۲ فرمول رسیدن به نقطه صرفه جویی

نویسنده: محمد نصراللهی

امروزه صرفه جویی دغدغه ذهنی بسیاری از افراد شده است تا بتوانند به این وسیله خواسته ها و نیازهای بیشتری را تامین کنند به این معنا که در قبال صرفه جویی در برخی هزینه ها، به نیازهای مهم تری دست پیدا کنند اما از دیدگاه علم اقتصاد واقعیت این است که در بعضی از جوامع صرفه جویی به اختیار افراد آن جامعه نیست و نمی توانند پیرو تصمیم و خواست خودشان صرفه جویی کنند. یکی از دلایل ناتوانی غیرعمدی افراد جامعه در برابر صرفه جویی، واقعی نبودن قیمت ها در جامعه است یعنی زمانی که قیمت تمام شده یک کالاو یا ماده غذایی در جامعه ای نسبت به قیمت تعادلی در آن جامعه واقعی نباشد، صرفه جویی از عهده مردم آن جامعه خارج است.
دلیل دوم در صرفه جویی نکردن ناخواسته افراد، استفاده و رواج کالاهای پرمصرف در جامعه است. بدیهی است در جامعه ای که وسایل اولیه و ضروری برای زندگی و در نهایت کالاهای لوکس، از دسته وسایل پرمصرف در آن جامعه باشد، طبیعتاً افراد جامعه از صرفه جویی دور می مانند. برای مثال در جامعه ما اکثر لوازم منزل از قبیل تلویزیون، یخچال، لامپ، لوازم برقی و… و حتی در خودروهای در حال تردد در سطح شهر، از وسایل پرمصرف هستند، به این ترتیب مسلماً در مصرف انرژی صرفه جویی نخواهد شد.
البته در بعضی مواقع نیز شاهد هستیم فروشنده ها کالایی را به عنوان کالای کم مصرف به خریدار می فروشند در حالی که آن کالا، جزو کالاهای پرمصرف محسوب می شود. به همین دلیل، اگر قیمت ها به سمت تعادل پیش بروند و مسئولان با ارائه سیاستگذاری ها و هدفمندی ها سعی در به تعادل رساندن سطح قیمت ها داشته باشند، صرفه جویی به شکل بهتری امکان پذیر خواهد شد.
افراد جامعه ما روزانه تلاش و فعالیت مستمری دارند اما نیمی از تفریحات، سرگرمی ها و مصرف گرایی افراد جوامع دیگر را ندارند زیرا جوامع توسعه یافته با اجرای سیاستگذاری های صحیح، برای اوقات فراغت برنامه ریزی می کنند. در این کشورها کالاهای مصرفی افراد از دسته کالاهای کم مصرف هستند به همین دلیل شاید مصرف افراد چنین جوامعی در زمینه خوراک و استفاده از پوشاک و وسایل تفریحی نسبت به مردم جامعه ما، در سطح بالاتری قرار داشته باشد اما سیاستگذاری های صحیح در آن جوامع موجب می شود آمار کشور ایران در مورد مصرف گرایی بیشتر از آنها باشد.
شاخص شدت انرژی به این معناست که به ازای هر واحد تولید چقدر انرژی مصرف می شود. در ایران آمار این شاخص بشدت بالاست و شاهد آن هستیم که در مصرف نفت، گاز، بنزین و… دقت کافی صورت نمی گیرد. از این رو اگر کارخانه ها در راه کاهش مصرف و سوخت قدم بردارند، در مقابل نظام اقتصادی جامعه نیز به درستی حرکت می کند و می توان صرفه جویی را نهادینه کرد. در حقیقت نزدیک به ۳۰ درصد صرفه جویی در مصرف، به دست افراد جامعه است و ۷۰ درصد باقیمانده آن، از طریق مسئولان جامعه میسر خواهد شد. البته نباید فراموش کرد طی شدن این راه و رسیدن به این نتیجه نیازمند زمانی طولانی است و بی شک جوامع توسعه یافته با گذر زمان به این مرحله رسیده اند که در مصرف انرژی، صرفه جویی بیشتری داشته باشند و در نهایت نیز به این نتیجه دست پیدا کرده اند مصرف کمتر باید در قبال افزایش کیفیت مصرف باشد. این جوامع در مهار مصرف گرایی به این نقطه رسیده اند که باید در کنار زندگی بی دغدغه محیط سالمی داشته باشند.
به همین جهت، در پاکیزه نگه داشتن محیط اطرافشان نیز توجه و دقت لازم را به کار می گیرند. واضح است کشور ما در اجرای اصول اولیه صرفه جویی به موفقیت کافی دست پیدا نکرده است اما برای رسیدن به سطح مطلوبی از زندگی باید تلاش و جدیت داشت و همانطور که گفته شد فرآیندی طولانی مدت نیاز است تا همه ارگان ها و نهادها با کمک یکدیگر، جامعه در حال توسعه مان را از خطر مصرف گرایی بیش از حد نجات دهند و به سوی مصرف کردن صحیح سوق دهند.

روزنامه ایران، شماره ۴۸۸۹ به تاریخ ۲۳/۶/۹۰، صفحه ۱۸ (صرفه جویی)