ابریشم چینی جانشین ابریشم گیلان

چگونه می‌شود از صنعت فرش کشور در مقابل رقیبان آن حمایت کرد؛ وقتی قرار باشد مواد اولیه این صنعت همچون ابریشم را از خارج وارد کنیم.

به گزارش خبرنگار گروه “رسانه‌های دیگر” خبرگزاری تسنیم، استان گیلان از جمله استان‌های برخوردار برای کشاورزی است.

ابریشم به عنوان یکی از شاخص‌ترین محصولات کشاورزی این استان به دلیل بروز برخی مشکلات با چالش‌های فراوانی دست و پنجه نرم می‌کند. در سال‌های گذشته تنها کارخانه تولید ابریشم ایران هفت هزار تن ابریشم در سال تولید می‌کرد، اما به دلیل واردات ابریشم این مقدار به ۵۰۰ تن کاهش یافت. در سفر دوم دولت مصوب شد که تعرفه واردات ابریشم افزایش یابد اما این مصوبه هم درمانی برای درد تولیدکنندگان ابریشم نشد. در حال حاضر تولید ابریشم ایران در آستانه نابودی قرار گرفته است.

این محصول که نام و نشانی در بازارهای جهانی یافته است در میان غفلت مسئولان نسبت به توسعه و تهیه زیرساخت‌های تولید در دست فراموشی است. واردات و قاچاق گسترده ابریشم به کشور تولید هفت هزار تنی سالانه ابریشم را به کمتر از هزار تن رسانده است. موضوعی که باعث شده با نابودی صنعت ابریشم کشور از این به بعد فرش‌های ایرانی با ابریشم‌های چینی بافته شوند.

**تولیدکننده ابریشم برتر جهان واردکننده شده است

ابریشم ایران تنها در استان گیلان و خراسان رضوی تولید می‌شود که این تولید در چند سال گذشته به علت بی‌توجهی‌های دولت کاهش چشمگیری داشته است.زمانی صادرات ابریشم ایران به جهان بخشی از اقتصاد کشور را اداره می‌کرد، در دوره‌های تاریخی متعدد چرخ اقتصاد کشور به تولید و صادرات ابریشم متکی بود و کشورهای جهان، ابریشم ایران را به عنوان یکی از مرغوبترین ابریشم‌های جهان می‌شناختند.

متاسفانه بی‌توجهی دولت به ابریشم در طول سال‌های گذشته ایران را تبدیل به وارد کننده ابریشم کرده است. چگونه می‌شود از صنعت فرش کشور در مقابل رقیبان آن حمایت کرد؛ وقتی قرار باشد مواد اولیه این صنعت همچون ابریشم را از خارج وارد کنیم.حمایت از تولیدکنندگان ابریشم نیاز به اعتبارات و هزینه‌های سنگینی ندارد که دولت در طول چند سال گذشته از آن شانه خالی کرده است؛ حمایت از این صنعت تنها مشروط به افزایش تعرفه واردات و مقابله جدی با قاچاق این محصول به کشور است. این واقعیت که واردات ابریشم به کشور با کمترین تعرفه ممکن انجام می‌گیرد، تاسف‌بار است، زیرا وقتی بهترین محصول ابریشم در کشور در حال تولید است، سیل ابریشم‌های بی‌کیفیتی چینی در حال ورود به کشور هستند.

واردات گسترده پیله ابریشم از یکسو و قاچاق گسترده این محصول از سوی دیگر صنعت ابریشم کشور را همچون بسیاری از صنایع دیگر نابود کرده است.صنعت ابریشم کشور نیز همراه بسیاری از محصولات کشاورزی دیگر هم‌اکنون تنها به علت واردات گسترده و بی‌تدبیری دولت و مسئولان در حال نابودی است و هیچ مسئولی به این واقعیت تلخ توجه نمی‌کند.

