گشایش کانال سرمایه‌گذاری ارزی

اخیرا بانک مرکزی «دستورالعمل و ضوابط اجرایی خرید و فروش ارز به نرخ آزاد» را به بانک ها ابلاغ کرده است و براساس این دستورالعمل، عملیات ارزی صادرکنندگان به کانال بانکی هدایت می شود. درواقع، با این کار، ریسک مبادلات ارزی کاهش می یابد و کانالی برای جذب سرمایه گذاری خارجی گشوده می شود؛ چراکه پیش از این، کانالی برای جذب سرمایه وجود نداشت. البته براساس این بخشنامه، بانک ها می توانند درآمدهای ارزی حاصل از صادرات غیرنفتی اشخاص حقیقی و حقوقی و ارز ورودی به کشور را از طریق نمایندگی های دیپلماتیک مقیم ایران و سرمایه گذاران خارجی به نرخ آزاد خریداری کنند. همچنین براساس این دستورالعمل، بانک ها می توانند ارزهای خریداری شده صادرکنندگان را در چارچوب مقررات ارزی یا از طریق صرافی های معتبر به فروش برسانند، ضمن اینکه فروش ارز خریداری شده به سایر بانک ها و صرافی ها نیز مجاز است و درنهایت، نرخ خرید و فروش ارز براساس توافق بانک و مشتری تعیین خواهد شد.

به گزارش تعادل، در همین زمینه، بسیاری از فعالان اقتصادی از این دستورالعمل بانک مرکزی استقبال کرده اند و به نظر آنها این موضوع در جهت تک نرخی شدن ارز است؛ با اینکه همچنان انتقادهایی به سیاست های ارزی دولت نیز دارند. البته رییس سازمان توسعه تجارت، سیاست های جدید ارزی دولت را در جهت توسعه صادرات می داند و معتقد است که اکنون صادرکنندگان می توانند ارز خود را با قیمت روز، به شبکه بانکی کشور بفروشند و از این شبکه نیز برای تامین نیازهای خود با همین مدل، استفاده کنند؛ بنابراین به نظر می رسد اقدام مذکور، یکی از فعالیت های خوبی است که در جهت توسعه صادرات می تواند نقش آفرین باشد. البته اقدامات دیگری هم ازسوی بانک مرکزی در دست انجام است و اصلاح سیاست های ارزی را نیز صورت خواهد داد. در همین حال، نایب رییس اتاق بازرگانی ایران سیاست های جدید بانک مرکزی برای تک نرخی شدن را مثبت ارزیابی کرد و گفت: این اقدام یک قدم به سمت تک نرخی کردن ارز است و موجب می شود از این به بعد بانک ها سبد ارزی داشته باشند و براساس سیاست های بانک مرکزی و روش هایی که خود بانک ها پیش می گیرند، در ماه های آینده این دو نرخ همگرا شود و درنهایت به تفاوت جزیی برسد که معنایش همان تک نرخی شدن ارز است.

همگرایی ارزها برای تک‎نرخی شدن

پدرام سلطانی همچنین با اشاره به اینکه بانک مرکزی نرخ آزاد ارز را به این شیوه به رسمیت شناخته است، گفت: گام مثبتی در مسیر شفافیت است. در گذشته و پیش از شروع به کار دولت کنونی بانک مرکزی و دولت، نرخ آزاد را به رسمیت نمی شناختند و تلاش شان بر این بود که با گرفتن صراف ها و دلال های ارزی و امثال آن بتوانند نرخ ارز را کنترل کنند که کارهای بسیار غلطی بود و هیچ نتیجه یی هم نداشت غیر از تشویش بیشتر در بازار ارز و حتی یکی از عوامل افزایش نرخ ارز بود. از این اتفاقات در دولت کنونی انجام نشد ولی بانک مرکزی به نرخ ارز آزاد کاری نداشت، اما این اقدام جدید یعنی بانک مرکزی نرخ ارز آزاد را به رسمیت و مجاز شمرده اند و خود این اتفاق به نظر می رسد پیام اعتمادی را به بازار ارز منعکس خواهد کرد.

امکان مبادلات ارزی برای صادرکنندگان

عضو هیات نمایندگان اتاق تهران ادامه داد: موضوع دوم این است که به هر حال ارتباطات بانکی ما ولو محدودتر از آنچه انتظار داشتیم با دنیا برقرار شده است. صادرکنندگان ما که تا پیش از این به ندرت می توانستند ارزهای خود را به داخل بیاورند مجبور بودند در آن طرف این ارزها را به صراف ها بفروشند و از این بابت هم خیلی مواقع به دلیل اینکه مجبور بودند ارزهای شان را ارزان تر یا خیلی فوری بفروشند یا اینکه بعضی مواقع آن صراف ها قلابی از آب در می آمدند، متحمل خسارت می شدند یا به واسطه تحریم هایی که وجود داشت ازجمله تحریم های امریکا که هنوز هم وجود دارد در مواقعی این پول ها بلوکه می شد.
سلطانی گفت: با اجرایی شدن این طرح صادرکنندگان می توانند ارزشان را به حساب های بانکی خود در داخل وارد کنند تا زمانی که نیازی ندارند در حساب ها نگه دارند و هر زمانی هم که اراده کردند آن را به فروش برسانند و با قیمت رقابتی هم این کار را انجام دهند، پس این اقدام جدید کمکی به صادرکنندگان ماست. ازسوی دیگر ارزهای زیادی که متعلق به صادرکنندگان است یا دارندگان ارز که ارزشان از سال های گذشته در بانک های خارجی مانده و عملا به جای آنکه به چرخه پولی و ارزی کشور تزریق شود آن طرف به بانک های دیگر کمک می کند، با این طرح فرصتی به وجود می آید که بخشی از این ارزها به داخل منتقل شود و این امر موجب تقویت نظام بانکی کشور می شود.

