گزارش اولین همایش ملی فناوری و فرآیند ریسندگی و بافندگی

پژوهشکده مواد و فناوری های پیشرفته در سال ۱۳۶۴ توسط دانشکده مهندسی نساجی دانشگاه صنعتی امیرکبیر و با حمایت سازمان توسعه صنعتی ملل متحد (Unido) تحت عنوان “مرکز تحقیقات الیاف مصنوعی و صنایع نساجی” تاسیس گردید.

این واحد پژوهشی در سال ۱۳۸۵ با تعمیق فعالیت های پژوهشی خود در زمینه فناوری های پیشرفته همچون نانو، بیو و مواد پیشرفته مانند انواع کامپوزیت ها و توسعه فعالیت ها به صنایع بالادستی و پایین دستی نساجی (صنایع پوشاک، چرم و بهبود کیفیت مواد پتروشیمی برای ارتقاء کیفیت الیاف مصنوعی و …)، با عنوان “پژوهشکده مواد و فناوری های پیشرفته در نساجی” فعالیت خود را ادامه داد.
این پژوهشکده در راستای برگزاری سلسله همایش های تخصصی- کاربردی خود، پس از برگزاری اولین همایش ملی

فناوری، فرآیند و بهبود خواص الیاف در خرداد ماه ۸۴، دومین همایش خود را این بار در زمینه فناوری ها و فرآیندهای ریسندگی و بافندگی در روزهای ۶ و ۷ اسفند ماه ۸۶ در دانشگاه صنعتی امیرکبیر و با شرکت اساتید، صاحبنظران، متخصصین، صنعتگران و مدعوینی از مراکز R&D شرکت های خارجی سازنده ماشین آلات برگزار نمود.
از جمله اهداف مهم این همایش می توان به ارتقاء دانش فنی و علمی کارشناسان، تبادل نظر پژوهشگران و صاحبنظران دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی و صنعتی در زمینه آخرین دستاوردهای علمی و صنعتی، بررسی راهکارهای انتخاب، انتقال و توسعه فناوری های پیشرفته در شاخه های مختلف صنایع ریسندگی و بافندگی، بررسی راهکارهای توسعه رقابت پذیری این صنایع در بازارهای داخلی و خارجی و نیز توسعه همکاری های متقابل دانشگاه و صنعت اشاره کرد.

مراسم افتتاحیه این همایش با خیر مقدم گویی و ارائه توضیحات درباره برنامه توسط دکتر شوشتری (دبیر همایش) آغاز شد و با سخنرانی آقایان مهندس دانش (معاون امور صنایع وزارت صنایع و معادن)، دکتر رهایی (ریاست دانشگاه صنعتی امیرکبیر)، دکتر کاتوزیان (رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی)،‌ مهندس بصیری (دبیر انجمن صنایع نساجی)، دکتر نورپناه (رئیس هیأت مدیره جامعه متخصصین نساجی) و مهندس قادریان (مدیر کل دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارت صنایع و معادن) ادامه یافت. سخنرانان نامبرده هر یک در فرصت کوتاهی به ارائه دیدگاه های خود در مورد وضعیت فعلی صنعت نساجی کشور، موانع و مشکلات موجود برای پیشرفت این صنعت و همچنین ذکر راهکارهایی در این زمینه پرداختند.
دکتر رهایی در ایرادات خود با نگاه خوشبینانه و تأکید بر توانایی های بالقوه صنعت و دانشگاه برای دستیابی به فناوری های پیشرفته، به این نکته اشاره کردند که اگر در صنعت هسته ای جهش داشته ایم، دلیلی ندارد که در صنعت نساجی نتوانیم جهش بزرگی داشته باشیم.

دکتر کاتوزیان با اشاره به دو مشکل عمده قاچاق و نوسازی که صنعت نساجی نیز همانند دیگر صنایع کشور با آنها درگیر است، گفت: خصوصی کردن سازمان گسترش و نوسازی صنایع و معادن ایران در واقع تبدیل آن به یک بنگاه اقتصادی بود، زیرا در این صورت سازمان مذکور ناگزیر مجبور به تلاش در جهت پاسخگویی به سهامداران خود می باشد. پس به دنبال سود خواهد رفت، نه به دنبال نوسازی صنعت و نتیجتاً راه برای واردات باز خواهد شد. به هر حال مجلس در تلاش است که این تغییر و تبدیل را به وضعیت اول برگرداند. وی خاطر نشان کرد: ما در سال ۱۴۰۴ باید به قطب اقتصاد خاورمیانه تبدیل شویم، پس باید صاحب محصول باشیم.

