آشنایی با مفهوم “هاب لجستیکی”و کارکردهای آن

هاب لجستیکی که از آن به‌عنوان مراکز لجستیکی نیز یاد می‌شود، عبارت است از محلی که در آن همه فعالیت‌های مرتبط با حمل‌ و نقل، توزیع می‌شود.

به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران، هاب لجستیکی که از آن به‌عنوان مراکز لجستیکی نیز یاد می‌شود، عبارت است از محلی که در آن همه فعالیت‌های مرتبط با حمل‌ و نقل، توزیع می‌شود و دیگر خدمات لجستیکی کالاها در سطوح بین‌المللی یا ملی توسط چند متصدی انجام می‌گیرد.

این هاب یا مرکز دارای نام‌های دیگری چون پارک لجستیکی، ترمینال و پلتفرم باربری، مرکز حمل‌ و نقل و دهکده باربری است. متصدیان در هاب ممکن است مالک تسهیلات و تجهیزات بوده یا آنها را در اجاره داشته باشند.

به منظور رعایت قوانین رقابت آزاد، لازم است دسترسی همه شرکت‌های فعال در زمینه امور خدمات لجستیک و حمل‌ونقل به هاب لجستیکی میسر باشد. همچنین هاب لجستیکی باید مجهز به همه امکانات و تسهیلات عمومی برای انجام فعالیت‌های مورد نیاز باشد.

در صورت امکان باید خدمات عمومی برای همه کاربران و تجهیزات آنها در نظر گرفته شود. این‌ هاب‌ها برای تقویت نقش حمل‌ونقل چندوجهی، باید حتی‌الامکان از طریق روش‌های حمل‌ونقل گوناگون (جاده‌ای، ریلی، دریایی و هوایی) قابل دسترس باشند.

به‌منظور ایجاد هم‌افزایی و همکاری تجاری، مدیریت این مراکز باید به عهده یک شخصیت واحد حقوقی بی‌طرف باشد و ترجیحا با مشارکت دولت و بخش خصوصی اداره شود.

هاب لجستیکی دو کارکرد تسهیل فعالیت‌های لجستیک و ترافیک‌زا از طریق تامین فضا، شبکه‌های تجاری استراتژیک و خدمات حمل‌و‌نقل و ایجاد امکان ادغام و ترکیب جریان‌های کالا از طریق توسعه خدمات حمل‌و‌نقل خاص می باشد.

هدف از ایجاد هاب لجستیکی، به حداقل رساندن هزینه کل حمل‌ونقل (به عنوان وظیفه و کارکرد مسافت) میان انواع هاب‌ها و مراکز، امکانات و تقاضاهای موجود است. شبکه مرکزی یا هاب می‌تواند به جای خدمات‌رسانی به تقاضاهای هر مبدا ‌و هر مقصد با ایجاد لینکی مستقیم و از طریق مجموعه‌ای کوچکتر از این لینک‌ها بین مبداها، مقصدها و هاب‌ها یا بین مجموعه‌ای از هاب‌ها به خدمات‌رسانی بپردازد.

شبکه‌هاب این امکان را فراهم می‌آورد تا مجموعه بزرگی از مبدا‌ها از طریق امکانات هاب مرکزی با لینک‌های کمتری به نقاط دیگر متصل شوند. به‌کارگیری لینک‌های کمتر در چنین شبکه‌ای موجب تجمیع جریان‌های کاری و رویه‌های آن شده و اجازه می‌دهد تا از اقتصاد مقیاس استفاده شود.

همچنین هدف از ایجاد هاب لجستیکی، تسهیل تجارت و ساماندهی مراکز توزیع و تجارت در سطح منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی است، به‌طوری‌که با فراهم شدن همه زیرساخت‌های فیزیکی و نرم‌افزاری مورد نیاز، امکان مدیریت توزیع در سطح شهر، منطقه و کشور از یک سو و توسعه صادرات غیرنفتی با استفاده از ظرفیت همه مناطق کشور به صورت مطلوب از سوی دیگر فراهم شده و بهره‌وری در سطح بنگاهی، بخشی و ملی از این طریق ارتقا می‌یابد. لازم به ذکر است که یک هاب لجستیکی باید به‌عنوان یک شخصیت حقوقی مجزا و بی‌طرف مدیریت شود که این خود می‌تواند امری حیاتی برای این مقوله باشد.

هاب‌های لجستیکی، مراکز و نقاط کانونی در یک منطقه ویژه هستند که در آنجا همه فعالیت‌های مرتبط با حمل‌ و نقل، لجستیک و توزیع کالاها برای ترانزیت ملی و بین‌المللی بر‌اساس اصول بازرگانی و توسط عاملان و فعالان گوناگون انجام می‌پذیرند. این عاملان و فعالان ممکن است خود مالک یا مستاجر ساختمان‌ها یا امکاناتی، از قبیل انبارها، مراکز توزیع، مناطق مخصوص انبارکردن کالا، دفاتر، خدمات کامیونی و… باشند.

به‌منظور تطبیق با قوانین بازار آزاد، یک هاب لجستیکی باید به همه شرکت‌ها و موسسه‌هایی که درگیر فعالیت‌های مذکور هستند، قابل دسترسی باشد. همچنین باید به همه امکانات عمومی که برای انجام عملیات مذکور مورد نیاز هستند، مجهز باشد.

بهتر است که هاب لجستیکی برای پرسنل شاغل و کاربران تجهیزات حاضر در آن مراکز به ارائه خدمات عمومی بپردازند. به‌منظور تشویق حمل‌ونقل چند وجهی کالاها، یک هاب لجستیکی باید در راستای ایجاد چارچوبی برای راهکارهای بازرگانی و پایدار حمل‌ونقل با همه استانداردها و عملکردهای کیفیت منطبق باشد.

در اصل باید چنین عنوان کرد که یک هاب لجستیکی به‌عنوان یک مرکز عمل می‌کند که در آن، شرایط بیش از یک نوع حمل‌ونقل تسهیل می‌شود. در این مراکز با مدیریت و هدایت حمل‌ونقل، فرآیند کارها راحت‌تر شده و سرعت می‌یابند و در نهایت باعث کاهش هزینه‌ها می‌شوند. این مراکز به فعالیت‌های لجستیکی از قبیل انبارداری و حمل مجدد که در نهایت موجب ایجاد ارزش افزوده خدمات می‌شوند، کمک می‌کنند تا نیازهای نهایی مشتریان را برآورده ساخته و تکمیل کنند.