پیش به سوی نساجی پایدار از طریق بازیافت پوشاک

برندها برای رسیدن به اهداف پایدار روی البسه- پوشاک “بازیافتی” تکیه میکنند. البسه بازیافتی چگونه ساخته می شوند و چرا بازیافت آنها تا این حد دشوار است؟

امروزه تولیدات پوشاک به بیشتر از هر زمان دیگری رسیده که محرک این موضوع بیشتر از نیاز انسانی، اقتصادی است. در دهه گذشته اصطلاح “اقتصاد دورانی یا چرخشی” وارد صنعت مد شد که در آن اجزای لباس به گونه ای طراحی میشوند که مناسب برای استفاده مجدد و بازیافت باشند. با این حال ما هنوز سطح بازیافتی که به عنوان مثال در صنایع پالستیک مشاهده میکنیم را در صنعت مد ندیده ایم که این نشان دهنده آن است که بازیافت لباس و تبدیل مجدد آن به لباس بسیار دشوارتر است.

یکی از جنبه های کلیدی پایداری برندهایی مانند M&H و On Cotton استفاده از پلی استر و پنبه بازیافت شده است اما بازهم منبع این الیاف بازیافتی معموال لباس نیست بلکه پلی استر بازیافتی از بطریهای پلاستیکی و پنبه بازیافتی از زباله های تولیدی است.

واقعیت این است که اکثر لباسها برای بازیافت طراحی نشده اند و یا بازیافت آنها به سادگی قابل انجام نیست، حتی زمانی که لباسی با این ویژگی تولید میشود زیرساختهای الزم برای پذیرش مدل اقتصاد دورانی وجود ندارد.

 

چرا بازیافت لباس دشوار است؟

از آنجایی که صنعت پوشاک غیر قابل پیش بینی و دائماً در حال تغییر ا ست؛ بازیافت آن مانند بازیافت کاغذ، شیشه یا فلز نیست. در نتیجه پوشاک به دلیل نداشتن یک منبع ثابت و پایدار برای تکنولوژی بازیافت ایده آل نیست؛ حتی یک لباس به ظاهر ساده ممکن ا ست حاوی اجزای متعددی باشد به عنوان مثال ترکیبات لیفی از قبیل پنبه/پلی استر و پنبه/الاستین بسیار رایج است.

البسه در عین سادگی محصولات پیچیده ای بوده که دارای اجزای زیادی هستند. این بدان معناست که بازیافت آنها بسیار دشوار است.

الیاف مختلف ظرفیت های متفاوتی برای بازیافت دارند. الیاف طبیعی مانند پشم یا پنبه را می توان به صورت مکانیکی بازیافت کرد. در این فرآیند پارچه ها خرد و از هم شکافته و مجدد تبدیل به نخ می شوند و به این ترتیب قابلیت تبدیل مجدد به پارچه از طریق فرآیندهای بافندگی تاری پودی و حلقوی را پیدا میکنند. با این حال، الیاف از طریق فرآیند خرد کردن کوتاهتر میشوند و در نتیجه نخ و پارچهای با کیفیت پایینتر ایجاد میشود به همین دلیل اغلب پنبه بازیافتی با پنبه ویرجین مخلوط میشود تا از کیفیت بهتر نخ اطمینان حاصل شود.

بیشتر پارچه ها نیز با مواد شیمیایی رنگ میشوند که می تواند پیامدهایی برای بازیافت داشته باشد. اگر پارچه اصلی مخلوطی از چندین رنگ باشد؛ نخ یا پارچه جدید احتمالا برای رنگرزی مجدد به فرآیند سفیدگری نیاز دارد.

اگر هدف از بازیافت رسیدن به کالایی تا حد امکان نزدیک به کالای اوریجینال باشد، ابتدا باید تمام اجزا و الیاف لباس از هم جدا شوند چون یک لباس پیچیده مانند یک ژاکت آستردار معموال بیش از پنج جزء مختلف و همچنین متفرعاتی از جمله دکمه ها و زیپ ها را شامل میشود. این کار نیاز به نیروی کار داشته و ممکن است هزینه بر باشد. خردکردن لباس و تبدیل آن به محصولی با کیفیت پایین، مانند عایق، ساده تر است.

