از ماشین بافندگی ژاکارد چه می دانید؟

ماشین بافندگی ژاکارد چیست؟

نوبسنده : فرناز علي آبادي – کارشناسی ارشد پارچه و لباس
استاد راهنما : سرکار خانم اكرم ابراهيم بيگي -دانشگاه علم و فرهنگ

در این مقاله از ماشین بافندگی ژاکارد صحبت می شود و به طور کلی از مکانیزم کار کرد اون صحبت میکنیم.

پس ژاکارد افراد دیگری مانند ( وردل ) و ( ونسانزی ) مکانیزم ژاکارد را تکمیل نمودند ، ولی اصول کار ماشین های ژاکارد از زمان اختراع تا کنون ثابت مانده است. طرح تشکیل دهنه ژاکارد محدودیت ندارد و هرچند ساده به نظر میرسد اما از بخشهای زیادی تشکیل شده است و نصب و نگهداری آن نسبتا گران است.از نظر تولید پارچه های بدون عیب،مکانیزمهای ژاکارد بیش از دابی و بادامک قابل اطمینان اند.

ماشینهای ژاکارد بالاترین سطح کنترل نخهای تار را دارند و این به خاطر کنترل جداگانه یا کنترل گروهی نخهای تار در عرض بافت پارچه است.این ماشینها میتوانند پیچیده ترین طرح ها از قبیل تصاویر در پارچه های تاری-پودی ببافند.ماشینهای ژاکارد میتوانند با مکانیزمهای یک بالابر یا دو بالابر به صورت مکانیکی یا الکترونیکی کار کنند.ماشینهای جدید اکثرا ۲بالابرند.اخیرا از ژاکاردهای بسیار مدرن با سیستم های الکترونیکی برای وارد کردن داده های مربوط به طرح بافت استفاده میکنند.

دستگاههای مدرن ژاکارد به کنترل و راه اندازی بیش از ۱۲۰۰ نخ هارنیش با راپورت پودی ۹۰۰۰پیک مجهزند و چند دستگاه را میتوان روی یک ماشین بافندگی قرار داد تا قابلیت بافت طرحهای مختلف در آن افزایش یابد. سیستم های ژاکارد در بالای ماشین بافندگی نصب میشوند

چرا ماشین ژاکارد به وجود آمد؟

پيشرفت تكنولوژي نساجي در چند سال گذشته به اندازه اي چشمگير و تغييرات تكنيكي آن به قدري متنوع بوده است كه مي توان به جرأت ان را به عنوان دومين تحول بزرگ صنعتي در زمينه تكنولوژي و ماشين سازي به حساب آورد. اگر اولين تحول بزرگ صنعت و نساجي را در قرن نوزدهم به كار افتادن چرخهاي اين صنعت توسط نيروي مكانيكي بدانيم، به طور قطع دوم تحول بزرگ صنعت نساجي در اواسط قرن بيستم و با ارائه روش هاي جديد رسيدنگي مانند توليد الياف فيلامنت ريسندگي اوين اند، و در بافندگي ماشينهاي بافندگي بي ماكرو و ماشين هاي بافندگي چند فازي انجام گرفته است.

دلايل تحول صنعت نساجي به غير از مسائل اقتصادي و تكنيكي توليدي، به عوامل زير بستگي داشته است:

1 – ازدياد سريع جمعيت در قرن نوزده و بيست سبب شد تا نياز به افزايش توليد كارخانه هاي نساجي و در نتيجه افزايش توليد ماشين آلات نساجي بيشتر شود.

2- پيشرفت سريع ساير صنايع در نتيجه كمبود كارگر و بالا رفتن دستمزد در اين صنايع باعث شد كه كارگران به صنعت نساجي پشت کنند. در اين مورد تنها راه حل علمي اتوماتيك كردن ماشينها براي كم كردن نياز به كارگر و به موازات آن افزايش توليد ماشين آلات بود.

3- بالا رفتن تمدن ماشيني ملتها و تحول روز افزون مد در زندگي عامه مردم سبب شد تا ميزان معرف سرانه منسوجات افزايش يابد.