**بی‌توجهی مسئولان به آیین‌نامه جدید نوغانداری

اگرچه دو سال است که روند رکود تولید پیله ابریشم با رفع برخی از مشکلات ساختاری تولید از جمله افزایش نرخ خرید تضمینی، تولید و توزیع نهال رایگان توت، ثابت نگه‌داشتن قیمت تخم نوغان و بیمه پرورش کرم ابریشم، متوقف شده اما به نظر می‌رسد اجرای آیین‌نامه جدید نوغانداری که برای حل مشکلات صنعت ابریشم تدوین شده آن‌گونه که باید جدی گرفته نشده و تا حل کامل مشکلات و احیای این صنعت دیرپا هنوز فاصله بسیار است. بی‌شک سرعت گرفتن روند اجرای این آیین‌نامه می‌تواند برخی از استان‌های کشور را از مشکل تک محصولی بودن خارج کرده و سبب افزایش بهره‌وری در کشاورزی و در نتیجه رونق اقتصادی شود. البته اجرای کامل آیین‌نامه جدید نوغانداری بدون همکاری متقابل نهادهای دخیل و اختصاص اعتبارات ویژه میسر نخواهد بود.

**وزارت جهاد موظف بود تا سال ۹۱ نوغانداری را احیا کند

به نظر می‌رسد اجرای آیین‌نامه جدید نوغانداری که برای حل مشکلات صنعت ابریشم تدوین شده آنگونه که باید جدی گرفته نشده و تا حل کامل مشکلات و احیای این صنعت دیرپا هنوز فاصله بسیار است.

براساس بند ۱ این ابلاغیه، وزارت جهاد کشاورزی که بیشترین مسئولیت را برای احیای صنعت نوغانداری برعهده دارد، موظف شده بود تا سال ۹۱ با ایجاد مرکز توسعه نوغانداری ایران در رشت، مشکل نبود واحد متولی نوغانداری را حل کند.قرار بود امور مربوط به تولید، فرآوری و بازاریابی پیله‌تر و نخ ابریشم، اجرای طرح‌های تحقیقاتی در زمینه حفظ ذخایر ژنتیکی کرم ابریشم ایران و دستیابی به‌گونه‌های پرمحصول، از طریق مرکز توسعه نوغانداری ایران انجام شود.

اما با وجود پیگیری‏ها، مذاکرات و مکاتبات متعدد شرکت پرورش کرم ابریشم ایران با معاونت برنامه‏ریزی و نظارت راهبردی ریاست‌جمهوری، هنوز هیچ اقدامی برای تامین بودجه راه‏اندازی مرکز توسعه نوغانداری ایران صورت نگرفته و تشکیل این مرکز در هاله‏ای از ابهام رها شده است.بر اساس مصوبه استانی طی سفر چهارم رئیس‌جمهوری به‌گیلان در ۱۱ اردیبهشت سال‌جاری قرار شد، معاونت برنامه‏ریزی و نظارت راهبردی ریاست‌جمهوری با تعامل وزرات جهاد کشاورزی، هرچه سریع‌تر برای تامین اعتبار و راه‌اندازی این مرکز اقدام کنند.

قیمت هرکیلو پیله‌تر ابریشم درسال ۸۹، ۵ هزارو ۶۸۴ تومان بود که این قیمت امسال به ۱۱ هزار تومان رسید. خرید توافقی پیله‌تر ابریشم با قیمتی بیش از قیمت تضمینی مصوب، یکی دیگر از اقدامات انجام شده برای افزایش رغبت نوغان‌داران است.

در این شیوه هزار و ۲۰۰ کارگاه سنتی ابریشم کشی تربت حیدریه و ۴ کارخانه صنعتی گیلان و خراسان رضوی پیله‌تر ابریشم را به‌طور مستقیم و با حذف واسطه‌ها از نوغانداران می‌خرند. قیمت هرجعبه تخم نوغان در ۱۲ سال گذشته بدون تغییر ۷ هزار و ۵۰۰ تومان بوده است، شرکت پرورش کرم ابریشم ایران از ۵ سال پیش فرآ یند تبدیل تخم نوغان به لارو را هم برای افزایش کمی و کیفی تولید پیله به‌صورت رایگان انجام می‌دهد.طبق بند ۲ آیین‌نامه جدید نوغانداری کشور وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف شده بود با حمایت از اصلاح ساختار و توسعه صنایع موجود صنایع جدید مرتبط با صنعت ابریشم هم ایجاد کند اما هنوز اقدامی که رنگ همراهی یا نتیجه‌ای داشته باشد ازسوی این وزارتخانه مشاهده نشده است.

