ایران تا پایان سال صاحب لایسنس پالایشگاه‌های کوچک می‌شود

رئیس کارگروه پالایشگاه‌های کوچک انجمن استصنا گفت: می‌توانیم ۹۰درصد تجهیزات مورد نیاز برای احداث پالایشگاه‌های کوچک را در داخل کشور بسازیم.

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، بحث ساخت پالایشگاههای کوچک در ایران از ابتدای دهه ۹۰ شمسی در کشور مطرح شد. بحثی که با روی کار آمدن دولت یازدهم بیش از گذشته مورد پیگری قرار گرفت و در نهایت به برگزاری مناقصه احداث ۸ پالایشگاه کوچک میعانات گازی در سیراف انجامید. حدود ۳ سال پیش، کارگروهی در انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت به منظور کار متمرکز بر روی موضوع احداث پالایشگاههای کوچک تشکیل شد. اینکه در این مدت این کارگروه تخصصی چه اقداماتی در این زمینه انجام داده است و بحث احداث پالایشگاههای کوچک در ایران به چه سمتی می رود را در گفت و گویی با محمد جواد بهارفر، رئیس کارگروه پالایشگاههای کوچک انجمن استصنا مطرح کرده ایم.

تسنیم: از چه زمانی بحث احداث پالایشگاههای کوچک در انجمن استصنا مطرح شد؟

بهارفر: در حدود سال ۱۳۹۱ بود که در شورای توسعه توان ملی توسط معاونت وزیر و بعد وزیر نفت وقت بحث ایجاد پالایشگاههای کوچک در کشور کلید خورد و در جلسه ای این مأموریت به انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت داده شد تا این مهم را پیگیری کند. مجموعه استصنا با توجه به توانمندی ها و پتانسیل هایی که با وجود ۵۰۰ عضو در فیلد های گروههای ۱۰ گانه تأمین کالای وزارت نفت دارد از دانش و توانمندی لازم برای محقق کردن این پروژه برخوردار است. در هیئت مدیریه استصنا این بحث مورد تصویب قرار گرفت و به کمیسیون بازرگانی داده شد و در کیمسیون بازرگانی یک کارگروهی با نام کارگروه طرح پالایشگاههای کوچک شکل گرفت.

تسنیم: به منظور ساخت تجهیزات پالایشگاههای کوچک در ایران؟

بهارفر: نه کلا احداث پالایشگاههای کوچک.

تسنیم: چرا صنعت نفت ایران به سمت احداث پالایشگاههای کوچک جهت گیری کرد؟

بهارفر: اگر زمانی باشد که بخواهیم برای آزادکردن نرخ حامل های انرژی صحبت کنیم، خودتان را جای دولت بگذارید. دولت مجبور است در پمپ بنزین کنار پالایشگاه تهران در شهر ری بنزین را با نرخ لیتری ۷۰۰ تومان عرضه کند و آن را در بندر گواتر چابهار هم باید لیتری ۷۰۰ تومان بدهد. در لردگان هم باید لیتری ۷۰۰ تومان عرضه کند، در سرخس هم باید لیتری ۷۰۰ تومان بدهد. در یک مجموعه کشور با یک میلیون و ششصد و چهل و هشت هزار و اندی کیلومتر مربع که از ۱۳ گونه آب و هوایی که در جهان وجود دارد، ۱۱ گونه را دارد، دولت باید در زمستان و در تابستان این کار را انجام دهد. در برف و باران و تمام این مسائل باید شبکه سوخت کشور تعطیل نشود. ببینید چقدر هزینه برای دولت دارد.

تسنیم: منظورتان هزینه های حمل و نقل سوخت است؟

بهارفر: دقیقا. می گویم خودتان را جای دولت بگذراید. چرا اینقدر هزینه را باید متقبل شود. چرا فقط باید از پالایشگاههای بزرگ کشور فرآورده های نفتی کیلومترها منتقل شود، می توان با جانمایی درست در اقصی نقاط کشور اقدام به ساخت پالایشگاه کوچک کرد تا نیاز همان منطقه را پوشش دهد. از طرفی در آزادسازی نرخ حامل های انرژی می توان قیمت ها را با توجه به هزینه تولید و عرضه، به صورت منطقه ای تعیین کرد.

