از هنر تا صنعت، اسپیروگراف و مکانیزم تراورس

قاسم حیدری، فوق لیسانس تکنولوژی نساجی

وقتی از هنر در صنعت نام برده می شود، بیشتر طراحی فرش و پارچه تداعی می شود. تصور اینکه حوزه فنی ماشین آلات با حوزه هنری اشتراکاتی داشته باشد دور از ذهن بنظر می رسد. از اسپیروگراف می توان بعنوان نقطه اشتراکی بین هنر با حوزه فنی ماشین آلات صنعتی نام برد.

اسپیروگراف که در ایران با دایره جادویی اقلیدس شناخته می شود، بصورت یک اسباب بازی رسم منحنی های سیکلوئیدی رایج گردید. می توان آن را به یک چرخدنده که داخل یک چرخدنده رینگی دوران و جابجا می شود درنظر گرفت.

یکی از کاربردهای این مکانیزم در تبدیل حرکت دورانی به حرکت خطی می باشد. این مکانیزم تبدیل حرکت دورانی به تراورس شیپوری های واحدهای رینگ بکار گرفته شده است. ضرورت این تراوس بدین دلیل است که با انتقال آهسته موضعی موقعیت نیمچه نخ، از یک مقطع بیشتری از آپرون ها و کاتس ها بهره گرفته شود و سایش در مقطع بیشتری صورت گیرد و طول عمر کاتس ها و آپرون ها بمراتب خیلی بیشتر باشد.

این مکانیزم در رینگ های ریسندگی الیاف بلند کونیتکس مدل ایده آ بهره گرفته شده است.

چگونگی تبدیل حرکت دورانی چرخدنده داخلی به حرکت خطی تراورس رفت و برگشتی مطابق شکل زیر است:

حوزه فنی ماشین آلات، آمیزه ای از علم و تجربه و هنر و نبوغ و خلاقیت می باشد که در مکانیزم های موجود به منحسه ظهور می رسد. مطلب ارائه شده تلاشی بود جهت به اشتراک گذاشتن شگفتی ها و جاذبه های وصف نشدنی یک مکانیزم.