پروسه آماده سازی نخ فرش اکریلیک و اهمیت آن در کیفیت فرش ماشینی

سعیدی

قاعدتا برای تولید منسوج نیاز به تامین مواد اولیه است و شرایط تولید مواد اولیه را باید به گونه ای داشته باشیم و بتوانیم مواد اولیه خوب و با کیفیتی تولید کنیم تا آن منسوج از کیفیت بالایی برخوردار باشد ،این مهم در مورد فرش هم صدق می­کند اما متاسفانه به جرات می توان گفت تولید کنندگان فرش ماشینی چشم خود را بر روی این مساله بسته اند و در شرایط فعلی با مشکل مواد اولیه رو به رو هستند. متاسفانه امروزه شاهد واردات بی رویه دستگاه های فرش ماشینی به صورت کارخانه های بزرگ و کوچک هستیم اما فکری از پیش برای پاسخگویی به نیاز مواد اولیه نشده است.

 

زمانی شرکت پلی اکرلیک اصفهان الیاف اکرلیک تولید می کرد اما در قیاس با الیاف وارداتی از طریق کشورهای تایوان، چین،کره، هند و … کیفیت پایینتری داشت هرچند که الیاف وارداتی هم خالی از مشکلات نبودند. نخ فرشی که امروز در ایران تولید می شود در ۲_۳ سال گذشته کیفیت بسیار بالاتری پیدا کرده است و نسبت به الیاف وارداتی این روزها در بسیار ی از موارد قابل رقابت است.

باید با تدبیر و اندیشه به تولید فرش ماشینی روی بیاوریم متاسفانه ما امروزه حتی در تولید الیاف اکرلیک و ریسندگی آن به خود کفایی نرسیده­ایم.

پلی اکرلیک اصفهان تعطیل شد و متاسفانه به جای آن الیاف های کشورهای تایوان، چین،کره، هند که کیفیت های مطلوبی هم ندارند جایگزین شد. فرش خوب با دو خصیصه شناخته می شود: ۱. شید رنگی ۲.لطافت

اما الیاف وارداتی اکثراً زبر هستند و این اشکال باعث تولید نخ زبر  در مرحله ریسندگی می­شود به علاوه ضرر و استهلاک هایی که برای دستگاه ایجاد می­شود و در نهایت فرش عاری از لطافت تولید می­شود.

 

رنگرزی نخ فرش

الیاف مصنوعی از مواد پتروشیمی تشکیل شده است که الیاف اکرلیک هم جز همین الیاف مصنوعی می باشد که جز مهمترین مواد اولیه فرش ماشینی هست. از آنجایی که رنگ در فرش و تحریک مشتری برای خرید فرش بسیار حائز اهمیت است بنابراین پروسه رنگرزی و یکنواختی رنگ و شید رنگی بسیار اهمیت دارد.

 

اولین مرحله رنگرزی است. الیاف قبل از شروع فرآیند رنگرزی همراه با آب کوبیده و فشرده می شوند تا بتوانیم حجم بیشتری از الیاف را در محفظه رنگرزی قرار دهیم. برای شروع پروسه رنگرزی رنگهای مخلوط شده را به همراه آب و مواد نرم کننده داخل پاتیل می ریزند تا به خوبی حل شود. مواد رنگزایی که در الیاف اکریلیک مورد استفاده قرار می گیرند مواد رنگزای کاتیونیک می باشند.

با شروع کار دستگاه محلول رنگی با فشار زیاد بین الیاف جریان پیدا می کنند. محفظه ها یا همان دیگ های رنگرزی بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ کیلو گرم بسته به نوع الیاف ظرفیت دارد. دمای رنگرزی تقریبا بین ۹۸ تا ۱۰۴ درجه سانتی گراد می باشد.

نکته ای که در رنگررزی الیاف مصنوعی بسیار حائز اهمیت است کنترل دما و زمان می باشد اگر دما و زمان ذره ای تغییر کند بلافاصله بر روی شید رنگی اثر منفی خواهد گذاشت از این رو کنترل دما و زمان از اهمیت ویژه برخوردار است.

 

ریسندگی نخ فرش اکریلیک

اکنون به توضیح مختصری درباره ریسندگی الیاف اکریلیک که همان تولید نخ خواب فرش ماشینی است می­پردازیم.

