خطری که صنعت پوشاک داخلی را تهدید می کند

نگاهی به رواج لباس تاناکورا (بخش پایانی)

نویسنده: صدیقه توانا

در کشور ما و اغلب کشورهای درحال توسعه با شنیدن واژه «تاناکورا»، جز فروشگاه های عرضه لباس های دست دوم وارداتی، آن هم با بوی تیز مواد ضدعفونی کننده، چیز دیگری متصور نمی شود. فروشگاه های تاناکورا همان سمساری عرضه لباس هایی است که معلوم نیست پیش از این بر تن چه کسی رفته است.
امروزه همه افراد با اسم تاناکورا به عنوان یک واژه در زبان آسیای شرقی کم و بیش آشنایی دارند. اما اندیشیدن به عوارض استفاده از پوشاک و لوازم تاناکورا موضوعی است که به خصوص در آستانه سال جدید و خرید پوشاک شب عید نیازمند تامل جدی است.
در بیشتر بازار شهرهای کشور به ویژه مناطق مرزی مکان های عرضه لباس های رنگارنگ تاناکورایی و به اصطلاح دست دوم وجود دارد. برخی افراد نیاز پوشاک خود را به خاطر قیمت پایین و کیفیت بالای البسه دست دوم از این طریق برطرف می کنند، از سوی دیگر کسانی هستند که تنوع لباس های خود را از این فروشگاه ها تامین می کنند و در حال حاضر هم به دلیل استقبال مردم و موسم خرید شب عید، بازار فروش این مراکز نیز رونق یافته و در این مراکز برخی از شهروندان در میان انواع پوشاک درهم پیچیده و آویزان از سقف و دیواره مغازه ها به دنبال زیر و رو کردن لباس های آکنده از بوی مواد ضدعفونی شده، هستند. با گذر از فروشگاه های مختلف تاناکورا می توان انواع پیراهن، کفش های تابستانی و زمستانی لباس های محلی کشورهای همسایه، کیف و عروسک و اسباب بازی در رنگ های مختلف را مشاهده کرد. استقبال برخی از خانواده ها برای خرید اجناس و لباس های تاناکورا باعث شده که برخی فروشندگان این فروشگاه ها بدون هیچ ضابطه ای از فروش لباس های دست دوم و فاقد امنیت سلامت، پول زیادی به جیب بزنند.

لباس های استوک، خطری جدی برای صنعت پوشاک داخلی
افرادی هستند که از وارد کردن لباس های تاناکورا به شدت متضرر می شوند و با این کار موافق نیستند به طوری که حضور لباس های استوک را خطری جدی برای تولیدکنندگان صنعت پوشاک کشور می دانند.
مجتبی ولی، یکی از تولیدکنندگان پوشاک در گفت وگو با گزارشگر کیهان می گوید: «از زمانی که استفاده از لباس های تاناکورا مد شده است، اوضاع بازار خیلی به نفع ما نیست و با توجه به اینکه مواد اولیه تولید پوشاک گران و دستمزد کارگران هم بالاست، دیگر کمتر کسی توان استفاده از پوشاک تولید داخلی را دارد به همین جهت بعضی از افراد به فکر خرید از فروشگاه های تاناکورا افتاده اند و هر چه واردات این لباس ها بیشتر شود، صنعت پوشاک داخلی متضررتر می شود.»
وی می گوید: «از زمانی که فعالیت چنین فروشگاه هایی داغ شده است، صدها شغل از شغل های مرتبط با صنعت پوشاک رو به نابودی رفته است و جالب تر آن که، کسانی به دنبال خرید اجناس خارجی می روند و سر از فروشگاه های تاناکورا درمی آورند که حتی حاضر به پوشیدن لباس های افراد خانواده خود نیستند.»
دکتر مسیب پهلوانی، رئیس دانشکده اقتصاد سیستان و بلوچستان هم در گفت وگو با گزارشگر کیهان با اشاره به اینکه لباس های دست دوم، کمک بلاعوضی از سوی مراکز خیریه کشورهای اروپایی و آمریکایی به پاکستان و افغانستان است که متاسفانه آنها این نوع پوشاک را به صورت قاچاق روانه کشورمان می سازند، می گوید: «این لباس ها از نظر بهداشتی مشکل دارند و خیلی کنترل و نظارت دقیقی بر روی آنها انجام نمی شود اما به خاطر قیمت پایین این البسه برخی از مردم صرف اینکه این لباس ها مارک دار است و کیفیت بالایی هم دارد، آنها را خریداری می کنند.»
دکتر پهلوانی با بیان این موضوع که ورود این البسه، ضربه شدیدی به پوشاک داخلی می زند، می گوید: «با واردات لباس های دست دوم، ریشه شغل های کاذب روزبه روز در کشور مستحکم تر می شود و مسئولان باید به صورت جدی با این پدیده و آسیب اجتماعی مبارزه کنند و جلوی ورود و قاچاق این گونه محصولات را بگیرند و از سوی دیگر از تولیدکنندگان داخلی هم حمایت جدی به عمل آورند.»
وی می گوید: «متاسفانه مردم در جریان مشکلات بهداشتی و ضررهای اقتصادی لباس های تاناکورا نیستند، پوشیدن این البسه در درازمدت روی سلامتی افراد تاثیر سوء دارد، ضمن اینکه بازار کار صنعت داخلی پوشاک را هم تهدید می کند، بنابراین آگاه سازی مردم حائزاهمیت است.»

