پنج شاهرگ حیاتی که به صنایع حیات می‌بخشد‎

حیات صنایع این روزها به نقدینگی گره خورده و بانک ها در این میان بزرگترین نقش را ایفا می کنند. به گفته ولی الله سیف، رییس بانک مرکزی نزدیک به ۸۵ درصد تامین مالی تولید کشور برعهده بانک هاست در حالی که در تمام دنیا این رقم باید حدود ۲۰تا۳۰درصد باشد.

به گفته کارشناسان ساختار مناسب تامین مالی بخش تولید در کشور باید۳۰درصد از سوی بانک، ۳۰درصد از محل سرمایه گذاری خارجی و مابقی هم از طریق بازار سرمایه و نظام بیمه انجام شود. لیزینگ ها و شرکت های سرمایه گذاری نیز سهم بسیاری در تامین مالی بنگاه ها ایفا می کنند. بانک ها در ایران بیشترین سهم منابع مالی خود را به بنگاه های بزرگ و برای تامین مالی بلندمدت این بنگاه ها اختصاص می دهند درحالی که در تمام دنیا بانک ها عمده منابع خود را صرف تامین مالی کوتاه مدت بنگاه های کوچک می کنند. بنابراین ساختار تامین مالی در کشور را می توان به عنوان متهم ردیف نخست ضعف تامین صنایع در کشور عنوان کرد. حال با رفع تحریم ها ظرفیت استفاده از فاینانس نیز برای بنگاه های بزرگ فراهم شده است. درحال حاضر ارزش تولید اقتصاد ایران مناسب است که می توان برای تامین فاینانس در بخش تولید متناسب با آن رقم قابل توجهی در نظر گرفت.

ضعف نظام بیمه در تامین مالی بنگاه های کوچک

وحید شقاقی، کارشناس اقتصادی و عضو هیات علمی دانشگاه تهران درباره راهکارهای تامین مالی برای صنایع کشور به صمت گفت: بین ۸۵ تا ۹۰درصد از تامین مالی واحدهای تولیدی و صنعتی از طریق نظام بانکی انجام می شود. این استاد دانشگاه، نظام بیمه، بازار سرمایه، لیزینگ و تامین مالی از خارج را از راهکارهای دیگر تامین مالی صنایع عنوان کرد و افزود: متاسفانه نظام بیمه در کشور به مسئله تامین مالی نپرداخته و این در حالی است که در تمام دنیا بیمه ها نقدینگی و سپرده های مالی مردم را جمع آوری و در پروژه ها سرمایه گذاری می کنند اما در صورت ایفای نقش درست نظام بیمه در ایران این جریان می تواند محل مناسبی برای تامین مالی بنگاه های کوچک باشد. این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه بانک ها اکنون به اهمیت و نقش نظام بیمه پی برده اند گفت: به همین دلیل است که برای کسب نقدینگی به این حوزه ورود کرده اند اما بخش خصوصی در کشور متاسفانه هنوز به این موضوع نرسیده است. علاوه بر این آنچه در این زمینه اهمیت ویژه دارد کارآیی بیشتر بیمه ها متناسب با بانک هاست. شقاقی با بیان اینکه بیمه ها سپرده های خرد را می توانند دریافت کنند و جمع این سپرده ها می تواند به بیش از سپرده های بانکی برسد، اظهار کرد: مکانیزم نظام بانکی فقط برای کسب سود تعریف می شود اما در نظام بیمه مکانیزم های دیگری هم تعریف می شود. وی با اشاره به اینکه بیمه ها در طرح های کوتاه مدت می توانند کمک بسیاری به نظام تولیدی کشور برای تامین مالی کنند، توضیح داد: از دیگر محورهایی که می تواند به تامین مالی برای بخش تولید کمک کند بازار سرمایه است که متاسفانه در این زمینه هم مشکلاتی وجود دارد.