اولین مرحله ریسندگی حلاجی می باشد به این ترتیب که الیاف رنگی را را وارد قسمت حلاجی می­کنند که مهمترین وظایف ماشین حلاجی باز کردن و مخلوط کردن الیاف رنگی می­باشد. پس از این که الیاف از هم دیگر باز و با هم دیگر مخلوط شد توسط کانال های تعبیه شده به اسم شوت فید وارد محفظه ای دیگ مانند شده که در این محفظه الیاف رنگی آغشته به آب و روغن مخصوص می­کنند تا پروسه ریسندگی راحت تر صورت گیرد.

وظیفه این دستگاه باز کردن الیاف، موازی و مخلوط کردن الیاف و جدا کردن ناخالصی های الیاف توسط خارهای فلزی ریز و درشت روی غلطک های تعبیه شده در ماشین طی چند مرحله صورت می­گیرد و در نهایت الیاف از هم باز شده به صورت منظم و مرتب در کنار هم دیگر قرار می­گیرند و تبدیل به یک فیتله می شوند وزن فیتیله تولید شده بین ۲۰ تا ۳۰ گرم در هر متر می­باشد.

 

فتیله های تولید شده از ماشین کاردینگ به مرحله پاساژ اول تغذیه می شود. در این ماشین ۳ تا ۸ فتیله تغذیه شده را با یکدیگر مخلوط می­کنند و در اثر کشش مشخص اعمال شده تبدیل به یک فیتیله می­شوند. وظایف ماشین پاساژ کشش، مخلوط کردن فیتیله و موازی کردن الیاف می­باشد.

به طور کلی عملیات پاساژ در سه مرحله صورت می­گیرد که توضیحات داده شده در مورد پاساژ ۱ در مورد پاساژ های ۲ و ۳ نیز صادق است تا فتیله های نهایی صاف تر، موازی تر، یکنواخت تر و در نهایت بیش تر و بهتر با یکدیگر مخلوط شوند.

بعد از قسمت پاساژ فتیله هایی که توسط ماشین پاساژ شکل گرفته شده است به مرحله بعدی یعنی ماشین فینیشر تغذیه می شود و تبدیل به نیمچه نخ می شود. وظیفه ماشین فینشیر تبدیل فیتله پاساژ به نیمچه نخ می باشد.

بعد از قسمت فینیشر مرحله اصلی تولید نخ را داریم که توسط ماشین رینگ انجام می شود در دستگاه رینگ نیمچه نخ های تولید شده که از قسمت فینیشر داریم تحت کشش و تاب مشخصی قرار گرفته که این کشش و تاب باعث می شود که رشته های نازکی به اسم نخ تولید شود.

معمولا نمره نخ های تولید شده بسته به نوع نیاز قسمت بافندگی فرش ماشینی از نمره ۱۰/۵،۱۲،۱۸،۲۴،۲۷،۳۰،۳۳،۳۶،۳۸ و ۴۰ متریک می باشد.

نخ های تولید شده از ماشین رینگ که بصورت ماسوره ای می باشند را وارد ماشین بوبین پیچی(اتوکنر) می کنند. وظیفه این ماشین این است که نخ های پیچیده شده بر روی ماسوره رینگ را به روی یک بوبین می پیچد از دیگر وظایف این ماشین گرفتن نایکنواختی نخ از قبیل نقاط نازک، نقاط ضخیم و نپ از نخ رینگ می باشد. این ماشین اثر بسازایی در کیفیت نخ تولیدی نهایی دارد.

مرحله بعدی چند لاکنی می باشد از آنجایی که نخ تک لا استحکام کافی را برای قسمت بافندگی فرش را ندارد نخ های تک لا را در این قسمت دو لا یه سه لا میشوند. نخ های چند لا شده باید توسط دستگاه تابندگی به همدیگر تابیده شوند.

 

هیت ست نخ فرش ماشینی

بعد از قسمت تابندگی مرحله تثبیت حرارتی نخ که اصطلاحا به آن ماشین هیت ست می گویند را خواهیم داشت

وظایف این دستگاه تثبیت تاب نخ، جلوگیری از کاهش فروموج نخ، خواباندن پرز در سطح نخ و درنهایت کم شدن پرز در فرش ماشینی تولید شده، بهبود خواص بازگشت پذیری فرش در حین استفاده، شفایت و وضوح بیشتر فرش تولید شده می باشد.

