وظایف کنترل کیفیت در صنعت

کیفیت یک کالا برمی گردد به عوامل مختلفی که تعیین کننده شایستگی آن کالا برای هدفی که در نظر گرفته شده است.

هدف و منظور در نظر گرفته شده برای هر کدام از محصولات آن است که در حقیقت برای نیاز مصرف کنندگان، مناسب باشد، که معمولاً این منظور توسط مصرف کننده تعیین می گردد. در عمل همیشه مصرف کننده عموماً عقیده خویش را آشکار نمی کند و معمولاً کیفیتی را که در نظر دارد و لازم دارد در عبارات واضح بیان نمی کند، در نتیجه تولیدکننده یا سازنده مجبور است نیازهای مشتریان را حدس بزند و با در نظر گرفتن هزینه ها و محدودیت های تولید آنها را برآورده کند. اگر عقیده تولید کنندگان با عقیده مصرف کنندگان در مورد هزینه و کیفیت منطبق باشد آنگاه تولیدکننده در فروش محصولات خود موفق خواهد بود. اما اگر تولیدکننده نظری مغایر با آن داشته باشد مشتری هایش را از دست خواهد داد و طبعاً برای مشتریان، ساده تر خواهد بود که احتیاجات خود را از دیگران خریداری کنند.

کیفیت یک محصول بادوام می تواند در طول استفاده از آن باقی بماند و این نخست با نظر ما در مورد محصول آغاز می شود و تا زمانی که محصول عمر مفیدش را طی می کند ادامه پیدا می کند.کیفیت یک محصول در این روش با قرار گرفتن در شرایط سخت پدیدار می شود تا کیفیت نهایی آن در عمل شناخته شود.

وظیفه کنترل کیفیت در صنعت

۱. بیان و تعیین حدود کنترل کیفیت در صنعت
۲. فهرست عوامل اساسی موثر در کیفیت
۳. شرح و وظایف هشت پارامتر موثر در کیفیت
۴. شرح و تثبیت نقش کیفیت در صنعت
۵. بررسی حوزه مسئولیت کیفیت در صنعت
۶. توضیح قسمتی از حدود و عمل در ساختمان کیفیت تا تولید
۷. توضیح عناصر عمده در سیستم اطمینان از کیفیت
۸. توضیح سه وظیفه فرعی از وظایف کنترل کیفیت
۹. توصیف محصولات و منظم نمودن آن توسط کیفیت در صنعت
۱۰. شرح بازتاب سیکل پیوسته از فعالیتهای کنترل کیفیت

عوامل اساسی موثر در کیفیت
شهرت و اعتبار برای کیفیت، خوب است یا بد؟

کیفیت یک مقوله شانسی نیست بلکه نتیجه مستقیم سیاست داخلی شرکت می باشد که این مسئله به ابداع و نوآوری در کار، طراحی محصول و تولیدکننده که قابلیت ایجاد محصول را بوجود می آورد و همچنین به عملکرد دقیق سیستم کیفیت بستگی دارد. بنابراین هر مرحله در فرآیند تولید که ما را در رسیدن به نتایج مورد نظر در کیفیت مطمئن کند، حائز اهمیت می باشد.

روشهای کنترل کیفیت در تکنولوژی باید همواره مورد توجه قرار گیرند تا آمادگی لازم برای برخورد با درخواست محصولی با کیفیت جدید فراهم باشد، ایجاد محصولات جدید و ارائه آن ها به بازار همواره نیازمند هشت پارامتر تاثیرگذار است که با تغییر این پارامترها می توان معادلات تولید و بازار را تغییر داد این پارامترها عبارتند از:

۱- بازار ۲- افراد ۳- پول یا سرمایه ۴- حسن تدبیر و مدیریت ۵- مواد ۶- ماشین ها ۷- روشها ۸- عوامل متفرقه
امروزه صنعت تا حد زیادی تابع شرایط مربوط به تولید است که این شرایط تاثیر هر یک از هشت عامل در کیفیت محصولات را در بر دارد.

