چرا صنعت ماشینسازی نساجی در ایران جدی گرفته نمیشود؟
امروزه مانند بسیاری از صنایع دیگر، ماشینسازی نساجی نیز مسیر تازهای را دنبال میکند. کشورهای اروپایی که زمانی پیشرو در تولید این ماشینآلات بودند، امروز ترجیح میدهند تنها بر خلق فناوری و مهندسی ماشینآلات متمرکز شوند و تولید و مونتاژ را به دیگران بسپارند.
به همین دلیل است که کشورهایی چون چین، هند و ترکیه در سالهای اخیر جهش بزرگی در این صنعت داشتهاند:
- چین با مهندسی معکوس و کپیبرداری وارد عرصه شد و اکنون سهم بزرگی از بازار را در اختیار دارد.
- هند بیشتر با همکاری مشترک و Joint Venture با شرکتهای اروپایی و آمریکایی فعال است و تولید تحت لیسانس را پیش میبرد.
- ترکیه علاوه بر همکاری با اروپا، وارد مرحله طراحی و ساخت مستقل نیز شده و امروز در حوزه ماشینآلات رنگرزی، چاپ و تکمیل صاحبنام است.
وضعیت ایران؛ فرصتهای از دست رفته
اما در ایران وضعیت متفاوت است. تولید ماشینآلات نساجی تنها به مواردی مانند چلهپیچی، بوبینپیچ و شیرینگ فرش محدود شده است. آن هم توسط چند شرکت کوچک که بیشتر برای حفظ اعتبار خود کار میکنند تا سودآوری واقعی.
این در حالی است که طی یک دهه اخیر بیش از ۵۰۰ میلیارد تومان صرف واردات ماشینآلات بافندگی فرش ماشینی شده است؛ در حالی که طبق نظر کارشناسان، با سرمایهگذاری حدود ۲۰ میلیارد تومان میشد نمونه مشابه داخلی این ماشینآلات را ساخت.
سالها پیش در کاشان گروهی موفق به تولید این ماشینآلات شدند که برخی از دستگاههای آنها هنوز هم فعال است. اخیراً نیز حرکتهایی برای ساخت دوباره آغاز شده، اما مشخص نیست چقدر سازمانیافته و هدفمند باشد.
چرا حمایت نمیکنیم؟
شرکتهای داخلی معتقدند به جای واردات ماشینهای چند میلیاردی، باید تجهیزات پایهایتر مثل دستگاههای برش، تراش و CNC وارد و با حمایت دولت زیرساختهای ماشینسازی داخلی تقویت شود.
از سوی دیگر، منتقدان میگویند نمیتوان یکشبه راه صد ساله اروپاییها را رفت و اصولاً خودکفایی کامل منطقی نیست. این دیدگاه تنها در شرایطی درست است که کشور ارتباطی روان با دنیا داشته باشد. اما در شرایط تحریم، نرخ ارز بالا و مشکلات واردات، منطقیتر آن است که حداقل در ماشینآلات ساده به خودکفایی برسیم.
سرمایه انسانی فراموششده
موضوع دیگر، نیروی انسانی متخصص است. آیا دانشجویان رشتههای نساجی و مکانیک جایی برای بروز ایدههایشان دارند؟ بسیاری از نخبگان نساجی با طرحهای خلاقانه، بهجای حمایت داخلی، ایدههای خود را به شرکتهای اروپایی بردهاند و در آنجا به نتیجه رساندهاند.
در بسیاری کشورها، اعزام دانشجویان به نمایشگاههای بینالمللی ماشینآلات نساجی یک روال عادی است. اما در ایران کمتر چنین فرصتی فراهم شده است.
جمعبندی
صنعت ماشینسازی نساجی ایران، با توجه به ظرفیتها، زمینه بسیار مساعدی برای رشد دارد. اگر سیاستگذاران و بهویژه دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارت صمت نگاه جدیتری داشته باشند، میتوان در مرحله نخست کشور را از واردات ماشینآلات ساده بینیاز کرد و سپس گامهای بلندتر برداشت.
این نیازمند سرمایهگذاری هدفمند، حمایت دولتی، تربیت نیروی متخصص و ایجاد انگیزه در صنعتگران داخلی است. مسیری دشوار اما حیاتی که آینده صنعت نساجی کشور را تضمین میکند.
اشتراک رایگان سالانه مجله کهن
جهت دریافت اشتراک رایگان سالانه مجله نساجی و فرش ماشینی کهن در فرم زیر ثبت نام کنید