 

امروزه به علت وارد کردن دستگاه های تراکم بالا ۱۰۰۰ و ۱۲۰۰ شانه نمره نخ هایی باید تولید کنیم که فرش هایی بافته شود که دارای تراکم واقعی باشد. تراکم فرش ها به این علت واقعی نیست که ما در ریسندگی دارای مشکل هستیم سیستم ریسندگی رینگ سیستمی است که نخ هایی تولید می­کند با نمره های:۱۰.۵،۱۲،۱۳،۱۸،۲۱،۲۴،۲۷،۳۰،  است اما امروزه دستگاه های ۱۰۰۰ و ۱۲۰۰ شانه باید نمره نخ های ظریفتر از این اعداد داشته باشد.

به استثنا چند شرکت محدود که سیستم ریسندگی تاو به تاپس را استفاده می­کنند که قابلیت تولید نخ های ظریف را دارند شرکت ریسندگی در ایران وجود ندارد که بتواند نمره نخ ظریف را ریسندگی کند.

بسیاری از تولید کنندگان فرش های ماشینی با تراکم بالا نمره نخ های واقعی که باید استفاده کنند استفاده نمی­کنند به طور مثال باید از نمره نخ ۳۸ و ۴۰ استفاده شود اما از نمره نخ ۳۶ و ۳۸ استفاده می­کنند و این ماجرا مشکل ساز است.

 

راهکار:

مجهز شدن به سیستم ریسندگی روز دنیا یکی از مهم ترین عوامل مهم است تا تکنولوژی جدید وارد بازار ریسندگی اکرلیک شود تا پاسخگوی نیاز نخ ظریف فرش ها باشیم.

۹۵ درصد کارخانه های ریسندگی اکرلیک نخ خاب فرش ماشینی را تولید می­کنند و از این علت حائز اهمیت است که در سیستم ریسندگی اکرلیک خودکفا خواهیم شد. با هجوم این صنعت در شهرستان کاشان بجز تعداد انگشت شماری کارخانه، ما در این صنعت به درجه خودکفایی نرسیده ایم

البته نکته ای هم که در اینجا باید ذکر شود این است که وارد کردن تکنولوژی و سیستم های پیشرفته دنیا تنها راه حل نیست همزمان با ورود تکنولوژی وجود افرادی که توانایی آموزش در بازه زمانی خاص را داشته باشند بسیار مهم است.

مسلما نخ اکرلیکی که ۷۵ تا ۸۰ درصد یک فرش را تشکیل می­دهد زمانی که نتواند ظرافت و کیفیت واقعی را داشته باشد فرش با کیفیت خروجی آن نخواهد بود.
قاعدتا برای تولید منسوج نیاز به تامین مواد اولیه است و شرایط تولید مواد اولیه را باید به گونه ای داشته باشیم و بتوانیم مواد اولیه خوب و با کیفیتی تولید کنیم تا آن منسوج از کیفیت بالایی برخوردار باشد ،این مهم در مورد فرش هم صدق می¬کند اما متاسفانه به جرات می توان گفت تولید کنندگان فرش ماشینی چشم خود را بر روی این مساله بسته اند و در شرایط فعلی با مشکل مواد اولیه رو به رو هستند. متاسفانه امروزه شاهد واردات بی رویه دستگاه های فرش ماشینی به صورت کارخانه های بزرگ و کوچک هستیم اما فکری از پیش برای پاسخگویی به نیاز مواد اولیه نشده است.

زمانی شرکت پلی اکرلیک اصفهان الیاف اکرلیک تولید می کرد اما در قیاس با الیاف وارداتی از طریق کشورهای تایوان، چین،کره، هند و … کیفیت پایینتری داشت هرچند که الیاف وارداتی هم خالی از مشکلات نبودند. نخ فرشی که امروز در ایران تولید می شود در ۲_۳ سال گذشته کیفیت بسیار بالاتری پیدا کرده است و نسبت به الیاف وارداتی این روزها در بسیار ی از موارد قابل رقابت است.
باید با تدبیر و اندیشه به تولید فرش ماشینی روی بیاوریم متاسفانه ما امروزه حتی در تولید الیاف اکرلیک و ریسندگی آن به خود کفایی نرسیده¬ایم.
پلی اکرلیک اصفهان تعطیل شد و متاسفانه به جای آن الیاف های کشورهای تایوان، چین،کره، هند که کیفیت های مطلوبی هم ندارند جایگزین شد. فرش خوب با دو خصیصه شناخته می شود: ۱. شید رنگی ۲.لطافت
اما الیاف وارداتی اکثراً زبر هستند و این اشکال باعث تولید نخ زبر در مرحله ریسندگی می¬شود به علاوه ضرر و استهلاک هایی که برای دستگاه ایجاد می¬شود و در نهایت فرش عاری از لطافت تولید می¬شود.

