بررسی وضعیت کارگران بخش پوشاک در بنگلادش
واقعه آتش‌سوزی اخیر در حوالی مرکز بنگلادش باعث ایجاد اعتراضات داخلی و خارجی نسبت به عدم ایمنی کارخانجات شد.
به گزارش دفتر مطالعات آماری و راهبردی انجمن صنایع نساجی ایران، واقعه آتش‌سوزی اخیر در حوالی مرکز بنگلادش که منجر به از بین رفتن جان ۱۱۰ کارگر کارخانه تولید پوشاک شد، باعث ایجاد اعتراضات داخلی و خارجی نسبت به عدم ایمنی کارخانجات شد.
بنگلادش دومین کشور بزرگ تولیدکننده پوشاک در جهان با داشتن ۴ میلیون کارگر در این بخش و ۵۴۰۰ کارخانه است. نمایندگان کارگری ادعا کردند که طی دو دهه گذشته، در حدود ۱۰۰۰ کارگر فعال در بخش تولید پوشاک این کشور در اثر سوانح جان باخته‌اند.
اهمال در قوانین موجود
بر اساس قانون کارخانه در بنگلادش (قانون سال ۱۹۶۵)، درها و پنجره‌های ساختمان کارخانه می‌باید باز باشند حتی اگر یک کارگر داخل ساختمان باشد. به علاوه، حداقل باید دو درب خروج اضطراری در ساختمان باشد تا کارگران قادر باشند به راحتی در زمان حوادث از آن خارج شوند.
در اغلب حوادث آتش‌سوزی شدیدی که رخ داده مشاهده شده که درهای خروج اضطراری قفل باقی مانده‌اند و کارگران موفق به خروج از ساختمان در حال آتش‌سوزی نشده و تعداد تلفات بالا بوده است. شرایط مشابهی نیز در رویداد اخیر حادث شده در شرکت Tazreen Fashions مشاهده شد.
Moshera Mishu، رئیس انجمن پوشاک Shramik Oikkya، اظهار کرد که صاحبان کارخانجات به سختی از قانون کارخانه بنگلادش، قانون کار یا قانون اساسی کارگران پیروی می کنند. وی گفت زمانی که دولت حامی کارگران نیست، صاحبان صنایع نیز از این شرایط استفاده کرده و حقوق کارگران را نادیده می‌گیرند. وی اعلام کرد که دولت می‌باید کارخانجات را وادار نماید که به اتحادیه کارگری در شرکت‌های تولیدی پوشاک اجازه شکل‌گیری دهند.
صاحبان صنایع بنگلادش به سختی قوانین را رعایت می‌کنند و این امر به دلیل عدم فشار کافی از سوی نهادهای مربوطه است. مدیرکل خدمات آتش نشانی بنگلادش و دفاع غیرنظامی این کشور اعلام کرد: «ما به دلیل کمبود نیروی انسانی، نمی‌توانیم بطور مرتب ایمنی کارخانجات را کنترل کنیم.» وی افزود: «دفتر ما برای تأمین ایمنی کارگران هوشیارتر برخورد خواهد نمود.»
عدم وجود اتحادیه کارگری
نه دولت، نه صاحبان صنایع و نه خریداران خارجی به دلیل ترس از افزایش بیشتر آشوب‌های کارگری، خواهان تشکیل اتحادیه کارگری در بنگلادش نیستند. بر اساس اظهار منابع خبری، طی سه سال اخیر اداره کار از قبول ۴۵۰ درخواست برای تشکیل اتحادیه کارگری امتناع کرده است.
در میان ۵۴۰۰ کارخانه تنها ۱۴۹ مورد تحت فشار کارگران اقدام به تشکیل اتحادیه کارگری کرده‌اند و این در حالی است که بسیاری از این اتحادیه‌ها نیز اختیاری برای انجام اقدامات مربوطه ندارند.
رئیس فدراسیون کارگری شرکت تولید پوشاک Sammilita اظهار کرد: «مدت زیادی است که ما خواستار برپایی حقوق اتحادیه کارگری در کارخانه‌های تولید پوشاک هستیم. اما صاحبان صنایع و خریداران خارجی، آن‌هم تحت فشار مشتری‌ها و مردم جامعه، تنها با تشکیل کمیته موافقت می‌کنند.»
وی گفت با وجود اینکه اتحادیه کارگری در کارخانه‌ها وجود دارد، وقوع چنین حوادث مهلکی ادامه دارد. سایر مشکلات همچون استفاده از کار کودکان، که بطور گسترده در بنگلادش مورد قبول قرار گرفته و صورت می‌پذیرد، نیز مورد توجه کسی نیست. بر اساس گزارش سازمان بین‌المللی کار، در حدود ۳.۲ میلیون کودک در این کشور مشغول به کار هستند.
در این حال، رییس اتحادیه کارگری شرکت Bangladesh Jatiya Shramik Jote گفت که صاحبان صنایع از بندهای قانون کار پیروی نکرده و نسبت به تأمین ایمنی کارگران بی میل هستند تا بتوانند سود بیشتری کسب کنند. وی افزود که کارگران می‌باید اجازه داشته باشند که فعالیت‌های اتحادیه کارگری را پیش برند تا قادر به بلند کردن صدای حق طلب خود باشند.
دستورات ایمنی
انجمن تولیدکنندگان و صادرکننگان پوشاک بنگلادش (BGMEA) اخیراً برنامه‌ای آموزشی در خصوص مسائل ایمنی برای کارکنان رده میانی کارخانجات تولید پوشاک برگزار کرده است. این برنامه آموزشی برای مدت شش ماه و در هر ماه ۱۵ روز، در محل دفتر انجمن مذکور برگزار می‌گردد. کارکنان ۴۰ شرکت در این برنامه آموزشی شرکت خواهند کرد که می‌توانند سایر همکاران خود را نیز با این مسائل آشنا کرده و آموزش‌های لازم را به آن‌ها بدهند. مدیرکل خدمات آتش نشانی بنگلادش و دفاع غیرنظامی این کشور نیز در برگزاری دوره آموزشی مربوطه با انجمن مذکور همکاری می‌کند.
ریاست BGMEA پیش از این اعلام کرده بود که صاحبان صنایع تحت فشار درخواست‌های خریداران قرار داشتند. اما از حالا به بعد، آن‌ها برای حفظ کسب و کار خود مجبور به پیروی از قوانین مربوط به ایمنی کارگران هستند. وی گفت: «ما باید مراقب باشیم که چنین حوادثی در آینده رخ ندهد.»
منبع: ATA Journal, FEB/MAR 2013
