صادرات با اعمال شاقه در میل ۷۸؛ اجازه دهید «ماهیرود» بازار افغانستان را بقاپد
گمرک ماهی رود در ۲۴۰ کیلومتری بیرجند با مشکلات عدیده ای برای صادرات به افغانستان دست و پنجه نرم می کند در حالی که طی این سالها ثابت کرده به شرط رفع مشکلات می تواند نقش قابل توجهی در افزایش صادرات به افغانستان داشته باشد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در ۲۴۰ کیلومتری شهر بیرجند در استان خراسان جنوبی، گمرک ماهیرود یا همان میل ۷۸ قدیم با مشکلات بسیاری مشغول امر صادرات به کشور افغانستان است.
این گمرک که تنها ۵۰۰ متر با مرز افغانستان فاصله دارد نه تنها از مشکل زیرساختی رنج میبرد بلکه کمبود امکانات و دوری از شهر و آبادی موجب بروز مشکلات فراوانی برای کارمندان آن شده است چرا که هر کارمند برای رسیدن به محل کار خود (گمرک ماهیرود) باید ۴۴۰ کیلومتر مسیر را برای رفت و برگشت طی کند.
در کنار گمرک ماهیرود بازارچه مرزی ماهیرود نیز فعالیت‌هایی را با وجود مشکلات فراوان در امر صادرات انجام می‌دهد. این بازارچه در فاصله ۲۴۰ کیلومتری شهرستان بیرجند و در فاصله ۱۴۰ کیلومتری شهرستان سربیشه واقع شده و از نظر موقعیت جغرافیایی در فاصله ۱۵۰ کیلومتری ولایت فراه افغانستان قرار دارد و شهرهای مجاور بازارچه عبارتند از قلعه کاه، کین، جوین، اناردره، خاک سفید، چین و بکوا می باشد که فاصله اولین شهر و آخرین شهرستان ولایت فراه به ترتیب ۸۰ و ۲۵۰ کیلومتر تا بازارچه می باشد.
فعالیت بازارچه ماهی رود از تیرماه ۸۸ همزمان با شروع فعالیت گمرک و مرز رسمی ماهیرود آغاز شده و جایگزین بازارچه مرزی میل ۷۵ در استان شده است.
در گمرک میل ۷۸ قدیم که در اولین سفر استانی رییس جمهور وقت به خراسان جنوبی در آبان ماه ۱۳۸۴ به تصویب رسید و در اردیبهشت ۸۶ با حضورمقامات ایران و افغانستان عملیاتی گردید و در تیرماه سال ۱۳۸۸ با انجام صادرات قطعی به بهره برداری رسید, انواع مصالح ساختمانی شامل شیشه، کاشی، گچ، سیمان، آهن و … به کشور افغانستان صادر می شود.
البته این صادرات بعد از پیمودن یک صف ۵ -۶ کیلومتری در طول هر روز انجام می‌شود. طبق اعلام مسئولان گمرک روزانه کامیون‌های بسیاری باید چندین ساعت در صف بمانند تا نوبتشان برسد و از مرز خارج شوند؛ معمولا در طی هر روز ۲۰۰ الی ۲۵۰ کامیون از بازارچه ماهیرود عبور می‌کند.
علاوه بر صادرات مصالح ساختمانی گمرک ماهیرود تا قبل از آغاز زمستان به صادرات سوخت و مشتقات نفتی هم می‌پرداخت و روزانه ۱۵۰ کانتینر از این گمرک به افغانستان می‌رفت اما همانطور که مسئولان گمرک ماهیرود اعلام کرده‌اند از اول دی ماه افغانستان برای خرید بنزین و مشتقات نفتی ایران شرط گذاشته و گفته تا زمانی بنزین به یورو ۴ و گازوئیل به استاندارد ال ۶۲ نرسد خریدی از ایران انجام نخواهد داد.
گمرک ماهیرود که تنها ۵۰۰ متر نا نقطه صفر مرزی با افغانستان فاصله دارد به جهت ضرورت مراودات با افغانستان تاسیس شد چرا که دولت ایران در دهه ۷۰ نقاطی را در طول مرز افغانستان با ایران به عنوان معابر ارزی برای واردات و صادارت پیش بینی کرده بود البته تاکنون وارداتی در این گمرک انجام نشده و نمی‌شود و تنها گمرک به صادرات مصالح ساختمانی مشغول است.