حتی اگر لباسی به گونهای طراحی شده باشد که قابل بازیافت باشد، اگر زیرساخت های مورد نیاز وجود نداشته باشد، احتمالا همچنان در محل دفن زباله قرار میگیرد.

 

پیشرفت و چالش های صنعت

اگرچه چنین الیاف بازیافتی هنوز به طور گسترده در دسترس نیستند اما شرکتهایی مانند BlockTexx و Evrnu فرآیندهایی را برای بازیافت الیاف از پارچه های مخلوط توسعه داده اند. BlockTexx از طریق یک فناوری اختصاصی، سلولز (موجود در پنبه و کتان) و پلی استر را از ضایعات پارچه و لباس برای مصارف جدید جدا میکند، و در تولید پوشاک جدید استفاده میکند. شرکت Evrnu یک نوع الیاف لایسول تولید کرده که به طور کامل از ضایعات پارچه و لباس بدست می آید.

شرکت اسپانیایی Recover به طور دقیق انواع ضایعات نساجی پنبه را برای تولید الیاف پنبه ای با کیفیت بالا و به طور مکانیکی بازیافت میکند. برای تبدیل شدن به کود برای بازیافت بیولوژیکی نیز وجود دارد. ضایعات لیفی حاصل از پنبه پاک کنی و یا جینینگ پنبه محصول جدید پنبه، کمپوست می شود.

همین امر نیز در مورد الیاف طبیعی حاصل از لباس های فرسوده، بعد از حذف رنگ ها و مواد شیمیایی سمی امکانپذیر است. الیاف مصنوعی مانند پلی استر وپلی آمید (نایلون) نیز میتوانند هم به صورت مکانیکی و هم شیمیایی بازیافت شوند. بازیافت مواد شیمیایی از طریق پلیمریزاسیون مجدد (جایی که الیاف پالستیکی ذوب میشود) یک گزینه جذاب است، زیرا میتوان کیفیت الیاف اصلی را حفظ کرد.

در تئوری، میتوان ازلباس های پلی استری به عنوان منبع برای این کاراستفاده کرد. اما در عمل، منبع معمولا بطری ها هستند. این به این دلیل است که لباس معمولا به مواد دیگری مانند دکمه ها و زیپ ها آلوده میشوند و جدا کردن آنها بسیار دشوار است.

 

معضل پلاستیک

تقریباً تمام پلی استرهای بازیافتی در لباس های امروزی به جای لباس های پلی استری مستعمل از بطری های پلاستیکی بازیافتی می آیند. این موضوع زمانی قابل توجه است که بدانید مصرف الیاف پلی استر بالغ بر ۶۰ درصد از کل مصرف جهانی الیاف را دربرمی گیرد. با توجه به روند رو به رشد تولید الیاف مصنوعی و تاثیرات کماکان ناشناخته میکروپلاستیک ها که سال گذشته در جفت انسان یافته شد این سوال باقی می ماند که آیا اصلا لباس ها باید از مواد ناسازگار بیولوژیکی ساخته شوند!

لباس های پلی استر، صرف نظر از منابع لیفی، با جدا شدن الیاف در هنگام پوشیدن و شست و شو، به افزایش آلودگی میکروپلاستیک دامن میزنند.

با اینکه بطریهای پلاستیکی را میتوان بازیافت و تبدیل به البسه نمود، اما بازیافت لباس های پلی استری بسیار دشوار است.

نسل جدیدی از الیاف مصنوعی از منابع تجدید پذیر (قابل بازیافت و همچنین زیست تخریب پذیر) مسیری رو به جلو ارائه می دهد. به عنوان مثال، الیاف Kintra که از ذرت ساخته شده است.

 

کاهش مصرف و استفاده مجدد قبل از بازیافت

شواهد زیادی وجود دارد که حاکی از کاهش مصرف لباس بواسطه پوشیدن البسه به مدت طولانی تر و اولویت دادن خرید البسه دست دوم نسبت به خرید البسه حاصل از الیاف بازیافتی می باشد. اما حتی با توجه به مقیاس و سرعت تولید لباس امروزی، حتی مد دست دوم نیز بدون مشکل نیست.