روایت فعالان صنعت نساجی از تنگناهای تولید؛ فقط به این فکر می‌کنیم که چطور دیرتر تعطیل شویم
این روزها صنعت نساجی با موانع مختلفی از جمله رونق قاچاق، افزایش واردات به ویژه از گمرک خرمشهر، پرداخت هزینه یک هتل ۷ ستاره برای دموراژ کالا در گمرک و عدم تأثیرگذاری مطلوب تسهیلات بر رونق تولید دست و پنجه نرم می‌کند.
صنعت نساجی به عنوان یکی از قدیمی‌ترین صنایع کشور این روزها با مشکلات ریز و درشتی درگیر است، مسائلی مانند رونق قاچاق، افزایش واردات به ویژه از گمرک خرمشهر، پرداخت هزینه یک هتل ۷ ستاره برای رموراژ کالا در گمرک و عدم تأثیرگذاری مطلوب تسهیلات بر رونق تولید از جمله مسائلی است که فعالان این صنعت را بیش از پیش آزار می دهد. این روند تا جایی ادامه داشته که برخی تولیدکنندگان فقط به این فکر می‌کنند که چطور کارخانه خود را مدیریت کنند تا دیرتر تعطیل شوند.
هرچند طی سال‌های گذشته دولت‌ها سعی کرده‌اند برنامه‌هایی را برای بهبود وضعیت صنعت نساجی اجرا کنند اما این برنامه‌ها معمولاً اثربخشی بلندمدتی نداشته و مشکل تولیدکنندگان همچنان به قوت خود باقی است. در این میان، رکود بازار و همچنین رشد نرخ ارز طی سال‌های اخیر نیز باعث تشدید مشکلات این صنعت شده و حال و روز خوبی را برای صنعتگران باقی نگذاشته است.
حسین واحدی که مدیر یک واحد متوسط تولید فرش ماشینی است در مورد موانع موجود بر سر راه تولیدکنندگان می‌گوید: ما واحد نسبتاً کوچکی محسوب می‌شویم و به همین دلیل برای خرید ماشین‌آلات خطوط تولید از طریق بازار داخل و به صورت ریالی اقدام می‌کنیم و تجهیزات خارجی دست دوم را خریداری می‌کنیم.
وی با بیان اینکه قطعات یدکی را نیز از واسطه‌های داخلی که آن را از ترکیه یا ایتالیا تأمین می‌کنند می‌خریم، می‌گوید: قیمت خرید تجهیزات از این طریق تقریباً دو برابر تمام می‌شود، البته اگر بخواهیم مستقیماً این تجهیزات را وارد کنیم با توجه به هزینه حمل و نقل و فرصت زمانی گمرک به صرفه نیست.
این تولیدکننده فرش ماشینی با اشاره به واردات مستقیم ماشین‌آلات توسط واحدهای بازرگانی کارخانه‌های بزرگ، ادامه می‌دهد: ما مواد اولیه مورد نیاز را نیز از بازار داخل تأمین می‌کنیم که طی امسال شاهد افزایش حدود ۵ درصدی قیمت برخی مواد از جمله اکریلیک بودیم. دلیل این افزایش قیمت، بالا رفتن هزینه‌های دولتی از جمله تعرفه دموراژ است.
هزینه دموراژ یک کانتینر در گمرک معادل هزینه یک هتل ۷ ستاره است
به گفته وی، هزینه دموراژ یک کانتینر کالا در گمرک به اندازه هزینه یک هتل ۷ ستاره است، به طوری که بابت دموراژ ۲۰ روزه ۳ کانتینر کالا در گمرک حدود ۸.۵ میلیون تومان هزینه می‌شود.
وی در مورد ایده ادغام واحدهای کوچک نساجی و تأثیر آن بر نحوه درآمدزایی و به سود رسیدن این واحدها نیز معتقد است: ادغام نمی‌تواند راهگشا باشد زیرا باعث بدهکار شدن واحد تجمیع‌شده به سیستم بانکی می‌شود و در این شرایط معمولاً بخش بزرگی از دارایی واحد ایجاد شده متعلق به بانک‌ها خواهد بود.
واحدی می‌گوید: من بابت ایجاد واحدی کوچک ۲۰ میلیارد تومان در یک شهرک صنعتی سرمایه‌گذاری کرده‌ام اما فقط ۵۲ میلیون تومان به بانک بدهکارم. بانک‌ها می‌گویند منابع نداریم و ما نمی‌دانیم این منابع مالی را کجا هزینه می‌کنند. وی معتقد است: تسهیلات بانکی با همین نرخ سود فعلی نیز به صرفه است و از هزینه تأمین مالی طریق بازار پایین‌تر است.