۱) بازار Market:

آنچه مصرف کنندگان لازم دارند، قبلاً به دقت شناسایی شده بوسیله ارتباط با موضوع روز و این بصورت یک اصل می باشد لذا مشتری تقاضا می کند و طالب تولید بیشتر و بهتر برای ارضاء نیازهایش می باشد.

۲) افراد Men:

پیشرفت سریع تکنولوژی و تولید محصولات و خدمات جدید بازاری بزرگ را برای نیروی کار و نیروی انسانی با دانش فراهم آورده است. بنابراین عملکرد هماهنگ سیستم ها می تواند جوابگوی این نیاز روز افزون باشد. نیروی کاری که امروزه در صنعت و تولید تاثیر گذار است همواره مورد آموزش و آزمون قرار می گیرد تا مهارت های لازم را بدست آورد.

۳) پول یا سرمایه Money :

کیفیت باعث افزایش قیمت فروش و نهایتاً سود بیشتر می گردد. آنچه مسلم است اینکه سرمایه و پول در رسیدن به تولیدی با کیفیت و با استفاده از تکنولوژی روز نقش بسیار مهمی دارد.

هزینه های کیفیت شامل:

الف) هزینه های محدودیت: از حیث خرید مواد براساس کیفیت محصول تولیدی
ب) هزینه عیب های داخلی: کنترل روی واسطه تولید و در صورتی که خارج از کنترل باشد برگردانده شده یا جزء ضایعات می باشد.
ج) هزینه ارزیابی: هزینه هایی که صرف بازرسی و تشخیص و آزمایشات می گردد.
د) هزینه عیب های خارجی: هزینه های کیفیت نه تنها به نگهداری کیفیت مربوط می شود بلکه برای اصلاح نیز می باشد.

۴) مدیریت :

مسئولیت مدیریت برای کیفیت بین چند گروه تقسیم شده که عبارتند از:

– بازاریابی: این مقوله نقش اساسی دارد و هم در بحث فروش و هم در بحث ورود محصولات جدید به بازار بسیار حائز اهمیت است.
– مهندسی: مسئولیت طراحی محصول و جزئیاتی که در سیستم مورد احتیاج می باشد را دارد.
– تولیدات: مردم در خرید محصولات روی توانایی مالی و کیفیت به حد لازم حساسیت نشان می دهند، لذا شرکت باید بر اساس موارد فوق طراحی لازم را انجام دهد.
– کنترل: بخش کنترل دستگاههای تشخیص کیفیت و عواملی که کیفیت را با اطمینان پی می گیرد را دنبال می کند و پیوستگی و ارتباط بین موارد مختلف توسط واحد کنترل، اصلاح و کنترل شده و با این پارامتر مدیریت مطمئن و سریعتر اعمال می گردد.

۵) مواد:

مواد مورد استفاده در تولید هزینه بر هستند و از الزامات کیفیت می باشد، بنابراین لازم است همواره مواد مصرفی در تولیدات به طور مداوم و با استفاده از آخرین تجهیزات آزمایشگاهی مورد آزمون قرار گیرند چرا که این بحث برای مشتریان نیز دارای اهمیتی غیرقابل انکار است.

۶) ماشین آلات:

یکی از مواردی که برای تولیدکننده حائز اهمیت است، کاهش قیمت تمام شده و افزایش تولید و نهایتاً راضی و خشنود نمودن مشتری است.
تقاضا، تولیدکننده را مجبور به خرید ماشین آلات و متعلقات وابسته به آن را که دارای استحکام و ثبات و پیچیدگی بیشتری است می نماید. (کاهش عمر ماشین آلات موجب می شود که مصرف قطعه کاهش و تاثیر مستقیم روی قیمت تمام شده محصول تولیدی داشته باشد).
خرید ماشین آلات می تواند وابستگی زیادی به آگاهی از تکنولوژی ماشین آلات و کیفیت کار آن داشته باشد. ماشین و اتوماسیون ماشین آلات می تواند علاوه بر اینکه مصرف کننده را خشنود و راضی نماید باعث افزایش آگاهی و ترقی کارگر و نهایتاً کاهش قیمتها نیز شود.
(استفاده از کارگر کمتر با رضایت بیشتر و اثر مستقیم روی کاهش قیمت تمام شده محصول)

