آنچه باید در مورد روغن موتور بدانیم

اگر می خواهید عمر مفید موتور خودروی شما افزایش یابد باید زود به زود روغن موتور را تعویض کنید چراکه هر چقدر روغن موتور زود تر تعویض شود افزایش طول عمر قطعاتی همچون یاتاقان ها نیز بالاتر می رود.

عماد الدین جعفری ؛ بازار خبر _ یکی از موادی که در خودرو نقش بسیار مهمی را ایفا می کند و موتور بدون آن قابل بهره برداری نیست روغن موتور است .ماده ای که خرید آن و انخاب برند آن از دغدغه های مهم رانندگان به شمار می آید.

اما روغن موتور چیست؟

روغن موتور نتیجه ترکیب مواد افزودنی مخصوص با روغن پایه ای است که ازنفت خام به وجود می آید اما اینکه روغن در موتور چه وظیفه ای دارد نیز خود گسترده است .

روغن موتور از دو جزء تشکیل می شود که یکی روغن پایه و دیگری ادتیو نام دارد که  روغن پایه موجب می‌شود که روغن موتور، روانکاری قسمت‌های متحرک و را انجام دهد تا اصطکاک کاهش یابد.

روغن‌های روان ساز دارای منشأ معدنی هستند و از نفت خام یا تصفیه روغن موتورهای کارکرده تهیه می‌شوند.فرایند تهیه روغنهای روان‌ساز در پالایشگاه شامل دو مرحله می‌باشد.

این مراحل عبارتند از: ۱- در فشار اتمسفریک ۲-تقطیر در خلأ یکی از محصولات تقطیر در خلأ برش روغنی است که بعنوان ماده اولیه واحدهای روغن سازی وارد پالایشگاه می‌گردد.این برش روغنی تحت یک سری عملیات پالایش و به روغن پایه تبدیل می‌گردد.
مواد افزودنی موتور

از آنجایی‌‌که روغن به تنهایی برای حفاظت موتور کافی نمی‌باشد، بنابراین از مواد دیگری به منظور جلوگیری از خراب شدن روغن پایه تحت شرایط دمایی موتور و هم چنین حفاظت بیشتر موتور استفاده می‌کنند.

این مواد موجب می شوند تا روغن دارای علاوه بر روانکاری خاصیت های دیگری نیز داشته باشد. ادتیوهای پاک‌کننده برای پاکیزه نگهداشتن موتور استفاده می‌شود چرکه آلودگی‌های مختلف را در حالت معلق نگه داشته و مانع از نشستن آنها بر روی قطعات موتور می‌شود .

همچنین با داشتن بازدارنده‌های خوردگی و زنگ‌زدگی موتور از آب و اسیدهای تشکیل شده محافظت شده و عمر قطعات بالاتر می رود.اما علاوه بر این مواد آنتی اکسیدان‌ها نیز از اکسیداسیون روغن و درنهایت تشکیل لجن جلوگیری کرده و مواد ضد سایش  یک فیلم روی سطح فلز تشکیل می‌دهند تا از برخورد فلز – فلز جلوگیری شود تمامی این عوامل دست به دست هم داده تا روغن موتور را تشکیل دهند.

شناسایی مقاومت روغن

مقاومتی که یک روغن نسبت به جاری شدن بعلت اصطکاک داخلی مولکولهای آن از خود نشان می‌دهد، گرانروی (ویسکوزیته) نامیده می‌شود.گرانروی روغن با تغییر دمای آن، تغییر می‌کند و هر چه روغن گرمتر شود گرانروی آن کمتر می‌گردد.

از این رو همواره باید گرانروی همراه با دمایی که گرانروی در آن دما اندازه گیری شده، قید گردد.گرانروی روغن معمولاً در دمای ۴۰ و۱۰۰ درجه سانتی گراد اندازه گیری می‌شود.