گشایش کانال بانکی برای سرمایه گذاری

سلطانی همچنین بااشاره به اینکه دستورالعمل جدید بانک مرکزی گامی موثر در جهت ورود سرمایه گذار خارجی است، ادامه داد: براساس قانون ورود ارز و ورود منبع آن به داخل، باید از طریق مجاری رسمی باشد تا قابل ثبت و ضبط کردن و قابل ردیابی باشد. طبیعی است که باتوجه به اینکه نرخ واقعی ارز در ایران بالاتر از نرخ رسمی است، سرمایه گذار خارجی حاضر نمی شود ارز را برای سرمایه گذاری به داخل ایران بیاورد یا آن را به نرخ رسمی و پایین تر از نرخ ارز آزاد تبدیل کند، زیرا با این اتفاق، ۱۵ – ۱۰درصد ارزش سرمایه آن از دست می رود. ولی این روش جدید می تواند راه را برای سرمایه گذاری خارجی باز کند و در پاسخ به آن گروهی که در تردید به برجام می گفتند سرمایه گذاری خارجی چه شد؟
باید گفت اصلا کانال بانکی برای سرمایه گذاری خارجی برقرار نبوده که سرمایه خارجی بیاید و تازه اکنون با این دستورالعمل این اتفاق در حال انجام است.

فازبندی تک نرخی شدن چگونه است؟

ازسوی دیگر، مشاور بانکی اتاق بازرگانی ضمن ارزیابی دستورالعمل اخیر بانک مرکزی مبنی بر ورود بانک ها به خرید و فروش ارز گفت: دستورالعمل جدید بانک مرکزی اقدام مثبتی است و در رسیدن به هدف تک نرخی شدن ارز کمک کننده است اما به تنهایی کافی نیست. محمد مهدی رییس زاده گفت: اگر به این دستورالعمل دقت کنیم متوجه می شویم که بانک مرکزی مراحل اجرای تک نرخی شدن ارز را فازبندی کرده است. در مرحله فعلی کمک بزرگی به صادرکنندگان شده که ارز حاصل از صادرات خود را وارد سیستم بانکی کرده و مجددا ارز را برای مصارف بعدی حفظ کنند. مشاور بانکی اتاق بازرگانی ایران اضافه کرد: همچنین نمایندگی های خارج از کشور و مواردی که سرمایه گذار خارجی وارد می شود مشمول این دستورالعمل می شود اما فعلا مساله یی در این دستورالعمل مغفول مانده است. این فعال اقتصادی بخش خصوصی تصریح کرد: یکی از مواردی که به تک نرخی شدن ارز غیر از رفع تحریم ها و برقراری ارتباطات بانکی کمک می کند بحث جذب منابع یا بالا بردن نرخ ارز است. ما دانشجویان زیادی در خارج از کشور داریم و مسافرت های زیادی انجام می گیرد. در سال های قبل حجم زیادی ارزهای بانکی بود که شبکه بانکی این ارزها را پرداخت نکرد و آن را روی پایین تر از نرخ روز برد. در آن زمان ارز به چشم کالا برای سرمایه گذاران استفاده شد و سرمایه گذاران برای آنکه ارزش پول شان کاهش پیدا نکند ارز خریداری می کردند و به این ترتیب ارزهای سرگردان در منازل جای گرفت.

خلأ تجمیع ارزهای سرگردان در بازار

رییس زاده ادامه داد: برآوردی که از حجم ارزهای سرگردان در بازار می شود، بین ۱۵ تا ۲۵ میلیارد دلار است. اکنون در این دستورالعمل برای جذب این ارزها و خرید و فروش آن هیچ موردی پیش بینی نشده و این نقیصه دستورالعمل جدید محسوب می شود، درحالی که اگر مسافرانی که از خارج می آیند و به خارج می روند به راحتی بتوانند ارز را در شبکه بانکی بگذارند، اتفاق مثبتی است. البته این اتفاق تنها مستلزم دستورالعمل نیست بلکه باید یادمان باشد مدتی است بی اعتمادی در این بخش خاص یعنی در سیستم بانکی بین مردم و سیستم بانکی به وجود آمده و به زمان احتیاج است که این اعتماد جلب شود. مشاور بانکی اتاق بازرگانی اضافه کرد: به نظر می رسد اگر ارزهای غیرمولد و منابع سرگردان به شبکه بانکی راه پیدا کند از تجمیع این رقم های خرد رقم های عمده شکل می گیرد که در جهت تک نرخی شدن ارز موثر است.