ماشينهاي بافندگي از زمان بوجود آمدن دستگاه بافندگي دستي تا ماشينهاي بافندگي اتوماتيك دوره تكميلي قابل ملاحظه اي را پشت سر نهاده است. با اين وصف اگر مطالعه سطحي در اين مورد انجام گيرد، ملاحظه مي شود كه تكنيك كار ماشين هاي جديد به همان دستگاههاي بافندگي دستي شباهت دارد. با اختراع ماشينهاي بافندگي بافندگي بوجود آمد و روشهاي بافندگي جديدي ارائه شد.

انواع ماشین بافندگی ژاکارد را بشناسید

مکانیکی, نیمه الکتریکی ,الکتریکی

1:ژاکارد سیستم فرانسوی: درایران بیشتر کاربرد دارد ظرفیت ژاکارد بیشتر است تعداد قلاب بیشتر دارد از تفاوت های آن نسبت به انگلیسی فضای کمتری رااشغال می کند و دیگر عیوب انگلیسی این است که استحکاک از دوسیلندر بیشتر است.

2:ژاکارد نیمه الکترونیکی:که قسمت سیلندر فرمان و کارت طرح عوض شده و باکس های حاوی آهنی والکترونیکی گذاشته می شود.

3:ژاکارد فول الکترونیکی:دراین نوع ژاکارد آمده اند سیلندر فرمان_کارت طرح ومیله های فرمان حذف شده است و به جای این قطعات یک سری قرقره و آهن و بادهای الکترونیکی جایگزین شده است از سیستم قرقره برای اینکه قدرت نصف می شود در این سیستم ها از یک هسته فولادی با قدرت مغناطیسی شونده زیاد استفاده شده است و بامغناطیس شدن نخ سمت بالا و در صورتی که مغناطیس قطع شود نخ تار پایین می ماند و از تعدادی قرقره جهت کاهش نیروی مورد نیاز جهت بالا بردن نخ تار در این سیستم استفاده شده است

انواع قطعات ژاکارد در ماشین بافندگی ژاکارد :
1.وزنه
2.میل میلک
3.تخته ریسمان
4.نخ واسط
5.نخ زه
6.تخته قلاب
7.میله فرمان
8.قلاب
9.بالابر
10.کارت طرح
11.سیلندر طرح_حرکت نوسانی_حرکت دورای

مکانیزم تشکیل دهنه ژاکارد در ماشین بافندگی ژاکارد
برای بافت طرح هایی با راپوت تاری بزرگتر از 32 تار ، از مکانیزم تشکیل دهنه ژاکارد استفاده می شود . در این ماشین به علت آنکه می توان تک تک نخ های تار را مستقلاً فرمان داد ، امکانات بافت راپوت های تاری بسیار بزرگ وجود دارد. با استفاده از این مکانیزیم ، راپوت تاری ، می تواند شامل کلیه نخ های تار باشد ، بنابراین مکانیزم ژاکارد مخصوص بافت پارچه های نقش دار است. البته لازم به ذکر است که این سیستم دارای محدودیت طولی نمی باشد اما محدودیت عرضی در آن وجود دارد.

هر نخ تار از داخل یک میلک عبور می کند و هر میل میلک از پایین به وزنه و یا فنر متصل است. میل میلک از بالا توسط ریسمان واسطه به طول تقریبی 17 سانتیمتر به ریسمان اصلی به طول تقریباً 250 سانتیمتر متصل می شود.

نخ كشي ژاكارد

ریسمان ها از داخل سوراخهایی که در داخل تخته ریسمان وجود دارد، به ترتیب خاصی عبور می کند. هر ریسمان از بالا توسط یک ریسمان واسطه به قلاب ماشین ژاکارد متصل می شود.

ریسمان های واسطه فوقانی نیز از داخل سوراخهای مربوط به خود و از داخل تخته قلاب عبور می کند. هر قلاب به یک میله فرمان افقی که در مقابل کارت فرمان قرار دارد و توسط تخته راهنمای میله ها هدایت می شود ، مربوط است.

