دفاع غضنفری از ادغام صنایع و بازرگانی

وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه ادغام دو وزارتخانه بازرگانی و صنایع و معادن به نفع تولید و تجارت بوده است، گفت: این به هم پیوستگی برکات زیادی برای این حوزه ها داشت و به چالش های قبلی دو وزارتخانه پایان داد.

مهدی غضنفری درباره اینکه آیا تجربه ادغام و اینکه آیا این رویکرد درست بوده است اظهار کرد: این روزها دوباره بحث ادغام و انتزاع در محافل مختلف داغ شده است و جا دارد کمی بیشتر به ان بپردازیم. من طرفدار ادغام صنعت، معدن و تجارت بودم و در پردازش تئوری آن کار کردم. البته این شانس را هم داشتم که آن را اجرا کرده و آثار و نتایجش را نیز ببینم.

غضنفری گفت: کلا دو نگاه در مورد ساختارهای سازمانی در دنیا وجود دارد؛ یکی نگاه کل نگر یا کل گرا و دیگری نگاه جزء نگر یا جزءگراست. نگاه جزءگرا از غرب شروع شد که معتقد است برای شناخت هر پدیده‌ای باید آن را خرد کنیم و اجزای آن را بشناسیم و در این صورت موفق خواهیم شد علمِ آن را دربیاوریم. در مورد اقتصاد کشور نیز آن را به اجزایی می‌شکستند، مانند بازرگانی، صنعت، معدن و… سپس برای این اجزاء یک متولی می‌گذاشتند که می‌شد وزارت صنعت، وزارت معدن، وزارت بازرگانی. آنها معتقد بودند اگر می خواهیم یک پدیده را بیشتر شناسایی و مدیریت کنیم، هرچه آن را خردتر کنیم، موفق‌تر خواهیم بود.

وی ادامه داد: این مربوط به قرن نوزدهم است. در سده‌های بعد متوجه شدند که در نگاه جزءنگر یکپارچگی از بین رفته، چالش زایی شروع شده و روح کلی سیستم می‌میرد. به همین دلیل تمام اجزای خرد شده دوباره کنار هم قرار گرفتند و ادغام‌ها شروع شد؛ که امروز در بیشتر کشورها مانند کره، چین و ژاپن، این نگرش کل‌گرا را می‌بینیم.

وزیر صنعت، معدن و تجارت در پاسخ به اینکه نگرش کل‌گرا در وزارت صنعت، معدن و تجارت چه ارجحیتی می‌تواند بر نگرش جزءگرا داشته باشد؟ گفت: در موضوع تولید و توزیع پیوستگی بسیار زیادی وجود دارد که در صورت ناهماهنگی دود ان یا به چشم تولیدکننده می رود و یا مصرف کننده.

وی گفت: بخاطر دارم روزگاری که در وزارت بازرگانی معاون بودم و حتی زمانی که وزیر بودم اختلافات زیادی در موضوع تعرفه های وارداتی، نحوه حمایت از تولید یا قیمت گذاری و تنظیم بازار با وزارت صنایع وقت داشتیم و بعضا بخاطر این اختلافات تصمیم گیری در یک موضوع حتی ساده ماهها به طول می انجامید و بگو مگوهای رسانه ای فراوانی به‌وجود می‌آمد. گاهی حتی برای اینکه مقدار یک تعرفه وارداتی مطابق میل یک وزیر نبود برگه تصویب آن را در گاوصندوق می گذاشت و در آن را قفل می کرد تا کلا از چرخه بررسی خارج شود. این چالش ها از ان بابت بود که ارتباط کاری این دو حوزه خیلی زیاد بود و تصمیم هر وزیری کار دیگری را بشدت متاثر می کرد و مجبور بود به صورت علنی و غیرعلنی مخالفت و یا مدارا کند و این یعنی تعطیلی کار کشور.