روغن ها به دو دسته تقسیم می شوند ،روغن هایی که توانایی کار کردن در دمای بالا یا پایین را دارند و به روغن های مونو گرید  معروفند وروغن هایی که چهار فصل بوده وبه مالتی گریس معروفنداین روغن ها دارای قابلیت کارکرد در دمای بالا و پایین را توام با  یکدیگر دارا هستند به طوری که پایین ظروف این روغن ها با کد های مختلفی نشان داده می شود به عنوان مثال W50 , 10 W 40 20.

عدد قبل از W نشاندهنده گرانروی روغن موتور در دمای پایین بوده و هرچه این عدد کمتر باشد ، قابلیت استفاده در دمای پایین تر را دارا است . عدد بعد از W ، نشاندهنده گرانروی در دمای بالا بوده و هرچه این عدد بزرگتر باشد ، روغن در دمای بالتر چسنده تر و سفت تر خواهد بودکه روغن در دمای پایین به اصطلاح عسلی نشده و در دمای بالا نیز شل یا آبکی نمی شود .روغن ها به طور کلی به سه دسته تقسیم می شوند روغن هایی که پایه های نفتی دارند،روغن هایی که پایه آزمایشگاهی داشته و در آزمایشگاه کشف شده اند که این رو غن ها شامل سنتتیک و سمی سنتتیک می شوند این روغن ها از هر لحاظ بهتر از روغن هایی با پایه نفتی هستند و به طور کلی از عمری بیشتر ،کارکردی بهتر،راندمان بالاتر و انتقال حرارت بهتری بهره می برند به همین دلیل در بازار قیممت این روغن ها حدود سه برابر روغن های پاییه نفتی بوده که البته با توجه به قابلیت های این روغن ها خرید آنها مقرون به صرفه است.

زمان مناسب برای تعویض روغن

روغن موتوررا باید چه موقع عوض کرد ؟ این سوالی است که ذهن اکثر دارندگان خودرو را به خود مشغول می کند در جامعه ما افراد اغلب به دنبال خرید روغن موتور هایی هستند که کارکرد بالایی دارند و بعد از اینکه خودرو به حد لازم کاردی که برای روغن یاد شده است می رسد اقدام به تعویض روغن می کنند به عنوان مثال روغن ۱۷هزارتایی درون موتور خودرو ریخته می شود و بعد از طی مسافت ۱۷۰۰۰کیلومتر اقدام به تعویض روغن می کنند غافل از اینکه تعویض روغن موتور بسته به شرایطی از قبیل ترافیک ،رانندگی در شب و یاروز ،سرعت زیاد و یا کم و…دارد به همین دلیل نباید روغن ها را بر اساس مارک و یا کارکردشان انتخاب کرد و باید به فرمولاسیون یک روغن توجه کرد .

به طور کلی می توان گفت عوامل موثر در مدت زمان کارکرد و تعویض روغن موتور به شرایط کاری موتور مانند  رانندگی با سرعت بالا، رانندگی با بار بیش از حد استاندارد در جاده هایی با شیب زیاد ، در جا کارکردن زیاد موتور در ترافیک های سنگین ، رانندگی با سرعت بالا در هوای سرد قبل از گرم شدن روغن موتور ، خاموش وروشن نمودن موتور به دفعات زیاد در هوای سرد و رانندگی در جاده های خاکی و گرد و غبار به مدت طولانی، تنظیم به موقع موتور و رفع ایرادات برقی و سوخت رسانی، کیفیت روغن موتور و سوخت مصرفی، کیفیت فیلتر های هوا و روغن و تعویض به موقع آنها بستگی دارد به عنوان مثال استفاده از بنزین هایی برای بهسوزی به آنها سرب اضافه شده است پس از ورود به روغن موتور باعث اکسیده شدن سریعتر روغن و افت کیفیت روغن می شود و یا استفاده از بنزین با اکتان پایین به دلیل ایجاد احتراق ناقص و اضافه نمودن دوده به روغن می شود که این موضوع نیز با موجب کاهش خاصیت روانکاری روغن می شود به همین دلیل استفاده از بنزین های سوپر متناسب با تکنولوژی موتور ، این مشکل را تا حدودی بر طرف می کند.

