دار گنج ، پود رنج

«نقشه خوان» تک تک رنگ ها را به شیوه ای هنرمندانه از روی نقشه برای قالی بافان می خواند و قالیبافان هم با گفتن «بله» به نقشه خوان می فهمانند که با او هماهنگ هستند. قالی بافان، با دستان پینه بسته، گره ها را بر تار و پود قالی می بافند، گره هایی که مجموع آن ها نقش و نگارهایی را می آفریند که جایگاه هنر ایرانی را تا عالی ترین درجه می رساند. دست های پینه بسته اما حکایت از سختی کارشان دارد. چه کسی می داند گره زدن بر این نخ های ستبر و باریک آن هم حدود ۱۰ساعت در روز چقدر دشوار است؟ قالی بافی هنر – صنعتی است که در کوهسرخ نیازمند توجه بیشتر مسئولان است. با توجه به شرایط آب و هوایی این منطقه شغل جمعیت زیادی از اهالی کوهسرخ کشاورزی، دامپروری و قالی بافی است. فرزندان خانواده ها نیز در ساعات غیردرسی به دامپروری مشغول و در تامین مخارج زندگی سهیم هستند. بیشتر قالی باف های کوهسرخ، بافنده قالی های طرح «تبریز» هستند و چند سالی است که بافت قالی های طرح «نائین» را کنار گذاشته اند. زمینه بیشتر قالی های این طرح در کوهسرخ رنگ «مسی» است. از جمله رنگ های موجود در قالی های طرح تبریز می توان به رنگ های «لاکی»، «خاکی بادامی»، «هلندانی»، «کرب»، «لاجورد»، «مسی» و … اشاره کرد. متاسفانه چندین سال است که تعداد زیادی از اهالی کوهسرخ از بیمه قالی بافی و مزایای آن بی خبرند و از این که می توان با بیمه قالی بافی ، روزی نتیجه بخشی از زحمات این کار سخت و مشقت آور را به دست آورد، ناآگاه هستند.

شغلی بسیار سخت و کم درآمد

یکی از اهالی کوهسرخ که خستگی شغل قالی بافی در چهره اش نمایان است به خبرنگار خراسان رضوی می گوید: در ۱۰سالگی ترک تحصیل کردم و بیش از ۲۰سال است که به شغل قالی بافی مشغول هستم. وی گفت: قالی بافی شغلی بسیار سخت و کم درآمد است و تبعات خطرناکی برای سلامت ستون مهره ها، قدرت بینایی، عضلات دست و … به همراه دارد. وی افزود: اگر به قالی بافی به عنوان هنر و به قالی باف به عنوان «هنرمند» نگاه شود، شاید برخی از مشکلات ما برطرف شود. یکی از اهالی روستای «سنجدک» هم به خراسان می گوید: مدت ها از بیمه قالی بافی و شرایط استفاده از مزایای آن بی خبر بوده ام.وی افزود: بیش از ۱۴سال است که مشغول قالی بافی هستم اما هنوز هم برای بیمه اقدام نکرده ام. «صدیقه زارعی» می افزاید: یکی از دلایلی که تاکنون خود را بیمه نکرده ام این است که باید مراحل اداری را در شهرستان کاشمر طی کنم که توان پیمودن مراحل پیچ و خم اداری را در این شهرستان ندارم. یکی دیگر از قالی بافان نیز می افزاید: عمرم را در پای دار قالی گذاشته ام و بیمه قالی بافی می تواند نجات دهنده من از مشکلات در دوران سخت کار و بازنشستگی باشد. وی افزود: مهم ترین خواسته ما قالی بافان از مسئولان این است که آن ها از قالی باف و خریدار قالی حمایت کنند تا شرایط اقتصادی بهتری برای آنان فراهم شود. یکی از فروشندگان نخ و قالی دست باف در کاشمر نیز به خراسان گفت: نوسانات قیمت نخ پشم و ابریشم موجب شده که در برخی مواقع فروشندگان نخ و قالیبافان متضرر شوند. «علی جوادی» ادامه داد: بافت قالی دست باف یک صنعت بسیار ظریف است، به گونه ای که اگر ترنج قالی کمی عریض یا زنجیره های آن کج شود، قیمت آن بسیار پایین می آید. وی گفت: قالی بافان کوهسرخ دقت و ظرافت خاصی در بافت قالی دارند و این ظرافت موجب می شود که بافت یک قالی، مدت زمان بیشتری طول بکشد و درآمد کمتری عاید آن ها شود. وی با اشاره به سختی بافت قالی می گوید: با بسیاری از قالی بافان کوهسرخ درباره بیمه قالی بافی صحبت کرده ام که جمعیت زیادی از مزایای بیمه مطلع بوده اند و برخی دیگر نیز خود اهمال می کردند. وی ادامه داد: جمعیت اندکی نیز مشکلات مالی را مهم ترین دلیل بیمه نشدن خود می دانستند. وی با اشاره به سختی کار قالی بافی گفت: برخی اهالی روستای سنجدک بیشتر عمر خود را قالی بافته اند و بیمه قالی بافی می تواند نجات دهنده آن ها از رنج پشت دار قالی نشستن باشد. یکی از پیشکسوتان صنعت فرش کاشمر هم به خراسان گفت: قالی باف های زیادی از کوهسرخ، بیش از ۳۰سال است که به قالی بافی مشغول هستند اما به تازگی بیمه شده اند. «علی کاووسیان» ادامه داد: بیش از یک سال است که خدمات این بیمه کامل شده است. وی افزود: اگر قالی باف های واقعی از این طرح استقبال کنند، بسیاری از مشکلات آن ها حل خواهد شد. وی اظهار کرد: در موارد زیادی، تسهیلات قالی بافی که به شهرستان ها ابلاغ می شود به دست قالی باف ها نمی رسد و سایر افراد غیرمتفرقه با عناوین مختلف از آنها استفاده می کنند. وی افزود: دلیل این موضوع آن است که قالی باف ها از چگونگی این تسهیلات آگاه نمی شوند یا بنا به دلایلی شرایط دریافت آن را ندارند.