هر کارت فرمان که به شکل مستطیل است ، برروی یک سطح سیلندر فرمان مربوطه قرار می گیرد. برای بالا بردن یک نخ تار باید در کارت طرح و در مقابل میله فرمان مربوطه ، یک سوراخ وجود داشته باشد . هنگامی که کارت طرح در مقابل میله ها قرار می گیرد ؛ میله فرمان به داخل سوراخ کارت طرح وارد می شود و در نتیجه قلاب آن در مسیر بالابر واقع می گردد. با بالا رفتن بالابر ، قلاب و ریسمان و نخ تار داخل میل میلک آن نیز به بالا کشیده می شود. هنگام تعویض دهنه و با پایین امدن بالابر ، وزنه یا فنر انتهای میل میلک ، نخ تار را به حالت اول بر می گرداند.
چنانچه در کارت طرح و در مقابل میله ، سوراخی وجود نداشته باشد ، میله به کارت برخورد می کند و به عقب رانده می شود . با این حرکت قلاب خارج از مسیر بالا برقرار می گیرد و نخ تار آن در پایین باقی می ماند

طرز کار سیلندر فرمان:
یک سیلندر 4وجهی است که برروی آن به تعداد میله های فرمان سوراخ وجود دارد ودارای دوحرکت نوسانی ودورانی می باشد که حرکت دورانی آن برای قرار دادن یک کارت طرح جدید در موقعیت بافت می باشد تعداد کارت طرح به اندازه ریپیت پودی می باشد وحداقل تعداد کارت مورد نیاز 4وردی می باشد که این کارت ها توسط حلقه یانخ به هم متصل شده اند برروی کارت طرح مطابق طرح بافت سوراخ وجود دارد وهر کارت طرح یک پود رامی بافد حرکت نوسانی سیلندر برای خروج میله های فرمان از داخل سوراخ های کارت طرح وقرار گرفتن کارت طرح جدید درموقعیت بافت می باشد واین حرکت باعث می شود تا نیرویی برمیله های فرمان که کارت طرح جدید سوراخی برای آن ها وجود ندارد وارد کند تا این میله ها قلاب رااز مسیر بالابر خارج کرده ونخ تار متصل به آن قلاب درموقعیت خود باقی بماند بنابراین سوراخ درکارت طرح به متطله روریز تاری می باشد

دونوع سیستم ژاکارد:

1.ونساتری

2.وردل

مدل ونساتری = کارت طرح ونساتری ازجنس مقوای فشرده است. نیرو ازطرف سیللندر مستقیم به میله فرمان وارد نمی شود بلکه ابتدا به سوزن فرمان داده می شود واز طریق سوزن فرمان به میله های فرمان وقلاب منتقل می گرددسرعت در این ماشین پایین است اگر بتوانیم زمان انتخاب را حذف نماییم سرعت دستگاه بالا می رود یک دور میلنگ یک مقدار از دور میلنگ صرف پرتاب ماکو ویک زمان بالا بردن قلاب وانتخاب قلاب وزمان دیگر پایین آمدن برای بالا بردن سرعت باید آن را دوبالابر کرده واگر بتوان زمان انتخاب را دردیگر زمان ها را ارتقا نمود زمان را در دیگر ماشین ها زیاد می شود برای این منظور ازژاکارد و بالابر استفاده می شود که یک بالابر پودها زوج و بالابر دوم پودهای فرد را می گذارد

