‌گره کور کم توجهی به بافندگان فرش دویدوخ ‌

 

فرش ایرانی به مثابه روشنایی چشم بافندگانی است که سوی چشمان نازنینشان را در گره فرش تنیده و نقوش را آفرینش می‌کنند.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه خراسان‌شمالی، فرش ایرانی یعنی صحبت عشق پاک دخترکان ایلیاتی که صفای کوهسار، دشت و چشمه‌ساران را بر صحنه فرش آفریدند.

فرش ایرانی یعنی عطر پوست گردو، عطر پوست انار و رنگین کمان گل و گیاه که بر نقوش فرش تجلی می‌کنند.

خراسان‌شمالی یکی از استان‌های مرزی کشور است که در آن انواع قومیت‌ها زندگی کرده و این استان را به گنجینه فرهنگ و معرفت تبدیل کرده است و این تنوع فرهنگی موجب شده تا در مناطق مختلف استان فرش‌های متفاوتی نیز بافته شود.

دویدوخ یکی از روستاهای مرزی واقع در منطقه جرگلان این استان است که به لحاظ تولید فرش‌های دو رویه تمام ابریشم نفیس، تبدیل به جزیره‌ای منحصر به فرد شده است. این در حالیست که بافندگان آن با مشکلات متعددی مواجه هستند که تعدادی از آن‌ها توضیحاتی را ارائه داده‌اند.

قربان دورسن پارسا یکی از بافندگان فرش دو روی تمام ابریشم فرش در روستای دویدوخ در گفت و گو با خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه خراسان‌شمالی، گفت: از وقتی که یادم می‌آید در کنار مادرم فرش می‌بافتم و بعد از اینکه ازدواج کردم نیز فرش بافی را ادامه دادم.

وی افزود: پدرم به علت اینکه از لحاظ مالی در وضعیت مناسبی قرار نداشت، اجازه ادامه تحصیل به من نداد و از دوران ابتدایی ترک تحصیل کردم و فقط فرش بافتم.

پارسا با اشاره به اینکه در زمان‌های گذشته فرش را با قیمت مناسب‌تری می‌فروختم، اظهار کرد: اما قیمت فرش این روزها بسیار پایین آمده و ما را با مشکل مواجه کرده است.

وی بیان کرد: معمولا فرش‌هایی که می‌بافم با عرض ۱۲۰سانتی متر است که یک سال طول می کشد و هم اکنون با قیمت ۵۰میلیون ریال به فروش می‌رسد، این در حالیست که قیمت این فرش در گذشته ۹۰میلیون ریال بوده است.

پارسا تصریح کرد: البته ۱۵میلیون ریال از پول فرش فروخته شده صرف خرید نخ ابریشم می‌شود.

ابن یمین کمالی همسر قربان دورسن پارسا که خود نیز در زمان بیکاری فرش می‌بافد، گفت: مادرم ۶۰سال است که این نوع فرش را می‌بافد، اما دریغ از بیمه و در حال حاضر که به خاطر بافت فرش مفاصل و چشمانش بیمار شده است، هیچ نهاد حمایتی از آن‌ها حمایت نمی‌کند.

وی با اشاره به اینکه همسرش نیز بیمه نیست، تاکید کرد: قیمت فرش‌ها آنقدر پایین آمده است که صرف نمی‌کند خود را بیمه کنیم.

قربان محمد محمدی یکی دیگر از بافندگان این روستا با بیان اینکه خودم کارگر هستم و کمتر فرش می بافم، اظهار کرد: دختر ۱۴ساله و همسرم فرش می‌بافند‌ که بافت هر فرشی هفت تا هشت ماه طول می‌کشند.

وی با بیان اینکه مساحت فرش‌های بافته شده توسط آن‌ها ۱۲۰*۱۸۰سانتی متر است، گفت: قبلا این فرش‌ها را با قیمت ۱۵۰میلیون ریال می‌فروختیم که الان با قیمت ۷۰میلیون ریال می‌فروشیم.

محمدی افزود: به دلیل وضع مالی بد به دخترم اجازه تحصیل ندادم و هم اکنون در خانه فرش می‌بافد.

وی ادامه داد: بافت این نوع فرش‌ها آنقدر سخت است که تصور نمی‌شود بطوری‌که اگر اشتباهی در بافت آن انجام شود، باید با سوزن دوباره باز شود و دوباره بافته شود که این امر موجب شده تا بافندگان از ناحیه چشم دچار مشکل شوند‌، این درحالیست که بیشتر بافندگان این روستا بیمه نیستند.

وی در پاسخ به این سوال که فرش‌های بافته شده را چه کسانی خریداری می‌کنند، خاطرنشان کرد: دو سه نفر از واسطه های مشهد به روستا می‌آیند و فرش را می‌خرند که البته آن‌ها نیز با یکدیگر هماهنگ هستند و قیمت فرش را بسیار پایین آورده‌اند.

به گزارش ایسنا- مدیرکل امور اقتصادی استانداری خراسان شمالی با اشاره به اینکه این استان دارای۱۰ نقش کردی و ۹ نقش ترکمن در فرش دستباف است، افزود: ۹ نقش فرش دستباف در این استان به ثبت یونسکو رسیده است.