تسنیم: نمی توان هزینه های حمل و نقل فرآورده را قابل جایگزینی با هزینه های حمل و نقل نفت دانست؟

بهارفر: نه نمی شود. بحث انرژی و سوخت در کشور همیشه استراتژیک بوده و همیشه یکی از جاهایی بوده که دولت همواره توان زیادی را صرف آن کرده است که هم از نظر لجستیکی و هم از نظر مالی هزینه های زیادی را به دولت تحمیل می کند. شما در نظر بگیرید که بنزین الان در فوب خلیج فارس چند است . همین فوب را در نقطه نقطه این کشور دارد با قیمت واحدی توزیع می کند.

در واقع احداث پالایشگاههای کوچک یکی از راههای واقعی کردن قیمت انرژی و فدرالیزه کردن قیمت انرژی است.

بنابراین همانطور که در کشورهای مختلف به صورت برنامه ریزی شده و عملی اقدام به احداث پالایشگاههای کوچک کردند و بسیار هم تجربه موفقی برایشان بود، ما هم می توانیم به این حوزه ورود کنیم. مثلا در اتحادیه جماهیر سابق شوروی در تمام پایگاه های نظامیشان پالایشگاه کوچک موبایل داشتند.

وقتی فرآورده نفتی فقط در پالایشگاههای بزرگ کشور تولید می شوند و ما باید این فرآورده ها را بار شبکه حمل و نقل جاده ای کنیم و هزینه ها و ریسک های آن را به خودمان تحمیل کنیم، می توانیم با انجام مطالعات در نقطه های مختلف کشور، نقاط مناسب برای احداث پالایشگاههای کوچک را شناسایی کرده و با احداث پالایشگای که نیاز یک محدوده را تأمین کند، در همان جا بنزین مورد نیاز را تولید کرده و هزینه های بسیاری را کاهش دهیم. مثلا می توانیم در بندر چابهار پالایشگاه کوچک بزنیم.

تسنیم: یعنی این مهم را وزارت نفت بر عهده استصنا گذاشت؟

بهارفر: وزارت نفت آمد در یک رویکرد جدید این را به بخش خصوصی واگذار کرد تا هم ایجاد رقابت کند و هم پویایی را در سازندگان تجهیزات ساخت داخل ایجاد کند. علاوه بر اینها پالایشگاه کوچک بحثی است که به شدت مورد علاقه و استقال کشورهای دیگر از جمله عراق، نیجریه و … است.

تسنیم: این واگذاری به بخش خصوصی در دولت جدید به سال ۹۲ می رسد یا در سال ۹۳ این کار انجام شد؟

بهارفر: اجازه بدهید از ابتدا عرض می کنم. خوشبختانه در دولت جدید و انتصاب آقای زنگنه به عنوان وزیر نفت، ایشان شخصا این بحث پالایشگاه های کوچک را پیگری کرد . چرا که این به عنوان اصل ضروری کشور است و فارغ از سیاست های دولت ها است. هر دولتی پالایشگاه می خواهد و هر دولتی که بیاید، توسعه صنایع باید جزو اولویت هایش باشد.