این تولیدکننده فرش ماشینی می‌گوید: شرکت‌های بزرگ، تسهیلات دریافتی را به بانک بر نمی‌گردانند ولی واحدهای کوچک معمولاً این تسهیلات را به موقع پرداخت می‌کنند.
۱۰ میلیون تومان هزینه کردیم ولی چیزی از تسهیلات ۱۶ هزار میلیاردی نصیبمان نشد
وی در مورد برخورداری واحدهای کوچک صنعتی از تسهیلات ۱۶ هزار میلیارد تومانی وزارت صنعت در سال گذشته نیز می‌گوید: برای استفاده از این تسهیلات باید پارتی داشته باشیم، سال گذشته در سایت ثبت نام کردیم و حدود ۱۰ میلیون تومان برای رفت و آمد و پیگیری این موضوع از کاشان به اصفهان هزینه کردیم، اما در نهایت تسهیلاتی به ما تعلق پیدا نکرد و گفتند که کمبود منابع داریم. وی ادامه می‌دهد: برای تسهیلات ۳۰ هزار میلیارد تومانی امسال دیگر ثبت‌نام نکردیم، وقت اضافه برای پیگیری کاری که به نتیجه نمی‌رسد نداریم.
دولت با پرداخت تسهیلات، انبار کارخانه‌ها را بزرگتر می‌کند
احسان سفرخانی، یکی دیگر از تولیدکنندگان محصولات نساجی نیز در مورد تسهیلات ۱۶ هزار میلیارد تومانی پرداختی به بخش صنعت در سال گذشته می‌گوید: ما از آن تسهیلات برخوردار شدیم و یک ساله آن را بازپرداخت کردیم.
وی در عین حال می‌گوید: این تسهیلات تا حدی به ما کمک کرد ولی مشکل اصلی، سرمایه در گردش نیست بلکه باید اقتصاد کشور به حرکت درآید. اینکه دولت به ما پول بدهد و انبارهای خود را بزرگتر کنیم، خوب نیست بلکه با حرکت اقتصاد کشور، مشکل ما نیز درمان می‌شود و نیازی به دریافت تسهیلات برای تأمین سرمایه در گردش خواهد بود.
افغان‌ها دیگر فرش ایرانی نمی‌خرند
مصطفی عیوب‌زاده یکی دیگر از تولیدکنندگان فرش ماشینی نیز در مورد صادرات محصولاتش می‌گوید: تا چند سال پیش به افغانستان صادرات داشتیم اما حالا دیگر افغان‌ها فرش‌های ما را نمی‌خرند زیرا کیفیت تولیدات‌مان بالا نرفته و آنها حاضر به پرداخت پول بیشتر نیستند. وی در مورد بازار عراق نیز می‌گوید: فرهنگ عراقی‌ها با استفاده از فرش خیلی سازگار نیست و بیشتر از کفپوش استفاده می‌کنند.
نخ خارجی در بازار ارزانتر از قیمت تمام شده تولید در ایران است
اکبر صادق پور یک تولیدکننده محصولات ریسندگی در این مورد می‌گوید: محصولات ریسندگی بیشتر از چین به ایران وارد می‌شود و ما نمی‌دانیم این واردات با چه تعرفه‌ای صورت می‌گیرد که قیمت آن در بازار داخل تا این حد پایین است.
بالا بودن قیمت تمام شده تولید در اثر هزینه‌های تحمیلی به صنایع از دیگر مسائلی است که تولیدکنندگان ایرانی سال‌هاست از آن شکایت می‌کنند. به گفته وی، هزینه تمام شده یک کیلو نخ اسپان (مورد استفاده در پارچه‌های مانتویی و تیشرت ورزشی) برای تولیدکننده ایرانی بیش از ۸ هزار تومان است، در حالی که نخ تولید چین با قیمت زیر ۸ هزار تومان در بازار تهران عرضه می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: قیمت یک کیلو پلی‌استر خام ایرانی (مواد اولیه تولید نخ اسپان) در بازار ۴۹۰۰ تومان است و هزینه تولید نخ از این ماده در کشور کمتر از ۲۹۰۰ تومان نیست. به این ترتیب رقابت با محصولات چینی به سختی صورت می‌گیرد.
صادق پور با بیان اینکه کیفیت نخ ایرانی بسیار بالاتر از نخ چینی است، می‌گوید: به دلیل پایین بودن قیمت نخ چینی، بافندگان به سراغ خرید این نخ می‌روند. وی ادامه می‌دهد: چینی‌ها مشابه یکی از پارچه‌های تولید ما را با عرض کمتر و کیفیت پایین‌تر عرضه کرده‌اند که فکر می‌کنیم باید تولید این محصول را طی ۲ هفته آینده متوقف کنیم.
