دهه ۵۰ در شهرکاشان شد.”
آیا واقعا اساتید و خبرگان قالی این استان با این نظر موافقند که فرش ماشینی حاصل تجربه و همت قالیبافان و متخصصین قالی است؟! همچنین با این تجربه سالیان دراز هنرمندان و متخصصان آگاه به اصول طراحی، خواستار کپی برداری آن تجربیات برای فرش ماشینی شده اند ؟!
و:
” طراحی جشنواره فرش کاشان با هدف برقراری یک ارتباط موثر سالانه بین صنعتگران، تجار و هنرمندان فعال در عرصه های مختلف صنعت فرش ماشینی و دستباف با مصرف کنندگان انجام شده است. این جشنواره در واقع نقش یک رسانه را ایفا می کند و…”
در مصاحبه یکی از فعالان حوزه قالی کاشان، از وجود چنین فضایی شکایت شده و اعلام نارضایتی نموده است:
۸۰ درصد تولیدکنندگان قالی درکاشان وآران وبیدگل با برگزاری همزمان جشنواره فرش دستباف و ماشینی مخالفند
مدیرعامل شرکت تعاونی فرش دستباف آران و بیدگل در حاشیه برگزاری نخستین جشنواره بین المللی فرش کاشان گفت: به هیچ وجه سنت و صنعت را نمی توان یکجا به نمایش گذاشت چون قالی حاصل تولید و دست مردم کاشان می باشد باید در مکانی سنتی ویا خانه های تاریخی در داخل شهرکاشان جایی که تردد مردم بیشتر می باشد برگزار می شد.

در برنامه های این جشنواره می خوانیم:
” سه شنبه دوم آذر ماه : سمینار تخصصی علل افت صادرات فرش دستباف کاشان
چهار شنبه سوم آذر ماه: سمینار تخصصی بررسی توانمندی های فرش ماشینی کاشان ”
در واقع جواب سوال سمینار روز سه شنبه در روز چهارشنبه است! زیرا کپی طرح های قالی و بافت در فرش ماشینی و … علل افت تولید و صادرات قالی کاشان، همانا علل توانمندی فرش ماشینی است!

در پورتال خبری جشنواره می خوانیم:
” در این جشنواره ۶۵ شرکت فرش ماشینی به همراه صنایع وابسته و ۲۳ شرکت فرش دستباف محصولات خود را به نمایش گذاشته اند .”
تعداد شرکت کنندگان فرش ماشینی و دستبافت می تواند، حال و هوای جشنواره را نمایان تر سازد !
نکته جالب توجه حضور قائم مقام مرکز ملی فرش ایران، در جشنواره ایی است که بدون حضور تشکلهای قالی و تنها برای اعتبار بخشی برای فرش ماشینی است!

نکته:
آب را گل نکنیم
در فرودست انگار، کفتری می‌خورد آب.
…
شاید این آب روان، می‌رود پای سپیداری، تا فرو شوید اندوه دلی.
دست درویشی شاید، نان خشکیده فرو برده در آب.
…
مردمان سر رود، آب را می‌فهمند.
گل نکردندش، ما نیز
آب را گل نکنیم.
سهراب سپهری
به راستی آب را گل نکنیم!
روحتان شاد مردم سر رود … خواجه عبدالوهاب نقاش کاشانی، مولانا کمال الدین نقاش کاشانی، میرزا احمد کاشانی، سید رضا خان صانعی، میرزا نصرالله خان نقاش زاده، آقا رضا وفا، سید نظام الدین افسری، حاج ملا محسن محتشمی و… چه میکنند این وارثان قالی فاخر کاشان !؟

نقدی بر پوستر جشنواره
آگهی‌های دیواری ( آفیش به فرانسه و پوستر به انگلیسی )، همانا بیان کننده اتفاقی است که در آینده خواهد افتاد و با تهیه و تنظیم یک پوستر میتوان به شعور حاکم و فضای ایجاد شده پی برد. از این رو در هنر گرافیک پوستر سازی، تبحر خاصی را طلب می نماید و هنرمندان متخصص با ذوق و تجربه و مهارت به آفرینش پوستر های ماندگار در حافظه انسانها دست می زنند.
– در طراحی پوستر جشنواره بین المللی فرش کاشان، تفکر حاکم بر فضای کار، متناسب با موضوع نبوده و عوامل بصری موجود پاسخ گوی نیاز موضوعی نیست.
– در پوستر موجود هیچ سمبل و نشانی از قالی و قالی بافی کاشان نیست!
– رنگ انتخابی هیچ تناسبی با موضوع، محیط و رنگ حاکم بر شهر و قالی کاشان ندارد !
– در بهره گیری نقوش، گل و بوته نهایت کج سلیقه گی و نا آشنایی با طراحی قالی نمایان است، بدون استثنا تمامی نقوش از نظر استیل صحیح طراحی گل و برگ، چرخش ها، نقطه زنی و رنگ گذاری اشتباه می باشند.
– ترکیب بندی ضعیف و انتخاب رنگ نامناسب، چیدمان نوشتار اشتباه و … همگی نشان از کم توجهی و نا آشنایی مسئولین مرتبط با مقوله هنر گرافیک و پوستر سازی دارد.
در کل پوستر نخستین جشنواره بین المللی فرش کاشان در حد تمرین یک فتوشاپ کار آماتور، بیشتر نمی تواند حرف و سخنی داشته باشد!

