هنرمندان صنایع دستی خراسان شمالی بهره ای نمی برند

ایجاد بسترهای لازم برای توسعه و رونق صنایع دستی این استان ضرورت دارد

نویسنده: گروه ایران زمین

خراسان شمالی با توجه به قدمت، پیشینه وحضور قومیت های مختلف کرد،ترک، ترکمن، تات و فارس ازتنوع چشمگیری دربخش صنایع دستی برخوردار است که این مهم می تواند در کنار موقعیت جغرافیایی خاص این استان که محل عبور زائران امام هشتم(ع) و مسافران وگردشگران از سراسر کشوراست، جایگاه ویژه ای را به رونق بازار صنایع دستی این منطقه بدهد.

فعالیت ۲۰ هزارنفردر۶۶ رشته صنایع دستی

علی عابدی، معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی با اشاره به ظرفیت های بالای این استان در بخش صنایع دستی و فعالیت ۱۵ تا ۲۰ هزار نفر در ۶۶ رشته این بخش تصریح کرد: ۷۰ درصد صنایع دستی این استان در بخش دستبافته ها، ۱۰ درصد در بخش نساجی سنتی و ۲۰ درصد در دیگر بخش های صنایع دستی فعال است.

عابدی، با بیان این که قالیچه و پشتی ترکمنی، سفره کردی، گلیم و جاجیم، چادرشب ابریشمی، کلاه کرکی، چارق دوزی، نمد مالی، پوستین دوزی، زین سازی و لباس های محلی و سنتی (کردی و ترکمنی) از مهمترین صنایع دستی خراسان شمالی محسوب می شود، افزود: چارق دوزی، حجاری گردنبند و گلیم پادری این استان سال گذشته موفق به دریافت مهر اصالت یونسکو شد. وی بیان کرد: با وجود قیمت نسبتاً بالای صنایع دستی در سایر کشورهای منطقه، تولید کنندگان آن کمترین عایدی را از تولید این محصولات دارند. رویکردهای کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت این اداره کل در حمایت از تولید کنندگان این صنایع در قالب برپایی نمایشگاه های بین راهی برای عرضه مستقیم کالابا حمایت بخش خصوصی و برگزاری نمایشگاه های منطقه ای، کشوری و بین المللی از مهمترین اقدامات اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی برای حمایت از تولید کنندگان صنایع دستی است.

برگزاری رایگان کارگاه های آموزشی

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی، از برگزاری رایگان کارگاه های آموزشی در سطوح مقدماتی، پیشرفته و به آموزی برای حفظ و احیای رشته های فراموش شده در روستاهای این استان خبر داد و افزود: خوشبختانه هم اکنون به کمک آموزش های انجام شده هیچ یک از رشته های صنایع دستی این منطقه در معرض فراموشی و منسوخ شدن قرار ندارد که در کنار ظرفیت های یاد شده توجه به حضور عشایر در خراسان شمالی ۵/۲ درصد جمعیت این استان را تشکیل می دهند نیز می تواند گامی موثر در رونق صنایع دستی تلقی شود.

توان بالای عشایر در تولید صنایع دستی

حضرتقلی حیدری،معاون اداره کل امور عشایر خراسان شمالی نیز با متنوع شمردن تولیدات صنایع دستی عشایر این استان و توان بالای آنان در زمینه های مختلف، اظهار داشت: هم اکنون ۳۵ درصد تولیدات صنایع دستی این استان از سوی عشایر تولید می شود که این میزان با وجود حمایت های لازم دستگاه های متولی می تواند افزایش یابد.اما سوالی که در اینجا مطرح می شود، این است که چرا با وجود چنین ظرفیتی در بخش صنایع دستی خراسان شمالی هنوز این هنر صنعت نتوانسته قابلیت های خود را آن طور که شایسته است در عرصه ملی و جهانی به نمایش بگذارد و سهم مناسبی از درآمدهای خانواده ها را به خود اختصاص دهد؟

به نظر بسیاری از تجار و کارشناسان این حوزه، در کنار توانمندی های بالقوه خراسان شمالی در تولید و فروش صنایع دستی، کاستی هایی نیز در راه رونق این صنعت به عنوان یکی از مهمترین راه های ارز آوری و ایجاد ارزش افزوده وجود دارد که نبود زیرساخت های لازم برای صادرات و نیز نبود راه های ارتباطی ریلی و هوایی از جمله مهمترین آنهاست.