مهندس بصیری در آغاز سخنان خود یاد و خاطره مرحوم دکتر سلیمی را گرامی داشت. وی با اظهار تعجب از آن چه که در سخنرانی های قبلی شنیده بود، اظهار کرد: با وجود توافق در دیدگاه های مجلس، وزارت صنایع، بخش خصوصی و… این توافق و هماهنگی در عملکردها مشاهده نمی شود. پس پیدا کنید پرتقال فروش را!
ایشان با عذرخواهی از جمع اساتید و دیگر حاضران، روی سخن خود را معاون امور صنایع وزارت صنایع و معادن و نیز مدیر کل دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارت صنایع و معادن قرار داد و گفت: آقای محرابیان در شروع وزارت خود گفتند: “من وزیر خودروساز نیستم”،  اما عملکرد ایشان نشان داد که ایشان نیز به درد عنایت ویژه به صنعت خودرو دچار شدند.
وی در ادامه تصریح کرد: ما افتخار می کنیم که در سال های ۴۴ تا ۴۸ لباس پلیس انگلستان در کارخانه مقدم تهیه می شد. در دهه ۷۰ ما به بوس ( پارچه کت و شلواری می فرستادیم، اما به دلیل شرایط سیاسی این اقدامات متوقف شد. این مسأله ای نیست که انجمن نساجی یا وزارت صنایع آن را حل کند. اساس کار اشکال دارد. ماشین نو خریدن و استاد چنین و چنان را آوردن مشکل را حل نمی کند. ما با همه دنیا قهر هستیم و باید راه را باز کنیم. اما به نظر می رسد که گوشی بدهکار نیست. ما هفته گذشته ۲۰۰ امضا از نمایندگان مجلس برای رئیس جمهور گرفتیم. پشتیبان ما باشید، به امید دیدار یا در زندان یا…

دکتر نورپناه نیز در سخنان خود با تأکید بر اهمیت کیفیت در صنایع نساجی که جزء صنایع با تکنولوژی پیشرفته (High Tec) محسوب می شود، گفت: ما به متخصص نیاز داریم تا بتواند رابطه بین صنعت و کارگر و ماشین را به خوبی برقرار کند. هیچ کدام از نهادهای انجمن نساجی، جامعه متخصصین، وزارت صنایع، سندیکا و… به تنهایی نمی توانند کاری انجام دهند. همه باید یکپارچه برای حل مشکلات گام بردارند. ما با همکاری انجمن، جامعه و دانشکده های نساجی، نظام مهندسی نساجی را تدوین کردیم و این اقدام در حال پی گیری است. وی با ابراز خرسندی از مساعدت های اخیر وزارت صنایع افزود: دنبال خودروی بی کیفیت رفتن کار اشتباهی بود. ما معتقدیم که حق گرفتنی است و حق صنعت نساجی این است که بهترین باشد.

مراسم افتتاحیه با ایراد سخنرانی توسط مدیر کل دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارت صنایع و معادن پایان یافت. مهندس قادریان مسئله عدم وجود یک پژوهشگاه نساجی را مطرح نموده و در ادامه افزود: راه رفتن بدون برنامه و طرح و نقشه از ایستادن بدتر است. وی به سؤال آقای محرابیان در آغاز دوره وزارتشان در مورد مشکل بزرگ صنعت نساجی اشاره کرد و سپس به تشریح پاسخ خود به این سؤال پرداخت. به عقیده ایشان اختلاف قیمت ارز و یورو یکی از مشکلات مهم صنعت است که با رفع آن، بسیاری از مشکلات فعلی و مخصوصاً مشکلات طرح های توسعه ای حل خواهد شد.

وی همچنین افزود: در مورد توجه وزارت صنایع به صنعت خودرو باید گفت که ما باید به دنبال کارهایی برویم که بازگشت سرمایه آنها بالا باشد. امروزه تولید بر مبنای تولید انبوه منسوخ شده است و برای تولید مطلوب می بایست از بازار شناخت داشت. با توجه به همین اصل، وزیر صنایع نیز با هدف افزایش سهم صنعت در تولید ناخالص ملی برنامه ریزی و فعالیت می کند. در پنج سال گذشته سهم صادرات صنعت نساجی در کل صادرات غیر نفتی ۱۱.۶% و سهم صنایع پتروشیمی نیز با سرمایه گذاری ۱۲ میلیارد دلاری ۱۱.۹% بوده است. پس ملاحظه می شود که صادرات نساجی کاهش نیافته، بلکه صادرات پتروشیمی جهش داشته است و ما هم می توانیم جهش داشته باشیم.

قادریان تصریح کرد: ما به جز اسرائیل با تمام دنیا ارتباط داریم و باید ببینیم که چه مزیت ها و امکاناتی در اختیار داریم. در حال حاضر ظرفیت نصب شده ماشین آلات تولید کفپوش ۴۵۰ میلیون متر مربع می باشد. همچنین آمارها نشان می دهد که ۵% از اشتغال صنعت نساجی را پژوهشگران این صنعت دربرمی گیرند که این رقم، رقم خوبی است.