مشکلات دیگر

یکی دیگر از قالی بافان کوهسرخ به خبرنگار ما گفت: برای یک قالی با ابعاد ۲ در ۳متر، باید با ۲ نفر دیگر شریک شوم و بعد از ۲ماه، بافت قالی را به اتمام برسانم. وی ادامه داد: هرکدام از ما با وجود ۱۰ساعت کار در روز، درآمد چندانی از قالی بافی نداریم. وی افزود: نوسان قیمت مواد موردنیاز قالی گاه موجب زیان می شود. رئیس شرکت سهامی فرش شهرستان کاشمر نیز با تایید مشکلات اقتصادی قالی بافان گفت: بسیاری از قالی باف ها، اتاق نامناسبی را برای کار انتخاب می کنند. «علی کاووسیان» افزود: مدتی قبل برای بازدید از دارهای قالی به روستاهای کوهسرخ رفتم. وی ادامه داد: هنگامی که وارد اتاق کار قالی باف ها شدم شاهد تاریکی مطلق بودم. وی گفت: به خاطر نور کم ابتدا قادر به دیدن قالی باف ها و دار قالی نبودم.

مشکلات جسمی

رئیس شرکت سهامی فرش کاشمر نیز به خراسان گفت: قالی باف ها به دلیل کار طاقت فرسا، در معرض آسیب های جسمانی نظیر دردکمر و درد چشم قرار می گیرند. «علی کاووسیان» افزود: شرایط کار در سوله های قالی بافی کوهسرخ بسیار سخت است به گونه ای که بسیاری از قالیبافان در زمان کوتاهی به درد کمر یا چشم مبتلا می شوند.

استقبال اندک از بیمه

رئیس سازمان تامین اجتماعی کاشمر در گفت وگو با خراسان اظهار داشت: با توجه به این که شغل بسیاری از اهالی کوهسرخ، قالی بافی است، انتظار داریم که اهالی کوهسرخ استقبال بیشتری از این بیمه داشته باشند. «هادوی» تصریح کرد: اگر مسئولان استان و شهرستان در زمینه تاسیس نمایندگی اقماری در منطقه کوهسرخ همکاری داشته باشند، بسیاری از مشکلات ناشی از تحت پوشش قرارگرفتن از مزایای بیمه قالی بافی برطرف خواهد شد. وی ادامه داد: ۸سال است که نمایندگی اقماری خلیل آباد، زیرمجموعه تامین اجتماعی شهرستان کاشمر است و هنوز هم به شعبه تبدیل نشده است که این امر موجب ازدحام جمعیت در شعبه شده است. وی ادامه داد: پیچ و خم های اداری و رفت و آمدهای مردم کوهسرخ به شهرستان کاشمر و ارجاع قالی بافان به ادارات مختلف موجب شده است که برخی از اهالی کوهسرخ از بیمه قالی بافی ناامید شوند و پی گیر بیمه نباشند. وی ادامه داد: اگر برخی ادارات نظیر مرکز بهداشت و درمان، مرکز فنی و حرفه ای، شرکت فرش، اداره بازرگانی و … که با موضوع بیمه قالی بافی مرتبط هستند، هرکدام یک نماینده در کوهسرخ به منظور سهولت کار بیمه قالیبافان کوهسرخ داشته باشند، استقبال بیشتری می شود.در ادامه خبرنگار ما به سراغ رئیس مرکز آموزش فنی و حرفه ای شهرستان کاشمر رفت. «خبازی» به خراسان گفت: مرکز آموزش فنی وحرفه ای کاشمر در صورت تدارک فضای مناسب برای اجرای آزمون های قالی بافی، نسبت به اعزام برگزارکننده آزمون به منطقه کوهسرخ اقدام می کند. در ادامه رئیس اداره بازرگانی کاشمر نیز آمادگی خود را برای اعزام نماینده ویژه به کوهسرخ و تاسیس نمایندگی برای سهولت در بیمه شدن آنها اعلام کرد. «علوی» گفت: اگر همه ادارات مربوط به بیمه قالی بافی با این موضوع موافقت کنند، اداره بازرگانی نیز مساعدت خواهد کرد.

کارپتور