اما و اگرهای تاناکورا
تا به حال به صورت قاطع، هیچ یک از پزشکان نظر به این نداشته اند که پوشیدن لباس های تاناکورا، کاملاغیربهداشتی و برای سلامتی مضر است، بلکه برخی از آنها معتقدند شاید در درازمدت استفاده از این گونه پوشاک، مصرف کنندگان را دچار بیماری های پوستی کنند.
صاحب فروشگاه پوشاک رضا فرد، یکی از فروشندگان باسابقه تاناکورا به گزارشگر کیهان می گوید: «الآن سال هاست که مشغول خریدوفروش انواع لباس تاناکورایی هستم. علاوه بر لباس های خودم تمام خانواده ام نیز از این لباس ها استفاده می کنند، در ضمن وقتی که لباس ها به دست ما می رسد آنها را می جوشانیم و ضدعفونی و بعد از اتو کردن آنها را وارد فروشگاه می کنیم.» اما آیا بعد از جوشاندن و ضدعفونی کردن دیگر هیچ خطری مصرف کنندگان پوشاک تاناکورا را تهدید نمی کند؟
دکتر حمید عمادی، متخصص بیماری های عفونی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه تهران در گفت وگو با گزارشگر کیهان احتمال انتقال هر گونه بیماری عفونی از طریق پوشیدن این لباس ها را کم می داند و می گوید: «اگر این لباس ها با شستن، جوشاندن و اتو کردن ضدعفونی شوند، هیچ مشکل خاصی پیش نخواهد آمد، اما پوشیدن کفش های دست دوم را خیلی توصیه نمی کنم. همچنین بهتر است از پتو و ملحفه های تاناکورا هم استفاده نشود.»
ولی دکتر محمدرضا حیدری، یکی دیگر از پزشکان بیماری های عفونی در این باره به گزارشگر کیهان این طور می گوید: «شاید لباس های تاناکورا بعد از جوشاندن و شستن و اتو کردن مشکل جدی بهداشتی نداشته باشند ولی هیچ گاه نمی توان توصیه به پوشیدن آنها کرد، چرا که بسیاری از میکروب ها، شپش و گال ها حتی پس از شست وشو هم از بین نمی روند و تا زمان زیادی دوام دارند و در پرزهای لباس باقی می مانند، اما برای اینکه میکروب های لباس از بین برود بهتر است برای مدتی در مایع پرمیترین قرار دهیم تا کاملاضدعفونی شود.»
وی می گوید: «به عنوان یک متخصص به هیچ عنوان به افراد، پوشیدن این لباس ها را توصیه نمی کنم .استفاده از این البسه امکان ابتلابه آلرژی و بیماری های انگلی و قارچی را افزایش می دهد. ضمن اینکه فضایی که این لباس ها در آنها به فروش می رسد، فضایی بسیار آلوده است. هوای این اماکن به دلیل استفاده از مواد ضدعفونی متفاوت و فاقد حداقل استاندارد تنفسی است، حتی ورود به این مکان ها نیز برای افراد خطر دارد.»
دکتر حیدری می گوید: «بیماری های قارچی، میکروبی و ویروسی خطرناکی در این لباس ها وجود دارد. و البته اشعه گامایی به آنها می دهند تا شاید این بیماری ها را از بین ببرد اما یک نکته وجود دارد و اینکه وقتی لباس ها همه در عدل های بزرگ ریخته می شوند تحت اشعه گاما قرار می گیرند واین اشعه به عمق لباس هایی که در لابه لای عدل ها وجود دارند نمی رسد و بدین ترتیب تمام ویروس ها و بیماری های موجود در البسه از بین نمی رود.»
دکتر حیدری اضافه می کند: «این لباس ها از گوشه و کنار خیابان ها و گورستان پوشاک و لباس های دست دوم توسط شهرداری جمع می شوند و از کشورهایی می آیند که نه اصول بهداشتی را رعایت می کنند و نه مسائل شرعی را. این البسه اغلب از مراکز خیریه کشورهای اروپایی و آمریکایی و اخیرا هم از کشورهای جنوب شرق آسیا برای کمک به مردم فقیر آفریقا و کشورهای جهان سوم ارسال می شود که متاسفانه توسط قاچاقچیان از کشورهای افغانستان و پاکستان وارد کشورمان می شود، بنابراین بسیاری از کسانی که از این نوع لباس ها استفاده می کنند، شاید در درازمدت به بیماری های قارچی و عفونی مبتلاشوند که در نگاه اول علت بیماری نامعلوم به نظر برسد.»