وزیر صنعت، معدن و تجارت افزود: مرتبا تصمیات وزرات بازرگانی ضد تولید و تصمیمات وزارت صنایع حمایت های کوکورانه بی فایده قلمداد می شد. در حالی که بهتر بود تنظیم بازار دست کسی باشد که خودش مسئول تولید است نه اینکه یکی هرچه دلش می خواهد تولید کند و دیگری به هر زحمتی است بازارش را تنظیم کند یا گاهی برعکس به این صورت که کسی با واردات و کاهش قیمتها تنظیم بازار کند و دیگری در حمایت از تولید داخلی منفعل شود.

وی در پاسخ به این پرسش که چه کاری در وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام شد که در صورت عدم ادغام امکان‌پذیر نبود؟ پاسخ داد: پس از تشدید تحریم ها مجبور به تدوین یک سیاست جدید تجارت خارجی شدیم. تک تک تصمیمات این سیاست خارجی در صورتی که دو وزارتخانه از هم جدا بودند می توانست محل چالش های عمیق و گسترده باشد.

غضنفری در ادامه به ذکر مثالی پرداخت و گفت: برای مثال ببینید ما ۷۰۰۰ ردیف تعرفه ای داریم که باید آنها را برای تخصیص ارز در ۱۰ گروه اولویت بندی می کردیم این می توانست اولین چالش دو وزارتخانه جدا باشد. سپس نوع ارز هر یک را مشخص می کردیم. در ادامه مجبور شدیم تعرفه همه این ۷۰۰۰ تا را تقریبا نصف کنیم. هر یک از این کاهش ها می توانست ماهها خوراک دعواهای رسانه ای باشد مثلا تعرفه ٩٠ درصدی خودرو شد ۴٠ درصد. آیا واقعا قبلا امکانش بود؟

وزیر صنعت، معدن و تجارت افزود: در ادامه ما جلوی واردات صدها ردیف تعرفه ای را گرفتیم و ثبت سفارش آن را ممنوع کردیم. من هنوز نشنیدم هیچ یک از وزرای صنایع گذشته توانسته باشند چنین حمایت گسترده ای را از تولید داخلی اجرایی کرده باشند. بعد سراغ صادرات رفتیم و متناسب با نیاز تولید پایین دستی، صادرات مواد خام بالا دستی را ممنوع، محدود و تابع عوارض و یا مجوز کردیم. باز چنین گستره ای از تصمیم برای حفظ تداوم تولید سابقه نداشته است. من از این دست مثالها بسیار دارم که در صورت انتزاع هرگز اخذ تصمیم ممکن نبود.

وی ادامه داد: ما در وزارتخانه ادغامی به شهادت آمار هم نسبت به وزارت بازرگانی گذشته کار بهسازی نظام توزیع، ذخیره سازی و تنظیم بازار بیشتری انجام دادیم و هم در حوزه صنعت و بویژه معدن پروژه های بسیار مهمی را تعریف و اجرایی کردیم. کارهایی که یا ادامه تلاش های پیشین بود یا جدید و بی سابقه است. بکارگیری منابع جدید در تولید از جمله منابع ارزی و ١٠ درصد منابع ریالی صندوق توسعه ملی از آن دست بودند و یا کارهای بسیار ارزنده تحت عنوان کارگروه معدن که واقعا بی سابقه است.

وی یادآور شد: درباره تعرفه کالاهایی مثل مبلمان، خودروهای لوکس و سواری با حجم موتور بالا و خیلی از کالاهای مصرفی که در داخل تولید می‌شود تصمیم گیری کردیم و علت سهولت در اخذ این تصمیمات این بود که یک وزیر مسئول هر دو بخش تولید و بازار بود و اگر مشکلی ایجاد می شد خودش باید رافع آن می بود. یعنی اتخاذ تصمیم یک وزارتخانه موجب مشکل زایی و انفعال برای وزارتخانه دیگری نبود و این یعنی روش جزئی نگر که روح کلی سیستم را نابود می کند وجود نداشت. وزارتخانه ما مجبور بود همه موضوع را ببیند و مدیریت کند نه بخشی از آن را.

