گفتگو با آقای اریک اسپیل – مدیر عامل شرکت اتراکون بلژیک

ریشه آماده فرش ماشینی

امروزه تولیدکنندگان فرش ماشینی به ویژه در کشور ایران علاقه مند هستند تا بتوانند زیبایی و خصوصیات منحصر به فرد فرش های دستباف را در تولیدات ماشینی خود پدیدار کنند.

در نتیجه یکی از بخش هایی که فرش ماشینی را می تواند از نظر ظاهری به فرش دستباف نزدیک کند ریشه فرش است. در طول سال ها درخواست های زیادی برای تولید چنین دستگاهی به وجود آمده است تا بتواند به طور حرفه ای به تولیدکنندگان این صنعت کمک کند چرا که ایجاد ریشه فرش توسط اپراتور و به طور دستی هر چند عملی، اما دارای دردسرهای خاص خود است که از آن جمله می توان به نایکنواختی ریشه، زمان و نیروی کار زیاد و… اشاره کرد.

سرانجام با توجه به سابقه و تجربیات شرکت اتراکون در بخش ماشین آلات صنعت فرش ماشینی، این شرکت موفق شد ماشین تولید ریشه آماده فرش ماشینی (premade fringes) را تولید کند. پس از طی مراحل تحقیق و ساخت نمونه اولیه، این ماشین در اواخر سال ۲۰۱۲ آماده تولید شد و در اواسط سال ۲۰۱۳ نیز این ماشین آماده فروش به شرکت های تولیدکننده فرش ماشینی در سراسر جهان به ویژه کشور ایران است.

به دنبال چاپ آگهی های فروش این ماشین در مجله کهن درخواست های زیادی در رابطه با انتشار اطلاعات بیشتر در مورد ماشین فانتازیا به دفتر مجله ارسال شده است که لازم دانستیم در این شماره مطالبی را در این مورد در اختیار خوانندگان محترم  قرار دهیم.

◄ آیا فانتازیا توانسته نظر تولیدکنندگان ریشه آماده و مشتریان شما را جلب نماید؟ لطفا بیشتر در مورد مشخصات فنی این دستگاه برای ما توضیح دهید.

بله. نتیجه ای که ما به دست آورده ایم یک ماشین با تکنولوژی بالاست که توانایی تولید انواع ریشه های آماده فرش ماشینی را برای تولیدکنندگان این صنعت به ارمغان آورده است. در حال حاضر در حال ساخت اولین سفارش این دستگاه هستیم که در اوایل سال ۲۰۱۴ میلادی به مرحله نصب و بهره برداری خواهد رسید. این ماشین دارای ۵ قسمت اصلی می باشد که عبارتند از:

– کریل تغذیه نخ که بوبین ها را نگهداری می کند
– بخش ورود نخ به همراه تجهیزات کنترلی کشش و پارگی
– ناحیه بافندگی مشتمل بر ۶ شفت و سیستم پود گذاری
– بخش گره زنی و ایجاد انواع گره
– بخش برش و آماده سازی نهایی ریشه

کریل استاندارد در این ماشین دارای ۲۴ بوبین است که هر دو نخ مربوط به بافت زمینه ریشه و نیز ورودی پود در این قفسه قرار خواهد گرفت. نخ ها از این کریل به سمت ماشین هدایت می شوند.

▼نخ ها پس از ورود به ماشین و عبور از بخش کنترل وارد بخش بافندگی می شوند. در این ماشین به صورت استاندارد ۲ شفت وجود دارد اما بنابر سفارش های ویژه و خواست مشتری برای دریافت قابلیت های بسیار بالاتر می توانیم تعداد این شفت ها را تا ۶ شفت افزایش دهیم.

▼قبل از ورود نخ به ماشین، سیستم کنترل کشش نخ وجود دارد که علاوه بر تنظیم کشش مورد نیاز نخ ها در مواقع پارگی نخ نیز، به صورت اتوماتیک دستگاه را متوقف خواهد کرد.