مدل وردل= کارت طرح از نوع کاغذی است . به صورت غیر مستقیم فرمان می گیرد وهمواره دارای یک سیلندر فرمان می باشد سوزن های فرمان Sبرروی کاغذ فرمان قرار می گیرند این عمل توسط تخته ی راهنما روی کاغذ فرمان قرار می گیرند این عمل توسط تخته ی راهنمایBکه درجهت فلش به سمت راست حرکت می کند انجام می شود چنانچه روی کاغذ فرمان سوراخ وجود داشته باشد وسوزن فرمان وارد سوراخ شود میله ی فرمان مربوط به ان Aخارج از مسیر حرکت دنده شانه ای های L واقع می شود ودرنتیجه موقعی که دنده شانه ای به سمت راست حرکت می کند نمی تواند این میله را به سمت راست حرکت دهد که در نتیجه قلاب مربوط به ان درمسیر حرکت بالابر قرار گرفته وبا ان بالا کشیده می شود چنانچه درکاغذ فرمان ودرزیر سوزن فرمان سوراخ وجود نداشته باشد میله ی فرمان مربوط به ان پایین نرفته ودرمسیر حرکت دنده شانه ای واقع می شود ودنده شانه ای ان را به سمت راست حرکت می دهد ودرنتیجه قلاب مربوط به ان از مسیبر بالابر خارج شده ونخ تار پایین می ماند

مراحل مختلف اماده سازی ماشین ژاکارد
منظور ازمراحل مختلف اماده سازی یک ماشین ژاکارد انجام عملیات مختلف زیر است:
ریسمان کشی ,اتصال ریسمان ها به قلاب ها ,انصال ریسمان ها به میل میلک ها تنظیم دهنه ,تقسیم بندی میل میلک ,نخ کشی تار ها ا زداخل شانه ی بافندگی وبه کارانداختن ماشین بافندگی درضمن درماشین ژاکارد چند اصطلاح مهم به شرح زیر وجود دارد.
رپیت نقش(رپیت شکل یارپیت تصویر):رپیت (تکرارنقش تعداد تارمختلفی است که نقش ویاتصویر پارچه رابه وجود می اورد ودعرض پارچه تکرار می شود

رپیت تار:تعداد نخ های تار مختلفی که بافت پارچه رابه وجود می اورد ودر عرض پارچه تکرار می شود رپیت تار می گویند
رپیت ماشین:تعداد قلاب های ماشین ژاکارد که برای تشکیل نقش ویا شکل پارچه به کار می رود رپیت ماشین نامیده می شو قلاب های تشکیل دهنده ی کناره ی پارچه وقلاب های فرمان دهنده ی تعویض ماسوره ی رنگی ,تعویض جعبه ی ماکووغیره جزء رپیت ماشین به حساب نمی ایند
برای ان که درارچه های بافته شده روی ماشین ژاکارد یک نقش ویا شکل بدون نقص به وجود آید باید شرایط زیر موجود باشد

1_رپیت ماشین برابر بارپیت نقش ویامضرب صحیحی ازآن باشد
2_رپیت ماشین ورپیت نقش مضرب صحیحی ازرپیت تارباشند
3_برای ان ها درعرض پارچه تعداد رپیت نقش عدد صحیحی باشد(تا به تعداد صحیح نقش روی پارچه بدون نخ های تار کناره مضرب صحیحی ازرپیت ماشین ویارپیت طرح باشد)

ریسمان کشی ماشین ژاکارد

قسمت ریسما ن کشی ماشین ژاکارد شامل(زه یاهارنیش)تخته ریسمان;میل میلک ها ووزنه ها می باشد این قسمت وظیفه دارند که حرکت قلاب را به نخ تار منتقل کنند طریقه ی ساده ی ریسمان کشی در شکل نشان داده شده است یک دستگاه ژاکارد 400قلابی دیده می شود قلاب ها در8ردیف 50 قلابی قرار گرفته اند پایین تر ازنقطه ی اتصال ریسمان ها قرار دارد تخته ریسمان به تعداد نخ های تار اسنو دارای سوراخ است دراین مثال نقش پارچه از چهار راپورت 400تاری تشکیل شده است بنابراین مجموع نخ خای تار 1600 عدد است

تخته ریسمان نیز دارای 1600 سوراخ می باشد که سوراخ ها در32 ردیف 50 سوراخی مطابق تقسیم بندی قلاب ها قرار گرفته اند ازقلاب شماره 1چهار ریسمان به نخ های تار شماره 1,401,801,1201,متصل شده است به این ترتیب قلاب اول نخ اول هریک ازراپورت های نقش راکنترل می کند به همین ترتیب ریسمانی که ازقلاب شماره 8جلوی ماشن گرفته شده است به نخ های تار شماره8,408,808,1208متصل است وبه همین ترتیب هریک از 400قلاب توسط 4ریسمان به4 نخ تار مربوط است قسمت پایین هریک ازریسمان ها به یک میل میلک متصل است واز درون چشمک میل میلک یک نخ تارعبور داده می شود به انتهای هریک از میل میلک ها وزنه ای به جرم 25 گرم متصل است وظیفه ی این وزنه ها ان است که نخ های تار را به پایین بکشند.