رنگرزی نخ فرش
الیاف مصنوعی از مواد پتروشیمی تشکیل شده است که الیاف اکرلیک هم جز همین الیاف مصنوعی می باشد که جز مهمترین مواد اولیه فرش ماشینی هست. از آنجایی که رنگ در فرش و تحریک مشتری برای خرید فرش بسیار حائز اهمیت است بنابراین پروسه رنگرزی و یکنواختی رنگ و شید رنگی بسیار اهمیت دارد.

اولین مرحله رنگرزی است. الیاف قبل از شروع فرآیند رنگرزی همراه با آب کوبیده و فشرده می شوند تا بتوانیم حجم بیشتری از الیاف را در محفظه رنگرزی قرار دهیم. برای شروع پروسه رنگرزی رنگهای مخلوط شده را به همراه آب و مواد نرم کننده داخل پاتیل می ریزند تا به خوبی حل شود. مواد رنگزایی که در الیاف اکریلیک مورد استفاده قرار می گیرند مواد رنگزای کاتیونیک می باشند.
با شروع کار دستگاه محلول رنگی با فشار زیاد بین الیاف جریان پیدا می کنند. محفظه ها یا همان دیگ های رنگرزی بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ کیلو گرم بسته به نوع الیاف ظرفیت دارد. دمای رنگرزی تقریبا بین ۹۸ تا ۱۰۴ درجه سانتی گراد می باشد.
نکته ای که در رنگررزی الیاف مصنوعی بسیار حائز اهمیت است کنترل دما و زمان می باشد اگر دما و زمان ذره ای تغییر کند بلافاصله بر روی شید رنگی اثر منفی خواهد گذاشت از این رو کنترل دما و زمان از اهمیت ویژه برخوردار است.

ریسندگی نخ فرش اکریلیک
اکنون به توضیح مختصری درباره ریسندگی الیاف اکریلیک که همان تولید نخ خواب فرش ماشینی است می¬پردازیم.
اولین مرحله ریسندگی حلاجی می باشد به این ترتیب که الیاف رنگی را را وارد قسمت حلاجی می¬کنند که مهمترین وظایف ماشین حلاجی باز کردن و مخلوط کردن الیاف رنگی می¬باشد. پس از این که الیاف از هم دیگر باز و با هم دیگر مخلوط شد توسط کانال های تعبیه شده به اسم شوت فید وارد محفظه ای دیگ مانند شده که در این محفظه الیاف رنگی آغشته به آب و روغن مخصوص می¬کنند تا پروسه ریسندگی راحت تر صورت گیرد.
وظیفه این دستگاه باز کردن الیاف، موازی و مخلوط کردن الیاف و جدا کردن ناخالصی های الیاف توسط خارهای فلزی ریز و درشت روی غلطک های تعبیه شده در ماشین طی چند مرحله صورت می¬گیرد و در نهایت الیاف از هم باز شده به صورت منظم و مرتب در کنار هم دیگر قرار می¬گیرند و تبدیل به یک فیتله می شوند وزن فیتیله تولید شده بین ۲۰ تا ۳۰ گرم در هر متر می-باشد.

فتیله های تولید شده از ماشین کاردینگ به مرحله پاساژ اول تغذیه می شود. در این ماشین ۳ تا ۸ فتیله تغذیه شده را با یکدیگر مخلوط می¬کنند و در اثر کشش مشخص اعمال شده تبدیل به یک فیتیله می¬شوند. وظایف ماشین پاساژ کشش، مخلوط کردن فیتیله و موازی کردن الیاف می¬باشد.
به طور کلی عملیات پاساژ در سه مرحله صورت می¬گیرد که توضیحات داده شده در مورد پاساژ ۱ در مورد پاساژ های ۲ و ۳ نیز صادق است تا فتیله های نهایی صاف تر، موازی تر، یکنواخت تر و در نهایت بیش تر و بهتر با یکدیگر مخلوط شوند.
بعد از قسمت پاساژ فتیله هایی که توسط ماشین پاساژ شکل گرفته شده است به مرحله بعدی یعنی ماشین فینیشر تغذیه می شود و تبدیل به نیمچه نخ می شود. وظیفه ماشین فینشیر تبدیل فیتله پاساژ به نیمچه نخ می باشد.
بعد از قسمت فینیشر مرحله اصلی تولید نخ را داریم که توسط ماشین رینگ انجام می شود در دستگاه رینگ نیمچه نخ های تولید شده که از قسمت فینیشر داریم تحت کشش و تاب مشخصی قرار گرفته که این کشش و تاب باعث می شود که رشته های نازکی به اسم نخ تولید شود.
معمولا نمره نخ های تولید شده بسته به نوع نیاز قسمت بافندگی فرش ماشینی از نمره ۱۰/۵،۱۲،۱۸،۲۴،۲۷،۳۰،۳۳،۳۶،۳۸ و ۴۰ متریک می باشد.
نخ های تولید شده از ماشین رینگ که بصورت ماسوره ای می باشند را وارد ماشین بوبین پیچی(اتوکنر) می کنند. وظیفه این ماشین این است که نخ های پیچیده شده بر روی ماسوره رینگ را به روی یک بوبین می پیچد از دیگر وظایف این ماشین گرفتن نایکنواختی نخ از قبیل نقاط نازک، نقاط ضخیم و نپ از نخ رینگ می باشد. این ماشین اثر بسازایی در کیفیت نخ تولیدی نهایی دارد.
مرحله بعدی چند لاکنی می باشد از آنجایی که نخ تک لا استحکام کافی را برای قسمت بافندگی فرش را ندارد نخ های تک لا را در این قسمت دو لا یه سه لا میشوند. نخ های چند لا شده باید توسط دستگاه تابندگی به همدیگر تابیده شوند.

