ایتما آسیا ۲۰۲۴؛ بررسی حضور پررنگ چینی‌ها و چالش‌های صنعت نساجی ایران (ویدیو)
ایتما آسیا ۲۰۲۴ فرصتی برای نمایش پیشرفت‌های چشمگیر صنعت نساجی چین بود، جایی که شرکت‌های چینی با حضوری گسترده توانستند قدرت خود را به نمایش بگذارند. این نمایشگاه همچنین بر چالش‌ها و ضرورت‌های توسعه صنعت نساجی ایران تأکید کرد.
تحلیل و جمع‌بندی نمایشگاه صنعت نساجی آسیا ۲۰۲۴ در شانگهای با حضور مهندس معتمدی
اگر بخواهیم به صورت مختصر وضعیت نمایشگاه امسال را بررسی کنیم، باید به حضور گسترده و موفق شرکت‌های چینی اشاره کنیم که بیش از ۸۰ درصد غرفه‌ها را به خود اختصاص داده بودند. شرکت‌های بزرگی مانند ریتر غایب بودند، اما با این حال، عملکرد شرکت‌های چینی نشان می‌دهد که با سرعتی که در حال پیشرفت هستند، احتمالاً طی سه تا پنج سال آینده بخش بزرگی از بازار نساجی جهان را در دست خواهند گرفت. همان‌طور که در صنعت خودروسازی پیشرو بوده‌اند، در صنعت نساجی نیز می‌توانند به موفقیت‌های چشمگیری دست یابند.
یکی از نکات جالب نمایشگاه این بود که چینی‌ها در تمامی خطوط تولید از حلاجی و ریسندگی گرفته تا چاپ دیجیتال و تکمیل، حضوری قوی و تجهیزات تولیدی گسترده‌ای داشتند. چین با تولید مجموعه‌ای از انواع ماشین‌آلات نساجی، از ریسندگی الیاف بلند و کوتاه گرفته تا بافندگی و رنگرزی، توانسته خود را به عنوان یکی از بازیگران اصلی صنعت نساجی جهان معرفی کند.
مهندس معتمدی اشاره کردند که اگرچه برخی ممکن است بگویند چینی‌ها کارشان را با کپی‌برداری آغاز کرده‌اند، اما این خود نشانه‌ای از موفقیت است. در حالی که ایران همچنان در ساخت و تولید ماشین‌آلات نساجی بسیار عقب است و به واردات متکی است، چینی‌ها توانسته‌اند با ساخت انواع ماشین‌آلات در داخل کشورشان، پیشرفت چشمگیری داشته باشند.
در ادامه صحبت‌ها، مهندس معتمدی پیشنهاد کردند که ایران نیز باید هرچند با کپی‌برداری یا ساخت ماشین‌های کم‌تکنولوژی‌تر، وارد این عرصه شود و زمینه‌ای برای توسعه و پیشرفت این صنعت فراهم کند. به عنوان مثال، می‌توانیم با تولید ماشین‌آلات ساده‌تر مانند کاورینگ نخ یا ماشین‌های رنگرزی کوچک شروع کنیم. برای رشد صنعت نساجی و کاهش وابستگی به واردات، نیاز به توسعه تولید داخلی و ایجاد رقابت بیشتر در صنعت نساجی کشور داریم.
در نهایت، ایشان تأکید کردند که نقدها و پیشنهادات ایشان کاملاً دلسوزانه است و هدف اصلی، کمک به توسعه صنعت نساجی ایران است.
درس‌هایی از تجربه چین و ترکیه
برای توسعه صنعت ماشین‌سازی نساجی در ایران باید به این نکته توجه کرد که آیا ما در این صنعت واقعاً پتانسیل داریم یا خیر. کشورهایی مثل چین و ترکیه که در صنعت ماشین‌سازی موفق هستند، در واقع دارای صنایع نساجی قدرتمندی نیز هستند؛ برای مثال، ترکیه چهارمین تولیدکننده و صادرکننده بزرگ پوشاک جهان است. وجود چنین بازاری به آنها اجازه می‌دهد که ماشین‌آلات تولید شده را ابتدا در بازار داخلی خود عرضه کرده، آنها را به قیمت مناسب به شرکت‌های داخلی بفروشند، اشکالات را شناسایی کنند، و به تدریج کیفیت را بهبود بخشند. تنها پس از طی این مراحل است که این ماشین‌آلات توان رقابت در بازارهای جهانی را به‌دست می‌آورند.