با در نظر گرفتن نوع پارچه و نقش آن معمولاً 6 نوع ریسمان کشی وجود دارد که چند نمونه از آن ذکر می گردد.
1- ریسمان کشی متوالی
2- ریسمان کشی جناغی
3- ریسمان کشی جناغی با فاصله
4- ریسمان کشی متصل و مرکب
5- ریسمان کشی برای پارچه هایی که دارای نقش راه راه طولی هستند.
6- ریسمان کشی متوالی با استفاده از تخته ریسمان چند قسمتی و چند ریسمانی.

انواع پود گذاری:

ماشينهاي بافندگي با سيستم پود گذاري معمولي : در اين ماشينها پود گذاري توسط ماكويي كه در داخل آن ماسوره نخ پود قرار دارد انجام مي شود. اين ماشينها به طور كلي شامل ماشينهاي بافندگي معمولي و اتوماتيك هستند. ماشينهاي بافندگي معمولي بيشتر در بافت پارچه اي سنگين، مانند پشمي و غيره استفاده قرار مي گيرد. امروزه اكثر ماشينهاي بافندگي با روش پود گذاري معمولي از نوع اتوماتيك هستند

ماشينهاي بافندگي با سيستم پودگذاري غير معمولي:

اين ماشينهاي بافندگي به گروههاي مختلفي تقسيم مي شود
1:ماشينهاي بافندگي كه در آنها عمل پودگذاري توسط يك جسم پرتاب شوند انجام مي شود. پود گذاري در اين ماشينها يا توسط ماكوي گيره اي كه فاقد ماسوره است و در دو سر ماكو گيره هايي تعبيه شده و يا توسط جسم پرتاب شونده گيره دار كوچكي كه ابتداي نخ پود را مي گيرد و به داخل دهنه مي كشد انجام مي شود
2:ماشينهاي بافندگي كه به طور مثبت پودرگذاري مي كنند. اين ماشينها داراي گيرههايي هستند كه توسط تسمه و يا ميله به داخل دهنه رفته و نخ پود را وارد مي كنند
3:ماشينهاي بافندگي جت: اين نوع ماشينها به وسيله جت آب و يا جت هوا نخ پود را به داخل دهنه وارد مي كند
4:ماشينهاي بافندگي چند فازي: در اين ماشينها همزمان چند دهنه به صورت سري و يا موازي تشكيل مي شود و چند پود را وارد دهنه مي كند

منابع فارسی:
1:مکانیزم و تکنولوژی ماشین های بافندگی : دکتر هوشنگ بهزادان و مهندس شاهپور وزیر دفتری
2:مبانی طراحی پارچه…..مهندس کامران متین
3:Nelson, Hector William (1909). Jacquard machines; instruction paper. Chicago: American School of Correspondence.
4:Posselt, Emanuel Anthony (1887). The Jacquard machine analyzed and explained: with an appendix on the preparation of Jacquard cards. Philadelphia: Pennsylvania museum and school of industrial art
5:راهنمای بافندگی……سابیت ادنور
6:بلینـوف ، آي ، میررضـا طــاهري اطاقسـرا ، (1380 ، (اصـول طراحـی و محاسـبه بافـت پارچ ـه ، چــاپ دوم جهــاد دا نشـگاهی صــنعتی امیر کبیر ، تهران ، 1380
7:خجسته ، محمد رضا ، 1383 ، تکنیک بافت پارچه ، چاپ اول ، دانشگاه آزاد اسلامی یزد ، یزد ، 1383