این درحالی است که سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت استان‌های نوغان خیز کشور از جمله گیلان که قطب پرورش کرم ابریشم ایران است، مسئول پیگیری تکالیف مربوط به حوزه وزارتخانه‌های خود هستند.

**فرصت‌های فراوان شغلی در صنعت نوغانداری نابود شدند

در همین رابطه مهرداد بائوج‌لاهوتی، نماینده مردم بندرانزلی در مجلس گفت: در چند سال گذشته با توجه به مشکلات پیش آمده برای صنعت نوغانداری تولید نخ ابریشم کشور به ۸۵ تن رسیده است. به موجب همین امر فرصت‌های شغلی فراوانی هم به نابودی گذاشته است. پیش از این ۱۶ هزار و ۸۰۰ هکتار باغ توت برای پرورش و خوراک پیله ابریشم وجود داشت که چهار هزار هکتار از این باغات در استان گیلان نابود شده است. مشکل دیگری که تولیدات این محصول استراتژیک و صادارتی را تهدید می‌کند، تعرفه واردات ابریشم به کشور است. بر اساس آمار گمرک ایران در سال ۸۰ تعرفه واردات پیله ابریشم ۱۵۰ درصد و نخ ابریشم ۲۰۰ درصد بود.

در سال ۸۵ تعرفه واردات پیله و نخ ابریشم هریک به ۲۰ درصد کاهش یافت. این روند تا سال ۸۷ ادامه یافت و در سال ۹۰ تعرفه واردات پیله ابریشم به ۱۰ درصد و نخ ابریشم به ۲۰ درصد رسید که این عمل هیچ نتیجه‌ای جز یکه تازی عده‌ای سودجو در بازار و نابودی صنعت نوغانداری نداشت.

**وزارت جهاد و صنعت دست در دست هم، تولیدکنندگان نوغان را زمینگیر کردند

وزارت جهادکشاورزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت دست در دست هم موفق شدند تا با حمایت از واردات نه تنها راه واردات را نمی‌بندند بلکه زمینه‌ای هم برای زمینگیر کردن تولیدکنندگان هم مهیا کرده‌اند.

با توجه به تفاوت قیمت بسیار اندک خرید تضمینی پیله ابریشم در سال‌های اخیر این فعالیت برای تولیدکنندگان توجیه اقتصادی ندارد. تولیدکنندگان پیله ابریشم علاوه بر مشکل واردات بی‌رویه محصول با مشکل برداشت نامرغوب روبه‌رو هستند. بر اساس آمار موجود از هر جعبه تخم گذاری شده پیله ابریشم حدود ۲۰ کیلو پیله حاصل می‌شود درحالی‌که رقم جهانی آن در حدود ۵۰ کیلو است.

در حال حاضر از چهار کارخانه تولید ابریشم کشور تنها دو کارخانه فعال است که این نتیجه برداشت کند و نامرغوب محصولات است درحالی‌که ایران باید صادرکننده ابریشم به سراسر جهان باشد اما با توجه به عملکرد ضعیف وزارت جهاد کشاورزی و عمل نکردن وزارتخانه‌های مربوطه به وعده‌های خود ابریشم‌های چینی در بازار ایران دست به دست می‌شوند. به نظر می‌رسد در سال‌جاری با توجه به بالارفتن قیمت ازر در کشور میزان واردات محصول کمتر شده که وزارت جهادکشاورزی می‌تواند از این فرصت برای احیای مجدد این صنعت بهره ببرد.