——————————————————————-

دیدگاه مجله صنعت کهن : قطعا فرش دستباف میراث همه ماست . فرشی که همیشه اگر کسی نام ایران را هم نشنیده باشد به ضمانت فرش دستباف ایرانی ما را می شناسد و فرشی که نشان از لطافت و عشق سرانگشتان یکایک دختران و پسران این مرز و بوم دارد.

خبری که برای شما در این بخش نقل کردیم جای صحبت فراوانی دارد و نمی توان آنرا به راحتی رد کرد و یا پذیرفت. آنچه برای ما نا مشخص است علت تندی این مقاله واین  انتقاد است که در جاهایی نیز با کنایه های نامانوسی همراه شده. قطعا این مجله که همواره در کنار صنعت فرش ایران بوده است دیدگاه خود را بیان می کند و قصد حمایت و یا نفی شخص یا گروهی را ندارد اما آنچه باید گفت این است که آیا راه حل پیشبرد صنعت فرش ماشینی تخریب فرش دستباف است و یاهنر صنعت  فرش دستباف باید برای احقاق حقوق خود دست به دامن چنین انتقاداتی باشد؟ آیا می توانیم شعور مخاطبین و خریداران فرش را نادیده بگیریم؟ آیا حضور فرش دستباف در کنار فرش ماشینی آنرا تخریب می کند یا آنرا در مقام مقایسه قرار می دهد؟ آیا وقتی خریدار فرش دستباف را با همه زیبایی و هنرش می بیند و انگار همان طرح را در زیر پایش دارد و در خانه اش پهن است اما از نوع ماشینی آه حسرتی می کشد یا لبخند میزند؟ اینها سوالاتی است که نویسنده این مقاله نیز باید بدان فکر کند.

نمی توان دریافت  نقدی بی رحمانه  که تیغ خود را  از پوستر نمایشگاه  هم گذرانده در پی چیست؟ آیا دیگران هم مثل ما فکر می کنند؟ آیا باید پوستر نمایشگاه دموتکس را هم نقد کرد؟ ما نمیدانیم اما اگر این طور باشد بازار نقد هم داغ تر می شود. هر چند نمایشگاه کاشان با انتقاداتی از لحاظ اجرایی مواجه بود که حتی بهانه اولین دوره برگزاری هم توجیه خوبی برای آن نیست اما آنچه را به ما ثابت کرد این بود که حضور فرش دستباف ایرانی به عنوان کالایی نفیس در کنار فرش ماشینی ( به عنوان  صنعتی قوی نه در ایران که در جهان)  نه تنها از ارزش آن نمی کاهد بلکه به آن جلا میدهد. وقتی برای رسیدن به نظر مخاطب در گوشه ای با آنها خلوت می کنی می بینی که همه رنگ و جلای فرش دستباف را به خاطر سپرده اند و می خواهند با همان حس وحال وارد سالن فرش ماشینی شوند . جالب اینجاست که حتی بعضی هایشان به قدری تیز بین  و شاید خبره اند که  همان طرح فرش را در سالن ماشینی هم یافته باشند ولی  در جواب سوال ما می گویند: فرش دستباف یه چبز دیگست!  باز هم پرسش های زیادی به جلوی چشم ما می آید که جواب همه آنها معلوم است اما از حوصله خارج میشود اگر بخواهیم جواب همه آنها را هم ذکر کنیم. سوال اینجاست که آیا این زن که چادرش رنگ و رویی ندارد و دست و روی بچه اش هم نشسته و شوهرش تازه از یک روز کاری طاقت فرسا به نمایشگاه آمده هم می تواند فرشی را که دوست دارد بخرد؟ همه ما به این اعتقاد داریم که هر چیزی ارزش خودش را دارد و در عین حال نمی توان از قافله علم و تکنولوژی و رشد تقاضا هم عقب ماند. مشاهده آمار تولید فرش دستباف و تقاضا برای فرش درایران بسیاری از حقیق را روشن می سازد. باید قبول کنیم که هر دو این بخش ها نیازمند توجه ویژه ای هستند و محصولات  هرکدام نیز  مخاطبین خاص خود را دارند و باید دست در دست هم به رشد صنعت فرش در ایران کمک کنیم.

به امید آن روز