به گزارش شاتا، غضنفری سپس گفت: بنابراین به این صورت نبود که ما جلوی ورود یک کالا را بگیریم و وزیر دیگری برود در مجلس توضیح دهد که چرا آن کالا در بازار نیست. خودمان باید پاسخ می‌دادیم، لذا حواسمان جمع بود. هیچ وزیر دیگری در گذشته حمایت های تولیدی در این گستره را انجام نداده، نه اینکه نمی خواسته اتفاقا خیلی هم آرزو داشتند اما امکانش برای آنها فراهم نبود، چون مسئولیت هر دو بخش را نداشتند و راهشان بسته بود.

وی تاکید کرد : فقدان نگاه کل نگر در مدیریت هنری، شهری و اقتصادی هم وجود دارد و متخصصان در ان حوزه ها مرتبا گلایه و شکایت دارند که کل کار دست هیچکس نیست. گاهی انتزاع و انفکاک مشکل ایجاد می کند. در واقع کار تولید و تجارت را باید یک نفر مدیریت کند و پاسخگو باشد. پس این خیلی مهم است که وزارتخانه ای که برای هفتاد میلیون ایرانی به عنوان مصرف کننده و ۶۰ هزار بنگاه تولیدی به عنوان تولیدکننده و سه‌میلیون واحد صنفی به عنوان توزیع کننده، تصمیمی می گیرد مطمئن باشد تصمیمش مطالبات همه ذینفعان را در نظر می گیرد و زمانی این اتفاق می‌افتد که این تصمیم در یک وزارتخانه گرفته شود.

او تصریح کرد: بعضی‌ها می پرسند چرا از زمانی که ادغام صورت گرفته، جنبه‌های بازرگانی نادیده گرفته می‌شود یعنی به ذخیره سازی و تنظیم بازار و یا نظارت و بازرسی کمتر توجه شده پاسخش این است که مقدار کالای تامین شده و ذخیره شده در شرایط تحریمها یعنی بعد از ادغام چندین برابر کالایی بوده که برای دوران هدفمندی یعنی قبل از ادغام تامین و ذخیره شده است. و حجم بازرسی و نظارت و جریمه و محاکمه چندین برابر قبل بوده اما چرا نتیجه این همه زحمت خیلی مشخص نیست؟ چون قیمت ارز و جریان واردات کشور در اثر تحریم مخدوش شده بود و ما سعی فراوانی کردیم که به ان سرو سامان بدهیم.

وی گفت: ما مرکز مبادله را تأسیس کردیم که هم به جنبه‌های بازرگانی توجه داشت و هم به جنبه‌های صنعت. اگر ادغام انجام نشده بود، نمی‌توانستیم به راحتی مرکز مبادله‌ای ایجاد کنیم، چون معلوم نبود طرف بانک مرکزی کدام وزارتخانه است، این اقدام برای کشور برکات زیادی به‌ویژه در شرایط تحریم داشت.

وزیر صنعت، معدن وتجارت با اشاره به برخی جنبه های حمایت از صنعت گفت : اقدام های انجام شده خیلی فراتر بود. یعنی هم سازمان های توسعه ای مثل ایدرو، ایمیدرو، شرکت شهرکها، سازمان توسعه تجارت، سازمان زمین شناسی و هم معاونت های تولیدی چه صنعت و چه معدن و هم معاونتهای برنامه ریزی و سرمایه گذاری با حجم کار چند برابری مواجه شدند.

وی ادامه داد : ستادهای تسهیل به تعداد خیلی بیشتر و با تفویض اختیار استانی تشکیل شدند و نگذاشتند اخلال کار بانکی و ارزی آثار مهیب تولیدی و اقتصادی بجا بگذارد. ما بادقت مدیریت جریان دو نوع پول یعنی ارز و ریال و گسیل ان به سمت تولید را با جلسات متعدد در بانک مرکزی ، صندوق توسعه ملی و وزارت اقتصاد دنبال کردیم. سیلاب مخرب تحریم ها قصد تعطیلی و نابودی همه تولید و اقتصاد را کرده بود و هیچ بنگاهی در امان نبود. تشنگی ارز و ریال در بنگاه و گرسنگی نظام توزیع در کالا بوضوح پدیدار شد ولی وزارت صنعت، معدن و تجارت لحظه ای ناامید نشد و دست از تلاش نکشید و الان الحمدالله دست بالا با جریان سازندگی کشور است و نه جریان مخرب تحریم.