رونق واردات نخ و پارچه از گمرک خرمشهر
این تولیدکننده با انتقاد از افزایش و سهولت واردات نخ و پارچه از طریق گمرک خرمشهر می‌گوید: اکثر تجار، نخ، پارچه و پوشاک را از طریق گمرک خرمشهر با قیمت بسیار پایین وارد می‌کنند. وی ادامه می‌دهد: انگیزه تولیدکنندگان، کم و رقابت بسیار سخت شده است. در عین حال با افزایش نرخ ارز، سهم استهلاک ماشین‌آلات کارخانه‌ها نیز بالا رفته اما ما از افزایش نرخ ارز ناراضی نیستیم زیرا باعث رونق صادرات می‌شود.
شاهرخ مشفق، یکی دیگر از تولیدکنندگان محصولات نساجی نیز در این مورد با بیان اینکه مهم‌ترین مشکل ما در حال حاضر قاچاق کالا است، می‌گوید: اگر این مشکل برطرف شود، تقریباً می‌توانیم صنعت را اداره کنیم. وی ادامه می‌دهد: ما علاوه بر تولید پارچه، الیاف و ابر، محصول نهایی را نیز تولید می‌کنیم که با مشکل قاچاق، بیشتر در زمینه پارچه و محصولات نهایی مواجه هستیم.
مشفق می‌گوید: فعلاً در زمینه تولید ابر با مشکل قاچاق روبرو نیستیم و به دلیل حجیم بودن این کالا، واردات و قاچاق آن به صرفه نیست. وی ادامه می‌دهد: در زمینه نخ خیلی با مشکل قاچاق روبرو نیستیم و بیشتر، تخلفات تعرفه‌ای در این بخش صورت می‌گیرد ولی در مورد پارچه با قاچاق از مبادی رسمی گمرک روبرو هستیم، نه به صورت کوله‌بری. مشفق از وزیر صنعت دولت دوازدهم خواست تا در جهت کنترل واردات بی‌رویه و قاچاق محصولات نساجی اقدام کند. وی در عین حال تصریح می کند: محصولات قاچاق از قیمت پایین‌تری نسبت به تولیدات ایرانی برخوردارند و از نظر کیفیت نیز در برخی موارد از سطح بالایی برخوردارند. اگر واقع گرایانه به مسئله نگاه کنیم باید بگوییم که در برخی موارد نیز کیفیت محصولات قاچاق از تولیدات ایرانی بالاتر است.
رونق قاچاق از تیرماه
این تولیدکننده محصولات نساجی با بیان اینکه تا تیرماه امسال با ۱۰۰ درصد ظرفیت خود فعال بودیم، می‌گوید: بعد از آن تاکنون ظرفیت تولید ما نصف شده است، زیرا از تیر ماه میزان قاچاق به طور چشمگیری افزایش یافت و در واقع قاچاق رها شد.
وی ادامه می‌دهد: در ابتدای سال با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری، کنترل خوبی روی قاچاق صورت گرفت اما از تیر ماه به بعد قاچاق به طور چشمگیری تقویت شد.
برای حل مشکل توزین باید در گمرک روی کالاها شیلنگ آب بگیریم!
محمدحسین صفاری نیز یک تولیدکننده محصولات نساجی است که از هزینه اضافه تحمیلی به تولیدکنندگان از محل واردات ویسکوز (ماده اولیه تولید) گلایه‌مند است. وی با اشاره به اختصاص ارز مبادله‌ای به ویسکوز و پنبه به عنوان مواد اولیه صنعت نساجی می‌گوید: ویسکوز در داخل تولید می‌شود و در مورد پنبه نیز بخشی از نیاز کشور از طریق واردات تأمین می‌شود.
صفاری با اشاره به مشکل کسر تخلیه در مورد ویسکوز وارداتی، ادامه می‌دهد: وقتی ویسکوز وارد گمرک ایران می‌شود، مدتی طول می‌کشد تا ترخیص شود. در این مدت رطوبت ویسکوز کاهش می‌یابد و در نتیجه وزن کالای ترخیص‌شده با وزن تجاری عنوان شده در اسناد کالا متفاوت خواهد بود. به این‌ترتیب حدود ۸۰ درصد کالای ترخیص‌شده دارای مشکل کسر تخلیه خواهد بود که فشار زیادی را به تولیدکنندگان وارد می‌کند و باید برای رفع تعهد ارزی، بابت آن به بانک مرکزی مابه‌التفاوت پرداخت کنیم.
