بزرگترین موانع حضور گسترده زنان در صنعت نساجی چیست؟

یکی از ارکان اصلی اقتصاد هر کشوری نیروی انسانیست که با ذهن خلاق، تفکر ناب و ایده های خود چرخ دنده های صنعت و تولید را به حرکت درآورد. آنچه در قدیمی ترین نظریات علم اقتصاد و کتب اساسی آن تحت عنوان نیروی انسانی اشاره شده است؛ نیروی انسانیست فارغ از جنسیت، مرام و مسلک، دین و نژاد و … و تخصص عامل اصلی تمایز میان نیروی انسانی برشمرده شده است. پس از انقلاب صنعتی  بخش عمده ای از نیروی کار در جوامع صنعتی را زنان و کودکان تشکیل می دادند؛ چراکه نسبت به مردان نیروی کار ارزان تری محسوب می شدند. از آن زمان تا امروز جنبش های اجتماعی متعددی برای احقاق حقوق زنان در  عرصه اشتغال صورت گرفته است اما متاسفانه این نابرابری همچنان در سراسر جهان تداوم دارد.

با وجود تحولات متعدد اجتماعی و سیاسی در جوامع پیشرفته و در حال توسعه؛ درآمد زنان همچنان از مردان کمتر است، سهم زنان در تولید ناخالص ملی و داخلی کشورها در مقایسه با مردان بسیار ناچیز است و همچنان زنان نخستین گروهی اند که از بلایای اقتصادی و بحران های نظام مالی و اقتصادی جهان متاثر می شوند. و همین امر سبب شده است افزایش سهم زنان در اشتغال کشورها و افزایش درآمد آن ها  به یکی از شعارهای انتخاباتی در کارزارهای سیاسی تبدیل شود. شعاری که از انقلاب صنعتی تا امروز و در گذار از جنبش های متعدد برابری خواهی و تبعیض ستیز آنگونه که انتظار می رود محقق نشده است. جامعه ایران نیز از این پدیده در امان نبوده و در برخی موارد سهم زنان در تولید و اقتصاد کشور بسیار ناچیز تر از مردان بوده است.

از ابتدای صنعتی شدن ایران و تاسیس و ایجاد کارخانه ها در کشور، عمده نیروی کار فعال در این مراکز صنعتی مردها بودند و به همین سبب سهم بیشتری از اقتصاد کشور را به خود اختصاص دادند و زنان اغلب در مشاغل اداری و خدماتی پذیرفته و استخدام می شدند؛ هر چند این مشاغل نیز در چرخه اقتصادی کشور لازم و ضروری محسوب می شوند اما با افزایش حضور زنان در دانشگاه ها و تحصیل در رشته های مهندسی نیاز به افزایش حضور زنان در مراکزصنعتی و تولیدی کشور مطرح و ملموس شد به گونه ای که امروز نمی توان ضرورت حضور زنان در واحدها و مراکز صنعتی را نفی کرد. با این حال همچنان حضور زنان در این مشاغل و سمت با اما و اگر از سوی صاحبان کارخانه ها و واحد های تولیدی همراه است که این خود از باور کهنه ای نشات می گیرد که زنان را مناسب فعالیت های صنعتی نمی داند و خانه داری را اولین وظیفه یک زن تعریف می کند. با این باید توجه داشت که نیمی از جمعیت متخصص در رشته های فنی و مهندسی در دانشگاه های کشور را زنان تشکیل می دهند و با مکانیزه شدن ماشین آلات و تجهیزات کارخانه امکان برای حضور هرچه تمام تر زن ها بیش از گذشته فراهم است و نباید با تن دادن به باورهای قدیمی مانع از توسعه اشتغال، تخصصی تر شدن امور، شایسته سالاری شویم و از سوی دیگر به توسعه بیکاری و زنانه تر شدن فقر در کشور دامن بزنیم.

صنعت نساجی ایران نیز از آفت جنسیتی شدن در امان نمانده و سهم عمده ای از آن توسط مدیران و مهندسان مرد اداره می شود. چندی پیش سهیلا جلودارزاده؛ معاون وزیر صنعت در امور بانوان به برنامه های این وزارت خانه در راستای توسعه حضور زنان در صنعت و اقتصاد کشور اشاره داشت و سال جاری را  نقطه عطفی برای افزایش ورود زنان به این عرصه دانست. او تشکیل “اتاق مدیران” و حضور گسترده زنان کارآفرین را گامی موثر در این راستا عنوان کرد.  

بر اساس گفته های جلودارزاده سهم زنان از تولید ناخالص ملی کمتر از ۴۰ درصد است. و با توجه به سهم نه چندان زیاد نساجی از تولید ناخالص ملی می توان گفت سهم زنان از صنعت نساجی بسیار معدود است. ناگفته نماند مردان این صنعت نیز چندان تمایلی به حضور زنان در این صنعت و به طور خاص در سمت های اجرایی و مدیریتی ندارند و همین امر از اصلی ترین موانع ورود زنان به این صنعت مهم و اساسی بوده است. این در حالیست که صنعت نساجی و به طور خاص پوشاک از توان بسیار بالایی برای حضور زنان برخوردار است و تجربه های تاسیس کارگاه ها و برندهای جدید از پوشاک ایرانی که اغلب توسط خانم های مدیریت و اداره می شوند نشان از این واقعیت دارد. علاوه براین؛ با نگاهی به صنعت نساجی غرب و کشورهایی چون آلمان و فرانسه که در صنعت نساجی از قدرت بالایی برخورداند دریابیم زنان می تواند نقش مهم در احیا و پیشرفت این صنعت داشته باشند. رجینا بروکنر رئیس اتحادیه ماشین سازان نساجی آلمان نمونه خوبی برای اثبات توانایی زنان در صنعت نساجی است.

تشکیل اتاق مدیران زن و صندوق حمایت از زنان کارآفرین خود از بزرگترین اقدامت در راستای توسعه حضور زنان به شمار می رود که این روزها به کررات به نقل از جاودارزاده شنیده می شود؛ اما آنچه امروز زنان برای حضور هرچه موثر تر در صنعت به آن نیازمندند؛ باور و پذیرش آن ها از سوی مدیران و همکاران مرد آن هاست. باور به توانایی های آن ها و حمایت به چون چرا از آن ها ؛ چراکه با این رویکرد می توان با اتکا به نگاه و تخصص زنان درهایی جدیدی را به سوی این صنعت مهم گشود. و این همان اکسیریست که می تواند صنعت نساجی را از آفت تکرار و تقلید نجات دهد. علاه براین مشکلات متعدد اقتصادی، معیشتی و اشتغال زنان حل خواهد شد که اقدامی اساسی در  راستای بهبود رفاه اجتماعی ست.

در حال حاضر گروهی از دانشجویان رشته نساجی توسط اهالی صنعت بورسیه تحصیلی شده اند تا چرخ دنده های این صنعت کهن از پای ننشیند اما پرسش این است که چند درصد از این دانشجویان را خانم ها تشکیل می دهند؛ پاسخ منفی ست؛ یعنی مردان این صنعت خود بزرگترین موانع برای حضور بانوان و توسعه این صنعت اند. دیدگاه و منشی که باید از آن را کنار گذاشت؛ چراکه تداوم این صنعت نیازمند حضور هرچه تمام تر زنان متخصص و کارآفرین در این حیطه است.   

منبع : شماره ۳۰ مجله کهن

تلفن اشتراک: ۷۷۲۴۵۷۸۰-۰۲۱