▼پس از اتمام مرحله بافندگی انتهای نخ ها بین یک گیره نگه دارنده و یک شانه نگه داشته می شود تا توسط سوزن های ویژه ای گره زده شده و به شکل مورد نیاز ریشه آماده را تولید نماید.

▼پس از اینکه ایجاد گره ها در این مرحله به اتمام رسید کل ریشه تولید شده وارد بخش برش می شوند. در این قسمت هر تولیدکننده ای با توجه به نیاز خود، سلیقه مشتریان و نیز نوع فرشی که ریشه آماده باید به آن متصل شود، محصول تولیدی را برش داده و ویژه سازی می نماید.

در این دستگاه تمام عملیات و حرکت ها توسط سرو موتورهای (servomotor) مجزا و سیستم الکترونیکی تحت کنترل است.

برخی مشخصات فنی دستگاه:

■ گره استانداردی که روی این دستگاه قابل دسترسی است گره ۲ تایی و ۴ تایی است. انواع دیگر گره ها و نیز ترکیبات آن ها نیز در این دستگاه قابلیت تولید دارد.
■ نوار بالایی گره ها به طور استاندارد ۱۳ میلی متر در نظر گرفته شده است که به خواست مشتری قابل تغییر و تعویض است.
■ رپیر بافندگی این دستگاه می تواند تا سرعت ۱۹۰ دور بر دقیقه حرکت کند که بسته به نوع نخ و نوع گره قابل تنظیم است. همچنین تولید این دستگاه نیز به طور مستقیم با این دو عامل کم و زیاد می شود. اما در حال حاضر ماشینی که در محل کارخانه در حال کار است با نخ ویسکوز در هر ساعت ۴۰ متر طولی ریشه تولید می کند.
■ قابلیت استفاده از انواع نخ مانند پلی استر، ویسکوز، پنبه و … در این ماشین وجود دارد.

◄ آیا از میزان مصرف ریشه آماده در ایران برآوردی دارید؟

به طور تقریبی می توان نیاز را تخمین زد. در حال حاضر ظرفیت اسمی نصب شده فرش ماشینی در ایران حدود ۱۵۰ میلیون متر مربع و نیز ظرفیت تولید فرش ماشینی در ایران بالغ بر ۸۰ میلیون متر مربع است. اگر همه این تولیدات را به فرش های ۹ متری با ابعاد ۵/۳ × ۵/۲ متر تبدیل کنیم تولید فرش ماشینی در ایران در حدود هشت میلیون و نهصد هزار تخته فرش ۹ متری خواهد بود.

هر فرش ۹ متری نیاز به ۵/۲ متر ریشه آماده در بالا و ۵/۲ متر ریشه در پایین دارد. بنابراین اگر فرض کنیم همه فرش های تولید شده در ایران بخواهند از ریشه آماده استفاده کنند نیاز بازار، بالای ۴۰ میلیون متر ریشه آماده خواهد بود. اما قطعاً نیاز بازار از این عدد کمتر است چرا که عده ای از کارخانجات به دلیل تولید فرش های با کیفیت پایین تر ریشه فرش را به صورت دستی و توسط نیروی کار خود تولید کرده و گره می زنند و برخی از انواع فرش ها مانند فرش های فریز یا مدرن نیز نیازی به استفاده از این نوع ریشه ندارند.

واردات ریشه آماده به ایران

ریشه آماده فرش ماشینی تا قبل از افزایش شدید قیمت ارز در کشور ایران از بلژیک و ترکیه در حجم بالا انجام می شد اما در حال حاضر واردات این نوع کالا از خارج صرفه اقتصادی ندارد و تجارت آن در حد بسیار کوچک و به صورت اتوبوسی و چمدانی از کشور ترکیه انجام می شود. در حال حاضر بخشی از نیاز داخل ایران توسط چند شرکت کوچک و با ظرفیت کم و البته ماشین آلات قدیمی تر انجام می شود. به نظر من ظرفیت بالایی در ایران برای تولید این محصول وجو دارد. در حال حاضر ایران دارای پیشرفته ترین ماشین آلات فرش بافی دنیاست.