به گفته این تولیدکننده، گاهی این اتفاق در مورد پلی‌استر که با ارز آزاد وارد می‌شود نیز می‌افتد و هر چقدر اعتراض می‌کنیم گمرک اعلام می‌کند که ملاک ما، باسکول خروجی است و محاسبات بر آن اساس صورت می‌گیرد.
وی توضیح می‌دهد: قبلاً محصولات وارداتی توسط باسکول‌ها به صورت دستی وزن می‌شد و مسئولِ درب خروج موضوع را قبول می‌کرد، ولی حالا کالا به وسیله باسکول‌های الکترونیکی وزن می‌شوند و همین مسئله باعث ایجاد مشکل برای تولیدکنندگان شده است.
صفاری ادامه می‌دهد: اخیراً بخشنامه‌ای صادر شده که بر اساس آن، تلورانس باسکول در گمرک تا یک درصد مورد قبول خواهد بود، در حالی‌که تلورانس باسکول حدود ۴ تا ۵ درصد است.
واردات رسمی با تعرفه‌های ایراددار
عدم حمایت دولتی از تولیدکنندگان داخلی در مقایسه با حمایتی که کشورهای دیگر از تولیدکنندگان خود می‌کنند، از دیگر مصادیق شکایت صنعتگران ایرانی است که معتقدند باعث پس‌رفت صنعت داخلی شده است.
بوالفضل اطلسی، یکی دیگر از تولیدکنندگان محصولات نساجی نیز با اشاره به دمپینگ کالاهای چینی در بازارهای جهانی و حمایت دولت چین از تولیدکنندگان این کشور، می‌گوید: در این شرایط اگر حمایت تعرفه‌ای از صنعتگران ایرانی وجود نداشته باشد، نمی‌توانیم با این واردات رقابت کنیم، ولی مشکل اینجاست که واردات رسمی با تعرفه‌های ایراددار صورت می‌گیرد. وی با بیان اینکه در گذشته مقداری صادرات به عراق داشتیم، گفت: بازار عراق را هم ترک‌ها در دست گرفته‌اند و تولیدکنندگان ایرانی این بازار را از دست داده‌اند.
اطلسی با تأکید بر لزوم کنترل قاچاق محصولات نساجی از مبادی رسمی، معتقد است: یکی از اتفاقات بد در صنعت نساجی ایران، اعمال تعرفه ترجیحی واردات کالا از ترکیه است که یک فاجعه محسوب می‌شود. به گفته وی، این مسئله بر وضعیت تولیدکنندگان داخلی محصولات نهایی تأثیرگذار بوده و باعث شده تقاضای خرید مواد اولیه از ما نیز کاهش یابد.
فقط به این فکر می کنیم که چطوری دیرتر تعطیل شویم
در شرایطی که شاهد افزایش واردات و قاچاق محصولات نساجی هستیم برخی تولیدکنندگان فقط به دنبال این هستند که بتوانند در وضعیت فعلی خود را حفظ کنند و تعطیلی کارخانه را به تعویق بیندازند.
سحر ساجدنیا، مدیر تولید یک واحد نساجی در این مورد می‌گوید: حجم بسیار زیادی از کالاهای وارداتی را در بازار داریم و در حال حاضر به دنبال این هستیم که کارخانه را طوری مدیریت کنیم که دیرتر تعطیل شویم، زیرا اگر این روند ادامه یابد، واحدهای مختلف کارخانه یکی پس از دیگری تعطیل خواهند شد.
وی با اشاره به ورود پررنگ هندی‌ها به بازار نخ ایران، ادامه می‌دهد: اخیراً پیشنهاداتی در مورد خرید نخ هندی به ما شده که قیمت این تولیدات پایین‌تر از نخ‌های چینی است و ما در حال بررسی این پیشنهاد‌ات هستیم. به گفته ساجدنیا، تولید این نوع نخ‌ها در داخل نیز انجام می‌شده، اما برخی واحدهای تولیدی به تعطیلی رسیده‌اند و در حال حاضر قیمت نخ‌های هندی و چینی پایین‌تر از قیمت تولیدات داخلی است.
این گزارش حاکی است نگاهی به مشکلات صنعت نساجی نشان می‌دهد بهبود وضعیت این صنعت نیازمند یک چاره اندیشی جامع و همه جانبه است به طوری که مسائل مختلف از سیستم بانکی گرفته تا عملکرد گمرک اصلاح شود و در نتیجه علاوه بر ایجاد رونق در این صنعت، شاهد بهبود سهم صنعت در اقتصاد کشور و ایجاد ارزش افزوده بالاتر باشیم. در عین حال با توجه به قابلیت بالای صنعت نساجی در اشتغال‌زایی، رونق این صنعت عاملی برای تقویت اشتغال‌زایی در کشور خواهد شد.