بنابراین، پیشرفت در صنعت ماشین‌سازی نساجی نیازمند یک بازار داخلی قوی است که بتوان از آن به عنوان بستری برای توسعه و بهبود استفاده کرد. کشورهای موفق در این زمینه مثل ترکیه، ابتدا دستگاه‌های تولیدی را به شرکت‌های داخلی خود می‌فروشند و بعد از رفع مشکلات، به‌صورت جهانی عرضه می‌کنند. ما نیز نباید تنها به بخش موفقیت‌آمیز یا «قله کوه یخ» این کشورها نگاه کنیم؛ بلکه به فرآیند بلندمدتی که آنها طی کرده‌اند توجه کنیم.
در ایران، به عنوان مثال، می‌توانیم بر روی بخش‌هایی که پتانسیل بالایی دارند، مثل صنعت فرش، تمرکز کنیم. با وجود ۹۰۰ کارخانه فرش در ایران، مصرف داخلی بالایی برای این محصول وجود دارد. بنابراین، به جای تلاش برای تولید ماشین‌های پیچیده مانند ماشین‌های بافندگی فرش، می‌توانیم بر توسعه و تولید دستگاه‌هایی که در تکمیل و فرآوری فرش استفاده می‌شوند، تمرکز کنیم. البته، تکنولوژی این دستگاه‌ها باید به‌روزتر شود و تعداد تولیدکنندگان افزایش یابد تا رقابت‌پذیری و کیفیت این بخش ارتقاء یابد.
به‌طور کلی، همان‌طور که کشورهای کوچک‌تر مانند بلژیک توانسته‌اند تولیدات خود را به بازارهای جهانی صادر کنند، ایران نیز می‌تواند با تمرکز بر بازارهای خاص و ظرفیت‌های ویژه، وارد عرصه صادرات شود.
قدمت و جایگاه صنعت نساجی ایران: پیشرفت در برابر چالش‌ها و رقابت با همسایگان
صنعت نساجی ایران از قدمت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و در مقایسه با بسیاری از کشورهای همسایه همچنان پیشرفته‌تر محسوب می‌شود. به عنوان مثال، کشورهایی مانند ازبکستان و ترکمنستان تازه در ابتدای مسیر توسعه این صنعت هستند و عراق اصلاً صنعت نساجی ندارد. در گذشته، علی‌رغم تحریم‌ها و برخی مشکلات داخلی، نساجی ایران همچنان قدرتمند بوده و توان صادرات پارچه و حتی نفت پارچه را نیز دارد.
با این حال، صنعت نساجی ما نیازمند ورود به حوزه‌های مدرن‌تری مانند تولید ماشین‌آلات پیشرفته است. در غیر این صورت، ما تنها واردکننده ماشین‌آلات خواهیم ماند و این مسئله به دلیل قیمت‌های بالا، محدودیت‌های زیادی برای ما ایجاد می‌کند. متأسفانه در حال حاضر تعداد شرکت‌های تولیدکننده ماشین‌آلات نساجی در ایران بسیار کم است و بسیاری از آنها نیز با همان تکنولوژی و پلتفرم‌های قدیمی در نمایشگاه‌های داخلی شرکت می‌کنند. به این ترتیب، به‌روزرسانی و ایجاد تیم‌های تحقیق و توسعه در این شرکت‌ها ضروری است تا بتوانیم محصولات جدید و به‌روزتری را به نمایش بگذاریم.
در مقابل، شرکت‌های چینی که سابقاً به دلیل کپی‌کاری شهرت داشتند، اکنون به سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه روی آورده‌اند و حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از درآمد خود را در این حوزه صرف می‌کنند. در ترکیه نیز بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی با استانداردهای بالا مشغول به کار هستند. در نتیجه، برای رقابت با این کشورها، نیاز است که تولیدکنندگان ایرانی به اهمیت نوآوری و به‌روزرسانی محصولات خود توجه بیشتری نشان دهند و تیم‌های تحقیق و توسعه قوی‌تری ایجاد کنند.