۷) متدها و روش ها:

با توجه به پیشرفت روز افزون تکنولوژی ها و روش های تولید که علاوه بر کاهش هزینه های تولید و کیفیت محصول بر روی سایر مباحث مهم در زندگی انسان همانند حفظ محیط زیست و … نیز تاکید دارند از الزامات تولید کننده است.

۸) عوامل متفرقه:

در حال حاضر، یکی از مهمترین دغدغه های تولیدکنندگان در خصوص رشد مقادیر تولید می باشد که می تواند به خیلی از پارامترهای کوچک و حتی جزئی بازگردد که بایستی در نظر گرفته شود و از اهمیت به سزایی نیز برخوردار است از طرفی توسط دستگاههای تولیدی مدرن کلیه تغییرات درجه حرارت محیط کار، میزان ارتعاشات ناشی از کار کردن ماشین آلات، نیز الکتریسیته ایجاد شده در محدوده لوله ها و شفت های کاربردی (این مسئله در ریسندگی از اهمیت بسزایی برخوردار است) الکتریسیته ساکن، و … قابل اندازه گیری است که به تولید بهتر و بیشتر کمک می نماید.

با پیشرفت و پیچیده شدن تکنولوژی و رشد امکانات جهت اجرای برنامه های تولید مطمئن باید اهمیت خاصی به پارامترها داده شود چرا که همانطور که گفته شد نقش بسیار مهمی در این بین دارند. شناخت و عدم آگاهی از پروسس های داخلی اعتماد به مجموعه یا سیستم ها را کاهش می دهد. طراحی های معتبر میتواند نه تنها ایجاد اعتبار نماید بلکه یکی از نتایج آن ایجاد نیاز دائمی است.

بنابراین این هشت عامل مذکور دائماً تغییراتی را به سیستم تولید تحمیل می کند. یکی از نتایج این تغییرات برنامه های کنترل کیفیت می باشد که باید متعاقباً با این تغییرات همراه باشند.

عوامل و پارامترهای کیفیت:

یک شرکت صنعتی جهت فعالیتهای متنوع و سود دهی، تولیدات مناسب را برای ارائه به بازار پیش بینی می نماید. شرکت از طریق سیستم های قابل تشخیصی چون بودجه، فروش، پرسنل و غیره اداره می گردد. یکی از عوامل اصلی موثر در کیفیت تمایل شرکت و علاقه مندی به تولید محصولات با کیفیت و فعالیت های نوآورانه در تولید، توزیع و فروش می باشد. رشد و ترقی مجدد یا حیات دوباره شرکت وابسته به رشد کردن از طریق ارائه محصولات جدید و قدرت فروش  آنها می باشد که اساساً وابسته به کیفیت و قیمت محصولات تولیدی است. عامل کیفیت از طریق طبقه بندی فعالیت های شرکت ایجاد می گردد.

شکل ۱-۹

شکل ۱-۹ رابطه این فعالیتها را از طریق رابطه بین مصرف کننده و بر این اساس است که یک شرکت برحسب احتیاج و یا به عبارتی نیاز بازار، کیفیت مورد نیاز را تعیین می نماید. در اثر تحقیق و پیشرفت متخصصان تولید می توانند کیفیت مورد نیاز تولیدات را ایجاد نمایند. (تا بدین طریق فروش محصولات مقدور و مورد درخواست بازار باشد) مهندسین طراحی (مهندسی صنعتی) مشخصات و خصوصیات محصول و مواد اولیه را تهیه نموده و همزمان کیفیت مورد نیاز مجموعه را نیز بکار می گیرند (علاوه بر تعیین محصول تولیدی و مواد اولیه روشهای تهیه و نظارت و کنترل کیفیت را مشخص می نمایند).