اگر می خواهید عمر مفید موتور خودروی شما افزایش یابد باید زود به زود روغن موتور را تعویض کنید چراکه هر چقدر روغن موتور زود تر تعویض شود افزایش طول عمر قطعاتی همچون یاتاقان ها نیز بالاتر می رود در یک تست عملی ثابت شده است که با تعویض زود هنگام روغن موتور آسیب هایی که باید در طول کارکرد چند ساله متوجه قطعات موتور می شده است به پایین ترین حد خود رسیده است . در هنگام تعویض نوع روغن موتور، بهتر است بدنه خارجی موتور را شست‌و‌شو دهید زیرا این کار مانع از ورود آلودگی‌های اطراف به داخل محفظه روغن می‌شود. البته این نکته را نیز مدنظر داشته باشید که روغن را در حالت گرمی خارج نمایید زیرا روغن‌ در این حالت رقیق‌تر است و آلودگی‌ها را به همراه خود می‌آورد.

شناسایی روغن

برای اینکه بتوان روغن مناسبی را برای خودرو انتخاب کرد باید روغن ها راشناسایی کنیم انستیتو نفتی آمریکا APIبرای طبقه بندی روغن ها بر چسب کیفیت و فناوری ساخت آنها کد بندی خاصی ابداع نموده است . حرف اول ، معرف نوع موتور محل مصرف است حرف C برای خودروهای دیزلی و حرف S برای برای خودروهای بنزینی )‌و حرف دوم ، نشاندهنده سطح کیفیت روغن خواهد بود . به این مفهوم که حرف A پایین ترین سطح کارایی را نشان می دهد و با بالا رفتن حروف سطح کارایی نیز افزایش خواهد یافت . مانند SG , SJ , SL , SM ,… سطوح کارایی بالاتر ، نشان از میزان افزودنی های بیشتر در روغن بوده و در تست ازمایشگاهی و عملکردی ، شرایط حادتری را تحمل می کنند . افزودنی های مختلف ، مقاومت روغن را برای شرایط سخت حرارتی و فشار زیاد موتور بهینه می کنند .

روغن های توصیه شده توسط شرکت های سازنده خودرو دارای خواص لازم بوده و نبایستی افزودنی های متفرقه موجود در بازار را به آن اضافه نمود . زیرا موجب اختلال در عملکرد و خواصی که از باتدا در روغن وجود دارد می شوند به همین دلیل از ترکیب چند روغن با یکدیگر و مصرف همزمان آنهادرموتور خودداری کنید.

طبقه بندی APIبرای روغن موتور های بنزینی به شرح زیر است SAروغن پایه،SB+SAمواد ضد خوردگی و ضد اکسیداسیون(۱۹۳۰)،SC+SBمواد ضد زنگ و ضد ساییدگی +پاکنندگی(۱۹۶۴تا۱۹۶۷)،SDدارای مواد افزودنی به مراتب بیشتری نسبت بهSCبوده (۱۹۶۷تا۱۹۷۱)و همینطور با بالارفتن حروف دوم خواص روغن بیشتر شده و استاندارد آن بالاتر می رودتا اینکه به SMرسیده که دارای خواص عالی ضد سایش ،ضد اکسیداسیون و ضد رسوب و همچنین پایین آورنده مصرف سوخت و کارایی در دماهای بسار پایین میشود.

قیمت روغن موتور ها

روغن موتور های مختلف بسته به برند و کارایی دارای قیمت های مختلفی هستند که به طور میانگین قیمت روغن های ایرانی از حدود۱۱هزار تومان شروع شده و نمونه های خارجی آن با کیفیت بالا به ۹۰هزار تومان نیز می رسند.

که البته خرید روغن های گران قیمت برای خودروهای شهری صرفه اقتصادی ندارد این در حالیست که روغن های ایرانی نیز با کیفیت های مناسبی به بازار عرضه می شوند و خرید این روغن ها نیز می تواند برای خودروهای شهری مناسب باشد.