شاید ایران اولین کشوری است که ماشین آلات شانه ۱۰۰۰ را خریداری کرده و فرش های بسیار با کیفیتی را نیز با آن تولید کرده است. این ظرفیت های موجود تولید ریشه های آماده با تکنولوژی روز را برای ایران ضروری کرده است تا دیگر شرکت های مصرف کننده این محصول وابسته واردات نباشند.
با توجه به اینکه الگوی فرش ماشینی در ایران فرش دستباف است و با توجه به اینکه شانه های بالای فرش، تراکم زیاد و رنگ بندی ها و نقشه های زیبا همواره فرش ماشینی را نزدیک به فرش دستباف می کند، ریشه های قدیمی فراموش شد چرا که یکی از فاکتورهایی بود که فرش دستباف را از ماشینی به طور کامل متمایز می کرد. این گره ها فرش ماشینی را بیشتر شبیه فرش دستباف می کند. به خاطر همین در بین تولیدکنندگان فرش ماشینی و مردم این ریشه مورد پسند است.

اشکال گره های دستی

اشکال گره هایی که در شرکت های تولیدی توسط نیروی انسانی با دست زده می شود این است که گره ها در طول فرش یکنواخت نیستند. چرا که دقت فرد گره زن بر اثر خستگی کم و کمتر می شود. مثلاً اگر هر گره باید با ۱۰ رشته نخ تار زده شود این عدد کم یا زیاد می شود که باعث نایکنواختی گره، کوتاه و بلند شدن گره، ناهماهنگی گره ها از پشت فرش و… خواهد شد.

جنس ریشه فرش

جنس ریشه های آماده فرش ماشینی همانطور که در بخش خصوصیات ماشین فانتازیا هم اشاره شد، معمولا از پنبه، ویسکوز، پلی استر و ترکیب پنبه و پلی استر براق است که جلوه خاصی به ریشه می دهد، ماشین فانتازیا تقریباً توانایی بافت هر نوع نخی را به عنوان ریشه دارد.

ریشه خوب چه ریشه ای است؟

این بحث کمی سلیقه ای است. چرا که بعضی ریشه های گره دار را ترجیح می دهند و برخی ریشه بدون گره. ولی ریشه خوب ریشه ای است که به راحتی از فرش جدا نشود، به راحتی پاره نشود و گره ها از نظر بصری در یک ردیف باشند. به ویژه این مطلب در فروشگاه های فرش بیشتر مورد توجه است چرا که در فروشگاه ها معمولاً فرش در رگال فرش آویزان است و هم ردیف بودن گره ها خودش را بیشتر نشان می دهد. اندازه گره ها و یکنواختی آن مهم است. نکته ظریف دیگر توجه به شکل ظاهری گره در جلو و پشت فرش است.

تاریخچه:

فرآیند تولید ریشه آماده فرش برای اولین بار توسط یک فرد با استعداد و مخترع به وجود آمد. این فرد انگلیسی با نگاه کردن به فرآیند گره زدن توسط دست به این فکر می افتد که آن را مکانیزه کند و تولید دستی را به یک ماشین صنعتی تبدیل کند. این ماشین بعداً برای تولید یراق آلات بخش پرده بافی و سایر بخش های نساجی به کار گرفته شد، که یکی از کاربردهای مهم آن نیز در حال حاضر تولید ریشه آماده فرش است که به ویژه در بین تولیدکنندگان فرش ماشینی در ایران و ترکیه بسیار محبوب است.

دعوت به بازدید:

از تمامی علاقمندان و فعالان صنعت فرش ماشینی در ایران دعوت می کنیم تا جهت بازدید از این ماشین (در حال کار) با دفتر شرکت اتراکون در بلژیک و یا مجله نساجی کهن تماس حاصل نمایند.

تلفن (بلژیک) : ۵۶۴۳۹۷۶۳-  ۰۰۳۲
www.etracon.be

منبع: شماره ۲۰ مجله کهن