اگر بخواهیم نیم نگاهی به گمرک میل ۷۸ قدیم یا همان گمرک ماهیرود داشته باشیم باید بگوییم که این گمرک برخلاف سایر گمرک‌های کشور با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می‌کند که مهمترین آن نبود تجهیزات لازم است.
شاید بارزترین مثال در این زمینه نبود تجهیزات آتش نشانی باشد چرا که این گمرک طی یکی دو سال اخیر چندین بار شاهد آتش سوزی بوده ولی به دلیل دوری این گمرک با اولین شهر چند ساعت تا رسیدن ماشین آتش نشانی طول کشیده و به دنبال آن اموال مردم در آتش سوخته است.
البته تنها مشکلات این گمرک به نبود تجهیزات آتش نشانی ختم نمی‌شود چرا که طبق اعلام مسئولان ماهی رود به دلیل نبود اورژانس و خدمات پزشکی در این منطقه چندین تلفات جانی نیز طی همین مدت رخ داده و دلیل آن هم نبود تجهیزات پزشکی در میل ۷۸ قدیم گزارش شده است.
از دیگر مشکلات ماهیرود کمبود نیروی انسانی است چرا که به دلیل دوری از شهر کارمندان تمایلی به حضور در این منطقه سخت مرزی ندارند و دلیل آن هم عدم تجهیزات امکانات رفاهی می‌باشد؛ تنها کارمند خانم این گمرک به خبرنگار ما گفت: من دو سال در این منطقه کار می‌کردم و هر روز از ساعت ۵ صبح برای رسیدن به محل کار از منزل خارج می‌شدم که نهایتا ساعت ۸ یا ۸ و نیم به اینجا می‌رسیدم اما در تمام مسیر با دلهره و اضطراب وقت را سپری می‌کردم چرا که از امنیت جاده بسیار نگران بودم.
وی گفت: در نهایت استانداری دستور انتقال من به گمرک بیرجند را صادر کرد ولی این دستور موقتی بود و به احتمال زیاد باید به همان نقطه مرزی برگردم که این برای من بسیار سخت است چرا که تمام کارمندان آنها مرد هستند و نیروهای افغانی بسیاری رفت و آمد می‌کنند که این برای من به عنوان یک خانم بسیار سخت است.
به گزارش تسنیم، گمرک در این مرز با کمترین امکانات و تأسیسات لازم در چند دستگاه کانکس و سالن تجاری در پایانه در حال خدمت به مردم است البته با اقدامات جدید در این گمرک به تازگی ساختمانی در آن احداث شده که با راه اندازی آن به طورکامل، فرآیند تشریفات گمرکی تسهیل و تسریع می شود.
هرچند تعداد کارمندان جهت انجام تشریفات دراین گذرگاه اندک است و تنها به حدود ۳۰ نفر می رسد اما با توجه به بعد مسافت بسیار زیاد که تا اولین مرکز سکونت و اولین شهر مرزی که حدود ۱۳۵ کیلومتر فاصله دارد، مشکلات عدیده ای را برای این کارمندان ایجاد کرده به نحوی که تعداد زیادی از این پرسنل همواره درخواست انتقال از این گذرگاه رسمی را دارند.
البته نبود تجهیزات و نیروی انسانی چیزی از فعالیت‌ها و اهمیت گمرک ماهیرود کم نکرده است چرا که طی ۹ ماهه سال جاری یک میلیون و ۳۴ هزار تن کالا به ارزش ۵۲۶ میلیون و ۸۳۲ هزار دلار صادر کرده است همچنین در این گمرک از دیگر نکات قابل توجه این بود که در اینجا هیچ معبر رسمی که شباهتی با سایر گمرکات کشور داشته باشد وجود نداشت و در ساده‌ترین مثال باید گفت که هنور معابر آن آسفالت نشده و به دلیل موقعیت جغرافیایی گردوخاک بسیار شدیدی وجود دارد که تنفس را برای کارمندان بسیار سخت می‌کند.
با این وجود گمرک ماهی رود از سایر گمرکات عقب نمانده و در جدیدترین طرح گمرکی کشور مانند سایر گمرکات فعالیت خود را ادامه می دهد یعنی ماهی رود نیز به سامانه جامع گمرکی مجهز شده و با امکانات اندک تجارت فرامرزی را اجرایی کرده است.