متخصصان، مواد اولیه و ترکیبات مورد نیاز را برحسب کیفیت محصولات مورد نظر خریداری می کنند و این موضوع به کیفیت درخواستی و خواسته های فروشنده و خریدار برمی گردد که بایستی به موارد فوق اضافه گردد و شکل ۱-۹ را بوجود می آورد.

متصدیان عملیات جهت کار در پروسس ماشین آلات تولید، اندازه گیری کیفیت محصول و … قبلا آموزش لازمه را می بینند. نتیجه حاصل از محصولات را بازرسی تعیین می نماید که آیا نتیجه بخش بوده یا خیر. در حقیقت بازرسی در طول پروسس، کیفیت موردنیاز را ارزیابی و تضمین می نماید.

نیروی فروش، توسط زنجیر توزیع، مصرف کننده را مجبور به خرید محصولاتی می نماید که پروسس تولید آنها با کیفیت بالاتری انجام شده است.

تجربه مشخص نموده است که اظهارات مصرف کننده در خصوص محصول استفاده شده و چگونگی آن ممکن است باعث بهبود کیفیت محصول گردد بنابراین مجدداً یک دوره جدید از بالای مارپیچ شروع می گردد و پس از تولید جنس براساس فروش محصول عقیده مصرف کننده و سیر مراحل، مجدداً از بالا شروع می شود تا به نتیجه دلخواه برسیم.

در شرکتهای خیلی کوچک مجموعه فعالیت های داخلی نشان داده شده روی مارپیچ توسط یک یا چند نفر که دارای تخصص جزئی هستند اداره می گردد. اما در شرکت های بزرگ فعالیتهای جانبی مارپیچ هم به حوزه های تخصصی بیشتری طبقه بندی می گردد.

شکل (۱-۹) ارتباط بین فعالیت های مختلف و همچنین محدوده فعالیتهای آنها را نشان می دهد.

حوزه مسئولیت کیفیت در صنعت:

کیفیت، مسئولیت هیچ کس نیست و محدوده کاری ندارد. کیفیت شغل خاصی است که شامل مجموعه افرادی از رئیس هیئت مدیره (مدیرعامل) گرفته تا کارگر شرکت در آن دخالت دارند. مسئولیت کیفیت از وقتی که قسمت فروش کیفیت مورد نیاز مشتری را برای محصول تعیین می کند شروع، تا پس از تهیه محصول و ارزیابی آن و نهایتاً راضی و خشنود نمودن مشتری برای یک پریود زمانی مناسب ادامه پیدا می کند. مسئول کیفیت بعنوان نماینده ای که برای تعیین نمودن کلیه تغییرات که در طول حوزه تولید و نهایتاً تصمیم درباره کلیه تغییرات می گردد عمل می کند که بطور کلی در رابطه با کیفیت محصول یا محصولات و خدمات شرکت است. حوزه مسئولیت برای کنترل کیفیت در شکل ۲-۹ نشان داده شده است و عبارتند از:

۱- قیمت فروش ۲- مهندسی صنعتی ۳- خرید ۴- مهندسی تولید ۵- بازرسی و قسمت محصول ۶- بسته بندی و حمل و نقل ۷- سرویس خط تولید

شکل ۲-۹: حوزه مسئولیت کیفیت

خرید:

استفاده از استاندارهای کیفیت به منظور مهندسی تولید پایه ریزی شده است. تشکیلات قسمت خرید مسئولیت تهیه مواد و ترکیبات  با کیفیت را دارد. بازرسی مواد وارداتی و ترکیبات آنها یکی از روشهای معمول و مورد استفاده برای قسمت خرید می باشد.

مهندسی طراحی تولید:

مهندسی طراحی تولید، مسئولیت توسعه فرآیند و حفظ کیفیت تولید را  بر عهده دارد. این مسئولیت بوسیله فعالیت های ویژه که شامل فرآیند انتخاب و توسعه دادن طرح های تولیدی طرح های تولیدی و حمایت کردن از فعالیت ها می باشد، صورت می گیرد.