لباس های اشرافی اتیکت دار کهنه
لباس های دست دوم نه تنها در ایران، بلکه در تمام جهان بازار دارد و افراد هر یک با دلایل خاصی از آنها استقبال می کنند، اما این مسئله نباید مجوزی برای ورود لباس های کهنه و دست دوم به کشورمان باشد.
هاشم پوریزدان پرست، عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز و اقتصاددان در گفت وگو با گزارشگر کیهان با اشاره به اینکه عده ای دنبال لباس ارزان، برخی دنبال مد و جمعی هم دنبال لباس اشرافی در بین البسه تاناکورا و بعضاً دست دوم هستند، می گوید: «این لباسها در کشورهای غربی که مد نقش زیادی در تعویض لباس دارد، جمع آوری می شود و برخی از این لباسها به دلیل استفاده کم از آن به صورت قاچاق به بسیاری از کشورها صادر می شود و حتی در بازارهای پررونق به فروش می رسد.»
وی می گوید: «برخی از این لباسها از طریق جزایر کیش و قشم و مرزهای زاهدان و مهاباد و کردستان وارد کشور می شود و پس از جداسازی لباسهای کهنه و نو به بازارهای مختلف داخلی وارد می شود، تعدادی از آنها هم به مناطق شمالی شهر تهران مثل خیابانهای میرداماد، جردن، ونک و ولیعصر به اسم پوشاک نو و با قیمتهای بالابه مردم فروخته می شود.»
پور یزدان پرست در ادامه با اشاره به اینکه برخی از این لباسها مدت طولانی تر از آن استفاده شده به همین دلیل با قیمت نازل تری در اختیار مشتریان قرار می گیرد، می گوید: «متاسفانه اکثر کسانی که دنبال مد هستند خیلی به بهداشتی بودن لباسهای دست دوم اهمیت نمی دهند تا جایی که این افراد حاضرند برای تهیه این گونه لباسها به سفرهای خارجی بروند و در جشنواره «مهرجان» یا لباسهای دست دوم شرکت کنند. براساس آمار دو سال قبل یکی از مجلات داخلی، ۱۰ هزار ایرانی برای شرکت در جشنواره مهرجان به کشورهای همسایه سفر کرده بودند!»
لباسهای تاناکورا و حفظ ظاهری آبرومندانه
اما علی رغم توصیه های پزشکان برای عدم پوشیدن لباسهای تاناکورا و توصیه برخی از مسئولان برای جلوگیری از قاچاق این نوع البسه، عده ای هم با بیان اینکه برخی از مردم به دلیل اینکه از وضعیت شغلی مناسبی برخوردار نیستند، مجبورند که دست به واردات این لباسها بزنند و درآمدی کسب کنند.
حسینعلی شهریاری، نماینده مردم زاهدان و نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان در گفت وگو با گزارشگر کیهان با اشاره به اینکه صنعت پوشاک داخلی باید تقویت شود و جنس ارزان در دسترس مردم قرار گیرد، می گوید: «باتوجه به اینکه پوشاک و کیف و کفش تاناکورا قیمتهای مناسبی دارد، اقشار مستضعف برای حفظ ظاهری آبرومندانه از این وسایل استفاده می کنند، ضمن اینکه مردم استانهای محروم هم از این طریق اشتغالزایی و درآمدی کسب می کنند، بنابراین موافق نیستم که جلوی واردات لباسهای تاناکورا گرفته شود.»
نماینده مردم زاهدان اضافه می کند: «اما لباسهای غیربهداشتی باید معدوم شود و برچسب قاچاق هم از روی این لباسها برداشته شود.»
به نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان می گویم، اما این پوشاک از طریق قاچاق و مبادی غیررسمی وارد کشور می شود و سلامتی مردم و صنعت پوشاک کشور را تهدید می کند که وی در توضیحی می گوید: «اگر قرار باشد جلوی قاچاق گرفته شود باید از قاچاق کالاهای دیگر مثل موادمخدر، سیگار و… که اولویت دارد، جلوگیری به عمل آید و سپس به مسئله پوشاک بپردازیم.»