گمرک ماهیرود برای ۷۰۰ کارگر ایرانی و افغانی اشتغالزایی کرده که البته حجم بالای کارگران یعنی ۵۰۰ کارگر افغانی و ۲۰۰ کارگر ایرانی را شامل می‌شود هر کارگر برای خالی کردن هر ماشین به طور متوسط ۲۵ تا ۳۰ هزار تومان درامد دارد که ناگفته نماند خالی کردن هر ماشین متوسط ۷۵ هزار تومان خرج میبرد که اگر این کار توسط سه کارگر انجام شود عایدی‌شان ۲۵ تومان خواهد بود. مسئولان ماهیرود می‌گویند این گمرک به صورت روزانه به صورت مستقیم برای هزار نفر و غیرمستقیم برای دو هزار نفر اشتغالزایی کرده است
هنگامی که خبرنگاران مشغول بازدید از ماهی رود بودند کارگران ایرانی خود را به ماشین رساندند خواستند صدای اعتراضشان را به گوش مسئولان برسانند؛ کارگران ایرانی از تقسیم کار ناراضی بودند و می‌گفتند در اینجا فقط هوای کارگران خارجی را دارند و به کارگران ایرانی کار نمی‌دهند یکی از این کارگران با ناراحتی فراوان می‌گفت سه ماشین به کارگران خارجی و تنها یک ماشین به کارگران ایرانی می‌دهند تا بارشان را خالی کند درحالی است که هیچ فرقی بین کار ایرانی و افغانی نیست.
مسئول گمرک در پاسخ به اعتراض کارگران ایرانی گفت: از آنجایی که بیشتر بارها به افغانستان می‌رود مسئولان افغانستان از ما خواسته اند که به کارگران افغانی توجه خاصی داشته باشیم هرچند سال قبل کارگران افغانی اعتراض کردند و چند روز نیامدند که همین مشکلات زیادی را برای این گمرک ایجاد کرد چرا که کار افغانی با ایرانی کاملا متوافقت است.
همین مشکلات کارگران افغانی و ایرانی نشان می‌دهد که نبود تجهیزات مشکلاتی را برای ماهیرود ایجاد کرده چراکه تخلیه بار کاملا دستی انجام می‌شود و این تأثیر مستقیمی بر فعالیت این گمرک دارد.
نکته‌ای که برای خبرنگار ما در گمرک ماهیرود جالب توجه بود این بود که در این گمرک نشانه‌ای از انبار و کانتینر برای قراردادن موقت کالاها نبود و هر گوشه و کنار گمرک میزان خاصی از کالاهای صادراتی قرار گرفته بود که یک یا چند کارگر افغانی اطراف آن نگهبانی می‌کردند، وقتی علت را از مسئول گمرک پرسیدیم گفت تجهیزات نداریم و مالک کالا برای اینکه کالایش در امان بماند یک یا چند کارگر را مأمور نگهبانی می‌کند.
عدم آموزش کارمندان گمرک از دیگر مشکلاتی است که موجب عدم ارتقای رتبه سازمانی کارمندان ماهی رود هم شده است آن طور که رئیس گمرکات استان بیرجند گفت یک بار استادی را برای آموزش آوردند ولی استاد گفته بود توبه کردم و به اینجا نمی‌آید اگر خواستید کلاسی در بیرجند بگذارید شاید آمدم.
کارمندان گمرک برای رفت و آمد هم مشکلاتی داشتند که رئیس گمرکات استان خراسان جنوبی گفت: گمرک ایران قول داده بود یک مینی‌بوس برای ما کنار بگذارد اما مشکل ما با یک مینی‌بوس حل نمی‌شود کارمندان بخش‌های دیگر فعالیت می‌کنند از استانداری انتظار داشتیم تا یک اتوبوس برای تمام نیروها درنظر بگیرد.
خرابی راه هم از دیگر مشکلاتی بود که کارمندان گمرک ماهیرود خواستار رفع ایرادات آن شده بودند.
خبرنگاران درحالی از گمرک ماهی رود بازدید کردند که تاکنون رئیس کل گمرک موفق به بازدید از این منطقه نشده و از بین دولتمردان هم یک بار قرار بوده محمدباقر نوبخت از مرز ماهی رود بازدید کند ولی به دلیل شرایط بد آب و هوا هلی کوپتر وی قادر به نشستن روی زمین نشده و نوبخت بازدید نکرده از ماهیرود برگشت.
این درحالی است که مشکلات فراوان ماهیرود نیازمند توجه خاص دولت برای ارائه اعتبار ویژه‌ای به این بخش می‌باشد چرا که این گمرک طبق اذعان مسئولانش بی‌در و پیکرترین گمرک کشور می‌باشد و تنها دلیل آن هم نبود امکانات و اعتبارات است.
گزارش از فاطمه محمدی