 شرح دادن ویژگیها و بردباری برای مطالعه پیشرفت فرآیند جزء مشکلات کیفیت محسوب می شوند که دسته بندی این مشکلات به رفع آنها کمک می کند. توسعه و انتخاب فرآیند مربوط به قیمت، کیفیت، زمان و راندمان برمی گردد.

مطالعه کردن پیشرفت فرآیندها، تعیین توانایی فرآیندها، استفاده از نرم افزارها و سخت افزارهای مناسب و همچنین توسعه شبکه، مشکلات مربوط به کنترل کیفیت را به حداقل می رسانند.

مسئولیتهای اضافی قسمت طراحی شامل طراحی تجهیزات و ابزار بازرسی و نگهداری می باشد.

تولید:

قسمت تولید، مسئولیت تولید محصولات با کیفیت عالی را دارد؛ کیفیت، تنها عامل بازرسی محصول تولیدی نمی باشد بلکه در همه مراحل تولید باید بررسی شود.

در مورد این موضوع، سرپرست یک عامل کلیدی است و او می تواند با تحریک کارگران و فراهم کردن بهترین روش کار را انجام دهد. انجام کار افراد قابلیت و استعداد مدیریت را می رساند.

بازرسی و آزمایش:

بازرسی و آزمایش، صلاحیت تخمین زدن و ارزیابی، کیفیت اقلام خریدها و ساخته ها و گزارش نتایج را دارد.

گزارشها برای قسمت های دیگر و همچنین اصلاح نمودن عیوب مفید می باشند. زمانی که اجزاء بازرسی فعال و بازرسی مجدد می خواهد به اندازه گیری دقیق و تجهیزات لازم نیازمندیم.

این تجهیزات باید در یک شرایط ثابت نگهداری شوند و کار کنند. ارزیابی کارآیی، یکی از وظایف بازرسی می باشد. همکاری بین مهندسین تولید و کنترل کیفیت برای به حد اعلا رسیدن اجزاء بازرسی ها ضروری است.

قسمت بسته بندی و حمل و نقل:

قسمت بسته بندی و ارسال محصول مسئولیت حفظ، حراست و حمایت از کیفیت محصول را دارد. کنترل کیفیت محصولات باید بیشتر از توزیع محصولات مورد توجه قرار گیرد، بسته بندی محصولات باید زیبا و کارآمد باشد و نظر مشتری را جلب کند و باید اشتباهات در این بخش حداقل باشد.

ویژگی هایی که کیفیت برای محافظت از محصولات در طول حمل و نقل مجدد، لرزش، تکان خوردن زیاد و محکم، رطوبت، گرد و غبار و غیره دارد جزء مشکلات کیفیت محسوب می شوند. همچنین انبار کردن محصولات در حالی که انتظار بیشتری از مراحل مختلف تولید، بازار فروش و استفاده و ارائه کردن محصول را داریم به مشکلات کیفیت افزوده می گردد.

سرویس تولید:

سرویس تولید مسئولیت پیدا نمودن مشتری را دارد و همچنین بوسیله واضح نمودن اصلیت و وظایف نحوه کاربرد محصول را نیز دارد که این شامل وظایفی می شود مانند: نصب و نگهداری و مرمت کردن و تعویض قسمتها؛ بنابراین بی درنگ سرویس  تولید می تواند یک مصرف کننده ناراضی را به یک مصرف کننده راضی و خشنود تغییر دهد. بدون این بخش تولید کننده نمی تواند تولید و تقاضا را اداره کند به عبارت دیگر نوع کیفیت خواسته شده و نیازهای مصرف کننده را تعیین و آنها را فراهم می کند.

 ترجمه و تنظیم: جعفر بختیاری- مدیر عامل شرکت فرش توس مشهد

 

منبع : شماره ۲۳ مجله کهن

تلفن اشتراک : ۷۷۲۴۵۷۸۰-۰۲۱