وی با اشاره به بحث خوشه های صنعتی افزود: کشورهای صاحب نام در صنعت نساجی اقدام به تشکیل خوشه های تخصصی نموده اند و آنها را تقویت می کنند. لازم به توضیح است که خوشه های صنعتی امور مربوط به بازاریابی، بازارسازی و بازرگانی واحد های کوچک را انجام می دهند و زیر چتر فعالیت ها و تحقیقات خود، آنها را به واحدهای متوسط و سپس واحدهای بزرگ و جهانی تبدیل می نمایند. این خوشه ها معمولاً در نزدیکی ورودی ها و خروجی های کشورهای مذکور قرار دارند. بنابراین صادرات و واردات در اولویت کار آنها قرار دارد. ما با بررسی این خوشه ها به این نتیجه رسیدیم که کارهایی که انجام می دهند، دقیقاً کارهایی است که ما باید انجام دهیم تا موفق شویم. بخش از مشکلات ما مربوط به واحدهای کوچکی بود که یکباره خواستند بزرگ شوند. در صورتی که می بایست مرحله به مرحله پیش روند.
همچنین ایشان با ذکر این نکته که ایران از رتبه حدود ۷۰ به رتبه ۲۵ جهانی در فرآوری دانش و تحقیقات دست یافته است، از پیشرفت هایی که تاکنون حاصل شده است، ابزار خرسندی و امیدواری کردند.                              
پس از مراسم افتتاحیه، سخنرانان و ارائه دهندگان در دو سالن مجزا به بحث و تبادل نظر و ارائه مقالات در قالب موضوعات زیر پرداختند:

الف) آخرین تحولات و نوآوری ها در فناوری های ریسندگی و بافندگی
۱. آخرین دستاوردهای علمی، پژوهشی و کاربردی
۲. آخرین تحولات در فناوری ماشین آلات
۳. فناوری ها جدید و محصولات جدید
ب) انتقال، بهبود و توسعه فناوری های ریسندگی و بافندگی
۱. مطالعه سطح فعلی فناوری، ضعف ها و قوت ها
۲. روند توسعه و ارائه راهکارهای ارتقای فناوری
۳. راهکارهای انتخاب و انتقال صحیح و سریع دانش فنی و فناوری
۴. نقش مدیریت سرمایه در روند توسعه صنایع نساجی
۵. سیاست های دولت در توسعه فناوری های مرتبط با صنعت
۶. WTO و جایگاه صنایع نساجی
ج) مزیت های نسبی صنایع ایران در بازار جهانی نخ و پارچه
د) ارتقاء کیفیت بهره وری و رقابت پذیری در صنایع ریسندگی و بافندگی
۱. اتوماسیون، کنترل کیفیت و استاندارد سازی و نقش آن در ارتقاء کیفیت
۲. کاربرد تکنیک های نوین در توسعه کارآیی سیستم های بازاریابی واحدهای نساجی (فناوری اطلاعات (IT)، تجارت الکترونیک و …)
۳. نقش ابزارها و تکنیک های مدیریتی در ارتقاء بهره وری (مهندسی ارزش یا QFD و …)
۴. بازارهای هدف داخلی و خارجی و انتظارات مشتریان
۵. نقش انعطاف پذیری و تنوع تولید در بهبود رقابت پذیری صنایع نساجی
ه) ظرفیت های سرمایه گذاری در صنایع ریسندگی و بافندگی یاران
و) نقش تعامل و ارتباط متقابل دانشگاه و صنعت در توسعه صنایع
۱. موانع و راهکارهای توسعه تعامل صنعت و دانشگاه
۲. نقش نهادهای دولتی در توسعه ارتباط صنعت و دانشگاه
۳. شناسایی و اولویت بندی موضوعات پژوهشی مراکز آموزشی و پژوهشی
۴. استفاده از خلاقیت ها و توانمندی های دانشجویان مقاطع مختلف تحصیلی در توسعه دانش کاربردی و ترویج روحیه پژوهش گری در محیط های صنعتی
علاوه بر ارائه مقالات با موضوعات فوق، به منظور تبادل تجربیات، ارائه دستاوردها و ‌آشنایی با تازه های علمی چندین کارگاه آموزشی– تخصصی با موضوعات “مدیریت کیفیت و صادرات”، “برنامه ریزی استراتژیک و توسعه صادرات”، “بازاریابی بین المللی” و “پردازش تصاویر در ارزیابی منسوجات” نیز در حاشیه همایش برگزار گردید.

مشارکت فعال اعضاء هیأت علمی و دانشجویان دانشکده های مهندسی نساجی کشور و همچنین استقبال متخصصین واحدهای صنعتی در ارائه مقالات و دستاوردهای علمی- پژوهشی از این همایش موجب افتخار و شایان تحسین است. البته تعداد اعضای کمیته های اجرایی، برگزاری، علمی، همکاران برگزاری و حمایت کنندگان این همایش نیز قابل ملاحظه بود، اما با این حال، انتظارات شرکت کنندگان و میهمانان داخلی و قطعاً خارجی این همایش در مورد نظم و هماهنگی برنامه ها، به خصوص برنامه پذیرش و ثبت نام به خوبی برآورده نشد.