احداث پالایشگاههای کوچک نیز چون جزو مسائل اصولی در جلوگیری از خام فروشی و دسترسی ارزان تر به فرآورده های نفتی بود در دولت جدید هم با همان شدت دنبال شد و تاکنون در بحث های مطالعاتی حمایت های لازم انجام شده است. در همین راستا ما آمدیم در مجموعه استصنا، کارگروه پالایشگاههای کوچک را در کمیسیون بازرگانی ایجاد کردیم و از شرکت های مهندسی مشاور و شرکت هایی که در مشارکت با ما در این بحث می توانند موثر باشند دعوت به همکاری کردیم. نهایتا شرکت هایی انتخاب شدند تا FS طرح را برای ما تهیه کنند. تا زمانی که این FS  نهایی شده و قابل طرح در وزارت نفت شود. جلسات متعددی با حضور گروههای کارشناسی متخصص برای تهیه آن برگزار شد و کارشناسان خوبی کار را به دست گرفتند. نهایتا یک طرح جامع کامل و بدیع و به صورت یک پکیج آماده شد و به وزارت نفت اعلام شد و خود آقای وزیر هم این FS را مطالعه کرد و مورد تفقد قرار داد. وزیر نفت طی نامه ای به شرکت مربوطه برای تأمین خوراک دستور داد.

دولت هم همزمان پروژه پالایشگاههای سیراف را در دستور کار خودش قرار داده که مجموعه آن ۸ پالایشگاه مشترک با یوتیلیتی مشترک بود. طرحی بود که در وزارت نفت تهیه شده بود. طرحی که ما تعریف کرده بدیم هم با میعانات گازی بود. دولت به خاطر اینکه میعانات گازی که دارد را می خواهد به پالایشگاه سیراف اختصاص دهد لاجرم مأموریت استصنا را عوض کرد و گفت ما در وزارت نفت سهمیه ای برای شما برای دادن خوراک روی میعانات نداریم. شما بیایید طرح را عوض کنید و در بخش نفت سنگین در حوزه میادین نفت سنگین جنوب طرح ریزی کنید. و طرح خود را در این زمینه آماده کنید.

تسنیم: این موضوع برای چه زمانی است؟

بهارفر: این برای جلسات سه هفته پیش در وزارت نفت است.

تسنیم: طبق طرح مطالعاتی که به صورت کامل برای احداث پالایشگاههای کوچک با خوراک میعانات تهیه کرده بودید، کدام نقاط کشور به عنوان نقاط مناسب برای احداث این پالایشگاهها مشخص شده بود؟

بهارفر: سه نقطه ارس، عسلویه و چابهار.

تسنیم: که امکان و آمادگی احداث این نوع پالایشگاهها را دارند؟

بهارفر: بله, به ترتیب اولویت چابهار، عسلویه و ارس به عنوان نقاطی که مناسب ترین نقاط برای احداث این نوع پالایشگاه ها هستند مشخص شدند. پس از اینها اولویت بعدی بندر امیر آباد در استان گلستان و سایر نقاط بود.

تسنیم: و دولت چون گفت میعانات گازی ندارد قرار شد طرح عوض شد؟

بهارفر: بله، طرح عوض شد و قرار شد که ما در واقع بیاییم روی نفت سنگین با API 18 تا ۲۱ طرح ریزی کنیم که این بعنی یک طرح جدید، با شاکله جدید که کلا باید آن FS عوض شود. هم از نظر فنی عوض می شود و هم از نظر مالی عوض می شود و تمامی محاسبات باید از اول صورت بگیرد.

تسنیم: شما قبول کردید؟

بهارفر: بله، استصنا مصمم است این کار را انجام دهد و چون توانایی اش را دارد این کار را انجام می دهد.

تسنیم: قراردادی با وزارت نفت دارید برای ادامه اینکار بعد از مطالعات؟

بهارفر: اصلا وزارت نفت این مأموریت را به ما داده که استصنا این کار را انجام دهد. اگر این کار را انجام دهیم در نهایت این لایسنس در وزارت نفت به نام انجمن استصنا محفوظ خواهد بود. یعنی هر بخش خصوصی که می خواهد در زمینه پالایشگاه های کوچک نفت سنگین ورود کند باید لایسنس استصنا را دریافت کند.

تسنیم: یعنی ابتدا قرار بود شما لایسنس پالایشگاههای کوچک برای میعانات گازی را داشته باشید، این موضوع تغییر کرد و قرار شد که لایسنس پالایشگاههای کوچک برای نفت سنگین را داشته باشید؟

بهارفر: بله، دقیقا. در واقع انجمن استصنا صاحب لایسنس و یک لایسنسور خواهد بود. ما بسیار خوشبینیم که بتوانیم در سریعترین زمان ممکن این را به انجام برسانیم.