فراهم کردن شرایط لازم برای صادرات

محمد صمدی، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن خراسان شمالی هم در این باره با اشاره به این که از مهمترین تولیدات صنعتگران این استان صنایع دستی و از جمله مهمترین آن ها فرش است، افزود: بیشتر مشتریان این صنعت کشورهای اروپایی، امریکایی و استرالیایی است که به علت فراهم نبودن زیر ساخت های لازم، صادرات آن به این کشورها از طریق استان های دیگر انجام می شود و تولید کنندگان و تجار خراسان شمالی در صادر کردن این محصولات نقش چندانی ندارند.

احمدی، از صادرکنندگان این استان نیز با اشاره به این که خراسان شمالی ۲۸۱ کیلومتر مرز مشترک با کشور ترکمنستان دارد، گفت: این موضوع فرصت ویژه ای برای خراسان شمالی ایجاد کرده تا بتواند تولیدات صنایع دستی خود را به کشورهای آسیای مرکزی از جمله ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قزاقستان و قرقیزستان از این طریق افزایش دهد، اما نبود بازارچه مرزی و اتاق ترانزیتی ازجمله مهمترین موانع صدور تولیدات و صنایع این استان به طور اعم و صنایع دستی به طور اخص است.

عرضه صنایع دستی متناسب با سلیقه مشتری

محمدنیا، از کارشناسان صنایع دستی هم با اشاره به توان بالای صنایع دستی خراسان شمالی و قابلیت مطرح شدن آن در بعد ملی و بین المللی، واردات بی رویه صنایع دستی از دیگر کشورها، نبودن حمایت مادی و معنوی از این گونه صنایع در داخل کشور و همچنین انتقال نیافتن دانش و تجربه این قبیل مهارت ها از پدران و استادان به نسل های جوان را از عمده ترین چالش های پیش روی این هنر- صنعت در این منطقه برشمرد. بر اساس تحقیقات و نظرسنجی های انجام شده در این استان مهمترین عامل علاقه مشتریان به محصولات صنایع دستی خارجی به ویژه صنایع دستی کشور چین کاربردی بودن این صنایع با نیاز روز، عرضه این محصولات متناسب با سلیقه مشتری مانند بسته بندی زیبا، ارزان و به روز بودن آنهاست.

محمد نیا، شناسایی و به کار گیری ظرفیت های موجود در زمینه کمک به توسعه صنایع دستی، فراهم کردن امکان عرضه و فروش محصولات تعاونی ها و تشکل های فعال در این زمینه از طریق ایجاد غرفه های ویژه یا حضور در نمایشگاه های خاص با هدف توانمندسازی و خود اتکایی این مراکز، ساماندهی و ارائه تسهیلات بانکی مناسب و ارزان و آسان،ایجاد شبکه ها و مراکز تحقیقات کاربردی و ارائه مستمر طرح ها و راهکارهای مناسب، مشارکت در همایش های ملی و جشنواره های صنایع دستی، ایجاد بسترهای لازم به منظور برقراری ارتباط موثر میان دانشگاه ها و مراکز علمی و ‏تحقیقاتی کشور با تولید کنندگان صنایع دستی، بسته بندی مطلوب و استاندارد شامل ذکر ویژگی و نوع کالا، کیفیت، شماره پروانه تجاری، آدرس کالاو قیمت گذاری را از مهمترین عواملی عنوان کرد که می تواند به رونق این هنر – صنعت در این استان و کشور کمک کند. بنابراین به نظر می رسد در کنارعوامل فوق تسریع در عملیات اجرایی ساخت راه آهن مشهد، بجنورد، گرکان، توسعه و تجهیز فرودگاه بجنورد در سطح یک فرودگاه بین المللی، ایجاد بازارچه های مرزی دائم و تشکیل اتاق ترانزیت در مرز ترکمنستان و همچنین گسترش و تقویت روابط دیپلماتیک و بین الملل با کشور ترکمنستان و دیگر کشورهای حوزه آسیای مرکزی و عضو اکو نیز بتواند نقش چشمگیری در تحقق این هدف داشته باشد.