همه ماجراهای قالی ۱۲۰ میلیارد تومانی کرمان

وقتی چکش حراج سه بار روی میز خورد مقام‌های ساتبی هم باورشان نمی‌شد که فرشی که قیمتی حدود ۹ میلیون دلار برای آن در نظر گرفته بودند به قیمت ۳۳/۸ میلیون دلار(یا به صورت دقیق ۳۳ میلیون و ۷۶۵ هزار دلار) به فروش رفته باشد. در حالی که همه در میان خبرهای رکوردشکنی حراج گم شده بودند و آن را با لبخند تعریف می‌کردند حتی ایرانی‌ها هم حواس‌شان نبود که یکی دیگر از آثار هنری کشورشان از دست یک موزه در واشنگتن حالا با فروش در حراجی به نقطه نامعلومی می‌رود که تا مدتها دیگر ردی از آن نمی‌شود پیدا کرد.
این فرش مشهور با اندازه ۲/۶۷ در ۱/۹۶ متر و قدمتی بیشتر از ۳۶۰ سال به قیمتی بیشتر از سه برابر گرانترین فرشی که در جهان تاکنون فروخته شده به فروش رفته و هم حراجی ساتبی و هم فروشنده آن یعنی موزه کورکوران پول خوبی بابت آن به جیب زده‌اند. قبل از این رکورد گران‌قیمت‌ترین فرش دستباف متعلق به یک فرش دیگر ایرانی بود که در بهار ۲۰۱۰ در حراجی کریستی لندن به بهای ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار دلار فروخته شد.

مقام‌های حراجی اعلام کرده‌اند برای این فرش قیمت حدودی ۵ تا ۷ میلیون دلار در نظر گرفته بودند و امیدوار بودند که آن را به قیمت ۹ میلیون به فروش برسانند. در هنگام حراج اما مشخص شد که خریدارانی وجود دارند که ارزش واقعی این فرش ایرانی را بهتر از مقام‌های حراج ساتبی می‌دانند.

۶ نفر حسابی مشتری خرید این فرش بودند و رقابت آنها قیمت فرش را به ۱۲ میلیون دلار رساند اما بعد از این قیمت تنها دو فرد ناشناس جدل برای خرید را ادامه دادند و در نهایت یکی از آنها به خواسته‌اش برای داشتن این اثر هنری ایران از دوره صفوی رسید.
چه کسی فرش را خرید ؟

۳۳/۸ میلیون دلار برای خرید این فرش را کسی پرداخت کرده که احتمالاً هیچ وقت کسی نامش را نخواهد فهمید. واقعیت این است که خریدار، این فرش را به صورت تلفنی و در حالی که احتمالاً در دفترش لم داده بوده خریده است و مقام‌های حراج ساتبی نام او را افشا نکرده‌اند. پنهان ماندن مشخصات خریدار از روندهای معمول در حراجی‌ها به حساب می‌آید و به ویژه به خاطر مسائل امنیتی مجموعه‌داران ثروتمند تمایلی به معرفی خود ندارند. به همین خاطر بیشتر خریدهای آنها به صورت تلفنی صورت می‌گیرد. به همین خاطر رد یک اثر دیگر هنری ایران که مجموعه داران برای آن سر و دست می‌شکنند احتمالاً تا مدتها ناپدید خواهد شد و دیگر کسی از آن خبر نخواهد داشت.

فروش به خاطر تأمین هزینه‌ها

فرش رکوردشکن ایران به خاطر تأمین هزینه‌ها از سوی موزه کورکوران که در واشنگتن واقع شده به همراه ۲۴ تخته فرش دیگر فروخته شده است. این موزه از فروش فرش‌ها در مجموع ۴۳ میلیون و ۸۰۰ هزار دلار درآمده کسب کرده و مقام‌های آن از آب کردن کلی از آثار هنری ایران به ویژه فرش رکوردشکن حسابی خوشحال هستند و با دم‌شان گردو می‌شکنند.

پس از رکورد فرشی که به «قالی برگ داسی کلارک» مشهور است یک قالی اصفهان با قیمت ۴ میلیون و ۶۴۵ هزار بیشترین قیمت را در حراجی ساتبی داشت. «قالی برگ داسی کلارک» که از سال ۱۹۳۹ با انتشار مطلبی درباره آن میان مجموعه داران فرش حسابی مشهور بوده به عنوان یکی از بهترین نمونه های فرش‌‌های دوره صفویه شناخته می‌شود.

آمریکایی که فرش ایرانی حفظ کرد

موزه کورکوران درآمد چند میلیون دلاری‌اش از فروش این قالی کرمان را مدیون یک نفر است: ویلیام کلارک، سرمایه‌دار و سناتور آمریکایی. گفته می‌شود ویلیام کلارک،سناتور مونتانا حدود سال ۱۹۰۰ میلادی این فرش را در سفر خودش به اروپا از یک تاجر در پاریس خریده و آن را با خود به آمریکا برده است. اما نکته مهمی که کارشناسان درباره این فرش می‌گویند نگهداری درست آن به ویژه از سوی کلارک است. در حالی که ایرانی‌ها به انداختن فرش‌ زیر پایشان عادت دارند این میلیاردر آمریکایی با فهمیدن ارزش هنری فرش به خوبی از آن حفاظت کرده بود و کارشناسان می‌گویند حتی یکبار هم کسی پایش را روی آن نگذاشته است. او با دست داشتن در صنعت راهسازی و بانکداری فردی ثروتمند بود و بین سال‌های ۱۸۸۴ تا ۱۸۸۸ خانه‌ای بزرگ با ۳۴ اتاق برای خود و خانواده‌اش داشت.

ویلیام کلارک در سال ۱۹۲۵ هم می‌توانست این فرش را فروش برساند اما آن را به همراه فرش‌های دیگرش به موزه کورکوران اهدا کرد تا از آنها پس از مرگش حفاظت شود. زمانی که او در سن ۸۸ سالگی درگذشت یکی از ۵۰ مرد ثروتمند آمریکا بود. کلارک شاید اما فکرش هم نمی‌کرد که ۸۸ سال پس از مرگش موزه مورد اعتماد او برای کسب درآمد، آثار هنر ایران به حراج بگذارد.