تسنیم: چقدر طول می کشد تا این مطالعات تکمیل شود؟

بهارفر: با توجه به جمع بندی هایی که در داخل کشور انجام دادیم، نهایتا در یک فاصله ۴ تا ۶ ماه مطالعات طرح احداث پالایشگاههای کوچک با خوراک نفت سنگین نهایی می شود.

تسنیم: می توانیم بگویم تا نیمه سال؟

بهارفر: بله تا نیمه سال جاری.

تسنیم: بعد از نهایی شدن باید طرح به وزارت نفت ارائه بدهید؟

بهارفر: این هر وقت آماده شود به وزارت نفت ارجاع خواهد شد. وزارت نفت هم تیم بازرسی خودش این طرح و مطالعات انجام شده را بررسی خواهد کرد. بعد که از نظر وزارت نفت مسجل شد که این از هر نظر قابل اجرا و قابل دسترس است؛ لایسنس این طرح به نام انجمن استصنا ثبت خواهد شد.

تسنیم: یعنی ما می توانیم بگوییم که در سال جاری اولین لایسنس ایرانی نفت سنگین صادر می شود؟

بهارفر: من خیلی خوشبین هستم. با توجه با آنچیزی که روی میز قرار دارد و با توجه به شرایط موجود مانعی برای تحقق این مسئله نمی بینم.

تسنیم: در منطقه فکر نمی کنم لایسنسی برای احداث پالایشگاههای کوچک داشته باشیم. در صورت صدور این لایسنس، نخستین لایسنس خاورمیانه می شود یا آسیا؟

بهارفر: در بحث پالایشگاههای کوچک فرانسوی ها پیشگام بودند و احداث اینگونه پالایشگاهها در امریکا بسیار معمول است. البته در آسیا هندی ها لایسنس احداث پالایشگاههای کوچک را دارند.

تسنیم: ساخت پالایشگاه کوچک با نفت سنگین؟

بهارفر: نفت سنگینش را خیلی مطمئن نیستم ولی لایسنس ساخت پالایشگاههای کوچک را دارند.

تسنیم: پس اگر چنین گام مهمی برداشته شود در منطقه هم می توانید فعالیت کنید؟

بهارفر: در حال حاضر در داخل کشور درخواست های متعددی برای احداث پالایشگاههای کوچک وجود دارد، همچنین از سفارت نیجریه در این رابطه با ما مکاتبه شده و کشور عراق در بخش کردستان بسیار علاقه مند به بحث پالایشگاههای کوچک است.

تسنیم: آنها هم اطلاع پیدا کردند که شما دارید روی این قضیه کار می کنید؟

بهارفر: بله، در جلسه ای که با سفارت نیجریه داشتیم این مضوع مطرح شد.

تسنیم: که در خود کشور نیجریه مهندسان ایرانی اقدام به احداث پالایشگاه کوچک کنند؟

بهارفر: بله، در واقع بحث پالایشگاهای کوچک هم ضروری است و هم جذاب و هم عملی است.

تسنیم: تجهیزات مورد نیاز برای احداث این پالایشگاهها را می توانیم تماما در داخل کشور بسازیم؟

بهارفر: اگر بگوییم ۱۰۰ درصد تجهیزات مورد نیاز را می توانیم در داخل کشور بسازیم شاید خیلی اغراق آمیز باشد ولی بالای ۹۰ درصد را می توانیم در داخل بسازیم.

تسنیم: و برای آن ۱۰ درصد هم مشکلی نیست؟

بهارفر: نه مشکل خاصی نیست. الان فضا طوری هست که دل نگرانی ها و دغدغه ها برای ورود تجهیزات کمتر شده است.

*گفت و گو از محمدرضا کیاشمشکی