خلاقانونی داریم یا نه؟
تمام مسئولان و دست اندرکاران در وزارت بهداشت و درمان، وزارت بازرگانی، ستاد مبارزه با قاچاق کالاو ارز و نیروی انتظامی تلاش خود را برای حفظ سلامت مردم، مبارزه با ورود کالاهای غیرمجاز و البسه دست دوم و تاناکورا به کار بسته اند، اما با همه تدابیر ویژه ظاهراً به دلیل خلاهای قانونی موجود، برخورد با متخلفان خیلی موفق نبوده است.
حسن رادمرد، رئیس اتحادیه اصناف و بازرگانان در گفت وگو با گزارشگر کیهان با اشاره به اینکه تمام دستگاهها اهتمام دارند که جلوی قاچاق البسه دست دوم گرفته شود، می گوید: «باتوجه به اینکه این پوشاک از مبادی ورودی مرزی در کردستان وارد می شود و این مبادی روزنه های زیادی دارد، به راحتی نمی توان از ورود آنها جلوگیری کرد. ضمناً از سوی اتحادیه پوشاک هم اخطارهای بسیاری به قاچاقچیان و فروشندگان مرکزی آنها در بازار علی گوله تهران داده ایم، اما مصوبه و قانونی خاص در این مورد نداریم و نمی توانیم با آنها برخورد قضایی کنیم.»
رئیس اتحادیه اصناف و بازرگانان با اشاره به اینکه۱۰۰۰ فروشگاه بدون مجوز و پروانه کسب مشغول فعالیت هستند، اضافه می کند: «۱۲۰۰ فروشگاه تاناکورا هم بدون پروانه کسب و به صورت غیرقانونی کار می کنند و به همه آنها اخطار کتبی داده ایم که از فروش این البسه جلوگیری کنند اما متاسفانه ارگانهای اجرایی بدلیل خلاقانونی وارد عمل نمی شوند.»
اما نادر سهرابی، مدیرکل سابق آمار و اطلاعات ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالاو ارز و کارشناس اقتصادی در گفت وگو با گزارشگر کیهان با رد این موضوع که هیچ خلاقانونی برای برخورد با متخلفان و قاچاقچیان البسه تاناکورا وجود ندارد، در توضیحاتی می گوید: «ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالاو ارز در جلسه ۶۹ خود، مصوبه ای در خصوص برخورد و جمع آوری این البسه داشته است که تمام لباسهای دست دوم قاچاق مکشوفه در هر استان برابر مقررات توسط سازمان جمع آوری و اموال تملیکی باید معدوم شود. اما در این مورد چند تبصره هم وجود دارد که البسه ست دوم خارجی به جز در موارد خاص و محدود که در قانون مشخص شده ممنوع است و گمرک جمهوری اسلامی نیز طی بخشنامه ای با ابلاغ مصوبه ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالاو ارز، روش اجرایی برای جلوگیری از ورود حمل و نقل و عرضه البسه دسته دوم خارجی و چگونگی جمع آوری و انهدام آنها را در دستور کار خود قرار داده و نیروی انتظامی هم با برنامه ریزی نسبت به تشدید اقدامات کنترلی و نظارتی در مبادی ورودی و مسیرهای انتقال اقدام لازم را به عمل آورده است. اما اتحادیه پوشاک و سازمان حمایت از مصرف کنندگان هم در این خصوص باید به صورت جدی وارد عمل شود و طبق مصوبه ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالاو ارز، وزارت بازرگانی موظف به پلمب کردن مغازه ها و فروشگاه های البسه تاناکورا است و اگر تاکنون این کار صورت نگرفته کم کاری شده است.»
وقتی به او می گو یم، برخی از مسئولان معتقدند که اگر جلوی ورود این اجناس و فروش آنها در فروشگاه گرفته شود، جمعیت زیادی بیکار می شوند این طور توضیح می دهد: «اگر مثلا۱۰هزار نفر بیکار شوند بهتر است یا اینکه سلامت و تندرستی افراد زیادی از اقشار مختلف جامعه از جمله کودکان و نوجوانان به خطر افتد. از سوی دیگر مسئولان باید شغل جایگزینی برای این افراد در نظر بگیرند.»
به آقای سهرابی می گویم، اما ظاهراً توپ جلوگیری از ورود البسه تاناکورا در زمین ارگانها و سازمانهای ذی ربط پاسکاری می شود و ستاد به خوبی نتوانسته از عهده کار برآید چون در هر گوشه و کناری از سطح شهر، این فروشندگان بدون هیچ ترس و واهمه ای و اکثراً بدون پروانه کسب و مجوز مشغول به کار هستند، که آقای سهرابی در پاسخم می گوید: «ستاد طبق وظیفه قانونی خود تلاش می کند اما برای رسیدن به وضعیت مطلوب تمام دستگاه ها باید وارد عمل شوند و با این بهانه که خلاقانونی داریم نباید شانه از زیر بار مسئولیت خالی کنند.»
وی با ارائه آماری از فعالیتهای سال گذشته ستاد می گوید: «در سال گذشته ۸۸ میلیون تومان و در سال ۸۷، رقمی معادل ۲۷۷ میلیون تومان کشفیات البسه تاناکورا داشتیم، همچنین در سال ۸۸ نسبت به سال ۸۷، شاهد ۶۷درصد کاهش کشفیات بودیم، و در ۹ ماهه سال جاری هم یک میلیارد و ۶۷۸ میلیون ریال کشفیات پوشاک دست دوم داشتیم به طوری که با رشد ۲۳۹ درصدی کشفیات در همین مدت روبه رو بودیم.»