محمد‌رضا موفق با ذکر اینکه خراسان شمالی دارای۲۳ هزار بافنده فرش دستباف و پنج صادره کننده است، ادامه داد: حدود ۴۰۰ هزار مترمربع که معادل ۹ درصد فرش تولیدی در کشور است، در خراسان شمالی بافته می‌شود، اما هنوز با مشکلات متعددی مواجه هستیم که یکی از آن‌ها عدم وجود برند برای فرش دستباف در این استان است.

موفق با بیان اینکه عدم تبلیغات رسانه‌ای و نرخ بالای تحصیلات بانکی از دیگر مشکلات این هنر صنعت است، بیمه قالیبافان را از دیگر مشکلات ذکر کرد و توضیح داد: تا سال گذشته برای شش هزار نفر بیمه‌شده قالی‌بافی تأمین اعتبار شد، اما امسال این میزان بودجه به نصف رسید.

وی بیان کرد: البته در دو روز گذشته درخواست بودجه به‌ منظور بیمه قالیبافی قالیبافان استان تا سقف ۲۳ هزار نفر را به وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی که به استان سفر کرده است، ارائه شد.

وی خاطرنشان کرد: صندوق مهر امام رضا(ع) آمادگی کامل برای سرمایه‌گذاری در این حوزه را دارد، اما هنوز نتوانسته‌ایم از این مزیت استفاده کنیم.

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان‌شمالی بیان کرد: خراسان‌شمالی دارای قومیت‌های مختلفی است که در نهایت آرامش کنار یکدیگر زندگی می‌کنند و این تنوع قومیت‌ها موجب شده تا هنر فرش خراسان‌شمالی نیز به شکل‌های متنوعی خودش را نشان دهد.

یحیی نیکدل با بیان اینکه ۲۳ هزار بافنده فرش در خراسان شمالی وجود دارد، افزود: با تمهیداتی که مسئولان ذی‌ربط در خصوص این هنر صنعت می‌اندیشند، انتظار می‌رود تا کمکی برای رونق دوباره فرش استان باشد.

نیکدل خاطرنشان کرد: مهمترین چالشی که فرش خراسان‌شمالی با آن مواجه است بحث تجارت و بازاریابی است و علاوه بر آن ما باید بخش‌های دیگری همچون سلامت بافندگان، محیط کار آنان، بیمه و امکانات لازم را در نظر بگیریم تا این افراد بتوانند بدون دغدغه در این عرصه فعالیت کنند.

وی اظهار کرد: همراهی و تعامل بسیار خوبی بین دستگاه‌ها و اراده جدی برای احیاء صنعت فرش وجود دارد.

نماینده تولیدکنندگان فرش ترکمن خراسان‌شمالی گفت: بازار فرش دو روی تمام ابریشم ترکمن خراسان‌شمالی(دویدوخ) در دست واسطه‌گران است.

جبل یزدانی با اشاره به اینکه این فرش منحصر به فرد بیشتر توسط واسطه‌گران مشهدی و تهرانی خریداری می‌شود، افزود: مشتریان این فرش بیشتر در خارج از کشور قرار دارند.

وی در پاسخ به این سوال که چرا این افراد خود بازاریابی برای کالاهای تولیدی خود ندارند، اظهار کرد: یکی از راه‌های بازاریابی برای این فرش شرکت در نمایشگاه‌های بین المللی و خارجی است، اما به علت اینکه هزینه‌ها بالاست، این افراد توان شرکت در آن نمایشگاه‌ها را ندارند.

وی تاکید کرد: البته بازار این فرش به علت تحریم و عدم صادرات نیز راکد شده است.

یزدانی با بیان اینکه بیشتر طرح‌های بافته شده از سوی این بافندگان ذهنی بافت هستند، تصریح کرد: نبود نقشه‌های مناسب یکی از معضلات این بخش است.

وی با ذکر اینکه چله‌کشی در این فرش، فله‌ای است و فرد بر طبق تجربه خود چله‌کشی فرش را انجام می‌دهد، گفت: این درحالیست که سیه‌بندی در سایر فرش‌ها به صورت هفت سانت هفت سانت انجام می‌شود.

نماینده تولیدکنندگان فرش ترکمن خراسان‌شمالی در پاسخ به این سوال که هر یک از این نوع فرش‌ها با چه قیمتی به فروش می‌رسد، بیان کرد: قیمت این نوع فرش‌ها به صورت ایاقی(هر ۱۲سانت یک ایاق است)، همچنین بر اساس ظرافت فرش و نقشه‌های متنوع آن بستگی دارد.

وی در خصوص نحوه بافت این فرش افزود: چله‌کشی این فرش دو رویه، به صورت هشت انگلیسی و تک رو است که یک بافنده در یک سمت دار و بافنده دیگر در پشت دار به صورت همزمان شروع به بافتن می‌کنند.

یزدانی ادامه داد: علاوه بر آن بر روی تارهای فرش، دو، کومی نیز زده می‌شود‌ و ممکن است یک سوی فرش طرح جدید و در سوی دیگر طرح سنتی‌ یا هر دو طرح جدید‌ یا طرح سنتی بافته شود.

وی تصریح کرد: نخ‌های استفاده شده تمام ابریشم هستند که ۹۰درصد آن‌ها در داخل استان رنگ آمیزی می‌شود.