هیت ست نخ فرش ماشینی
بعد از قسمت تابندگی مرحله تثبیت حرارتی نخ که اصطلاحا به آن ماشین هیت ست می گویند را خواهیم داشت
وظایف این دستگاه تثبیت تاب نخ، جلوگیری از کاهش فروموج نخ، خواباندن پرز در سطح نخ و درنهایت کم شدن پرز در فرش ماشینی تولید شده، بهبود خواص بازگشت پذیری فرش در حین استفاده، شفایت و وضوح بیشتر فرش تولید شده می باشد.

امروزه به علت وارد کردن دستگاه های تراکم بالا ۱۰۰۰ و ۱۲۰۰ شانه نمره نخ هایی باید تولید کنیم که فرش هایی بافته شود که دارای تراکم واقعی باشد. تراکم فرش ها به این علت واقعی نیست که ما در ریسندگی دارای مشکل هستیم سیستم ریسندگی رینگ سیستمی است که نخ هایی تولید می¬کند با نمره های:۱۰.۵،۱۲،۱۳،۱۸،۲۱،۲۴،۲۷،۳۰، است اما امروزه دستگاه های ۱۰۰۰ و ۱۲۰۰ شانه باید نمره نخ های ظریفتر از این اعداد داشته باشد.
به استثنا چند شرکت محدود که سیستم ریسندگی تاو به تاپس را استفاده می¬کنند که قابلیت تولید نخ های ظریف را دارند شرکت ریسندگی در ایران وجود ندارد که بتواند نمره نخ ظریف را ریسندگی کند.
بسیاری از تولید کنندگان فرش های ماشینی با تراکم بالا نمره نخ های واقعی که باید استفاده کنند استفاده نمی¬کنند به طور مثال باید از نمره نخ ۳۸ و ۴۰ استفاده شود اما از نمره نخ ۳۶ و ۳۸ استفاده می¬کنند و این ماجرا مشکل ساز است.

راهکار:
مجهز شدن به سیستم ریسندگی روز دنیا یکی از مهم ترین عوامل مهم است تا تکنولوژی جدید وارد بازار ریسندگی اکرلیک شود تا پاسخگوی نیاز نخ ظریف فرش ها باشیم.
۹۵ درصد کارخانه های ریسندگی اکرلیک نخ خاب فرش ماشینی را تولید می¬کنند و از این علت حائز اهمیت است که در سیستم ریسندگی اکرلیک خودکفا خواهیم شد. با هجوم این صنعت در شهرستان کاشان بجز تعداد انگشت شماری کارخانه، ما در این صنعت به درجه خودکفایی نرسیده ایم
البته نکته ای هم که در اینجا باید ذکر شود این است که وارد کردن تکنولوژی و سیستم های پیشرفته دنیا تنها راه حل نیست همزمان با ورود تکنولوژی وجود افرادی که توانایی آموزش در بازه زمانی خاص را داشته باشند بسیار مهم است.
مسلما نخ اکرلیکی که ۷۵ تا ۸۰ درصد یک فرش را تشکیل می¬دهد زمانی که نتواند ظرافت و کیفیت واقعی را داشته باشد فرش با کیفیت خروجی آن نخواهد بود.