لزوم طراحی ابزار تضمین در بازار سرمایه

این کارشناس امور اقتصادی با تاکید بر اینکه بازار سرمایه پیش بینی پذیر می تواند در تامین مالی به بخش تولید کمک کند، گفت: در ایران تامین مالی از طریق ورود به بازار سرمایه مبنی بر شانس است و با این سیاست نمی توان بخش تولید را کمک کرد. وی با اشاره به اینکه اکنون ۹۰درصد تامین مالی از طریق بانک ها انجام می شود، توضیح داد: ۱۰درصد باقیمانده تامین مالی در ایران از طریق بازار سرمایه و بیمه ها انجام می شود. شقاقی راهکار پنجم تامین مالی را فاینانس دانست و افزود: یکی از راه های تامین مالی اکنون در کشور فاینانس است. تامین مالی از طریق فاینانس به این دلیل در ایران امکان پذیر است که بدهی مالی ایران به دیگر کشورها اکنون حدود ۵میلیون دلار بوده و این رقم بسیار اندک است. وی با اشاره به ساختار ایده آل تامین مالی تولید در کشور گفت: تامین مالی تولید در کشور باید تقسیم بندی مناسبی داشته باشد و در این زمینه ۳۰درصد سهم بانک، ۳۰درصد تامین مالی از خارج و مابقی هم از طریق بازار سرمایه و بیمه باید تامین شود. لیزینگ ها و شرکت های سرمایه گذاری نیز می توانند کمک بسیاری به تامین مالی کنند.

نقش بازار سرمایه در تامین مالی صنایع بزرگ

محمدمهدی رییس زاده، مشاور بانکی اتاق بازرگانی ایران نیز در گفت وگو با صمت درباره چگونگی تامین نقدینگی در بخش صنعت گفت: درحال حاضر با توجه به واقعیت های موجود در بازار پول و سرمایه، امکان ایجاد تعادل میان بانک ها و بازار سرمایه برای تامین مالی صنایع وجود ندارد. اکنون نقش بازار سرمایه در تامین پول و نقدینگی صنایع بین ۱۰ تا ۱۵درصد است بنابراین عمده تامین مالی صنعت کشور از طریق بانک انجام می شود. رییس زاده با بیان اینکه تامین نقدینگی صنایع بزرگ باید از طریق بازار سرمایه انجام شود، افزود: دلیل آنکه بانک ها بیشتر تمایل به تامین مالی بلندمدت دارند تضمین های دولتی بزرگی است که بنگاه های بزرگ را حمایت می کند به همین دلیل بانک ها به جای آنکه منابع خود را میان تعداد زیادی از صنایع کوچک با ریسک زیاد توزیع کنند بیشتر راغب هستند تا منابع خود را در اختیار تعداد محدودی بنگاه با ریسک کم قرار دهند.

توسعه صنایع کوچک با تامین مالی نظام بانکی

رییس زاده با تاکید بر اینکه کاهش سهم بانک ها در تامین نقدینگی صنایع بزرگ و هدایت این منابع به صنایع کوچک و متوسط منجر به اشتغالزایی و توسعه این صنایع می شود افزود: از آنجایی که آزادسازی اقتصاد در کشور انجام نشده و تمام واگذاری ها به بخش های خصولتی سپرده شده بنابراین بازار سرمایه تنها در دست چند هلدینگ بزرگ همچون پتروشیمی، نفت، فولاد و خودرو بوده و درصد قابل توجهی از این صنایع در اختیار خصولتی هاست. مشاور بانکی اتاق بازرگانی ایران تمایل بیشتر مردم برای سپرده گذاری در بانک ها را عامل دیگر ضعف بازار سرمایه عنوان کرد و گفت: ایجاد حباب های سرمایه در بورس باعث می شود که نخستین قربانیان این امر سهامداران خرد باشند. بنابراین امنیت کاهش پیدا می کند و مردم ترجیح می دهند که بدون دردسر سرمایه های خود را در بانک بگذارند. این در حالی است که با سوق دادن منابع به بازار سرمایه شاهد آزادسازی بسیاری از منابع خواهیم بود و آزادسازی منابع نیز بسیاری از مشکلات امروز را برای خروج از رکود خودبه خود حل خواهد کرد. بنابر این گزارش، ۵ راهکار نظام بانکی، بازار سرمایه، نظام بیمه، سرمایه گذاری خارجی و شرکت های سرمایه گذاری و لیزینگ می توانند نقش مهمی در تامین مالی صنایع ایفا کنند. به طور قطع با توزیع مناسب سهم تامین مالی میان ارکان مختلف اقتصادی کشور و خروج بانک ها از انحصارگری، مشکلات ساختاری بانک ها در بنگاهداری و اخذ سود بالا برای ارائه تسهیلات نیز حل خواهد شد