دلایل رسوب کالاهای متروکه در گمرکات

سازمان بازرسی کل کشور در گزارشی از رسوب کالاهای متروکه در گمرکات اعلام کرد: در برخی از گمرکات، مدت زمان ارسال کالای متروکه به سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی تا حدود ۶۰ ماه طول می‌کشد.

سازمان بازرسی کل کشور با بررسی عملکرد گمرک در زمینه جلوگیری از رسوب کالاهای متروکه و تاکید بر لزوم مکانیزه کردن واحدهای متروکه در گمرک، پیشنهاد کرد: با توجه به اینکه قانونگذار زمان خاصی را برای تنظیم اظهارنامه متروکه در گمرک و اطلاع آن به سازمان جمع‌آوری و فروش کالای متروکه تعیین نکرده، پیشنهاد می‌شود گمرک ایران برای جلوگیری از اعمال سلیقه، در پیش‌نویس آیین‌نامه قانون امور گمرکی جدید، ظرف زمانی مشخصی را برای آن تعیین کند.

بررسی اسناد ارائه شده از گمرکات نشان می‌دهد که در برخی از گمرکات، مدت زمان ارسال کالای متروکه به سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی تا حدود ۶۰ ماه است، همچنین در زمان انجام بازرسی از گمرک‌های منتخب، حدود ۳ هزار تن کالای متروکه رسوبی در گمرک‌های مورد بررسی موجود بود.

براساس مفاد ماده (۷۵) آیین‌نامه اجرایی قانون امور گمرکی، گمرک موظف است تشریفات کالای متروکه را فوری انجام داده و به سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی اطلاع دهد، در حالی که با توجه به شرایط زمانی، مکانی و نوع کالا زمان مشخصی برای تعیین تکلیف کالا تعیین نشده است؛ بنابر این با توجه به اینکه لایحه قانون امور گمرکی اخیرا در مجلس شورای اسلامی تصویب شده و آیین‌نامه اجرایی آن در مرحله پیش‌نویس است، پیش‌بینی محدوده زمانی برای تنظیم اظهار‌نامه کالای متروکه و اعلام به سازمان جمع‌آوری و فروش کالای متروکه می‌تواند سبب کاهش مدت توقف کالا در گمرک شود.

در گزارش بازرسی با اشاره به اینکه واحد متروکه در گمرک‌های مختلف، سیستم آماری ندارد و اسناد متروکه و آمار آن در دفاتر به صورت پراکنده ثبت می‌شود، آمده است: دلایل مهم متروکه شدن کالا در این گمرکات عبارت از کمبود نقدینگی برای پرداخت حقوق ورودی، عدم مراجعه صاحب کالا، عدم تایید استاندارد و بهداشت، داشتن پرونده‌های قضایی، مفقود شدن اسناد، جابه‌جایی صاحبان شرکت‌ها، داشتن مشکلات مالی جهت ترخیص و اختلاف صاحب کالا با بانک است.

براساس قوانین و مقررات کالای وارد شده به مناطق ویژه اقتصادی متروکه نمی‌شوند، زیرا هدف از تاسیس مناطق ویژه ایجاد فرصت بیشتر برای واردکنندگان کالا برای ترخیص است؛ لذا در انتقال و فروش کالا در این مناطق باید قوانین ناظر بر سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی رعایت شود؛ چرا که در صورت مراجعه صاحب کالا با مشکلاتی مواجه خواهد شد.
سازمان بازرسی در این زمینه پیشنهاد داده است: با توجه به آنکه واحدهای متروکه در گمرک‌های مختلف، سیستم آماری نداشته و اسناد متروکه و آمار آن در دفاتر به صورت پراکنده ثبت می‌شود، گمرک ایران نسبت به مکانیزه کردن واحدهای متروکه اقدام کند.
سازمان بازرسی همچنین در گزارش خود آورده است : با توجه به اینکه قانون‌گذار زمان خاصی را برای تنظیم اظهار‌نامه متروکه و اطلاع‌ به سازمان جمع‌آوری و فروش کالای متروکه تعیین نکرده و صرفا با قید کلمه «فوری» در ماده (۷۵) آیین‌نامه اجرایی قانون امور گمرکی مصوب ۱۳۵۰، اشعار به تسریع این زمان داشته است، بنابر این پیشنهاد می‌شود گمرک ایران برای جلوگیری از اعمال سلیقه در خصوص زمان اقدام، در پیش‌نویس آیین‌نامه قانون امور گمرکی جدید، ظرف زمانی مشخصی را برای آن تعیین کنند.
براساس قوانین و مقررات گمرکی، در صورتی که کالاهای وارده به محوطه گمرک در مدت زمان معین خارج نشود، اصطلاحا کالا متروکه می‌شود. گمرک پس از متروکه شدن کالا، با تنظیم اظهار‌نامه کالاهای متروکه را به منظور فروش در اختیار سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی قرار می‌دهد.

مدیرعامل سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی و رییس‌کل سابق گمرک ایران در واکنش به این گزارش می‌گوید: گزارشی مبنی بر وجود کالای متروکه در گمرک به ما اعلام نشده است تا سازمان نسبت به جمع‌آوری و فروش آن اقدام کند. اردشیر محمدی خاطرنشان کرد: اگر کالای متروکه‌ای باشد و گمرک به ما اعلام کند، سازمان نسبت به تعیین تکلیف و فروش آن اقدام خواهد کرد.