تاریخچه تاناکورا
اصلالباسهای دست دوم از چه زمانی وارد کشور و چرا به نام تاناکورا معروف شدند که حالااین همه برای اکثر مردم دردسرساز شده است؟
فروشنده پوشاک رضا فرد در بازار علی گوله با اشاره به اینکه تاریخچه این لباسها به زمان رضاخان برمی گردد، می گوید: «آن زمان این لباسها به اسم البسه بیروتی معروف بود و رضاخان به جای اینکه لباسهای غربی را جایگزین لباسهای قاجار کند، البسه دست دوم خارجیان را وارد کشور می کرد و مردم هم به شدت از آنها استقبال می کردند.»
وی در ادامه می گوید: «حدود ۲۰سال پیش بود که گوش ها برای نخستین بار با واژه تاناکورا آشنا شد. سریالی که سرسختی یک زن را برای رسیدن به آرزوهای بزرگش نشان می داد. «اوشین تاناکورا» شخصیت داستانی بود که از کودکی واژه فقر و نداری را می شناخت اما او برای رسیدن به آرزوهایش از هیچ کوششی دریغ نداشت . پخش سریال «سالهای دور از خانه» همزمان با مهاجرت ایرانیان به کشورهای آسیایی بخصوص ژاپن بود. در آن زمان بود که برخی از مسافرانی که از آن طرف آب می آمدند برای دوستان خود سوغاتی هایی می آوردند که به مرور زمان مشخص شد آن اجناس نو نیستند و از آن زمان واژه تاناکورا در میان مردم باب و راهی برای تجارت شد.»
گزارش روز

روزنامه کیهان، شماره ۱۹۸۷۴ به تاریخ ۸/۱۲/۸۹، صفحه ۵ (گزارش)