ضرورت و مزایای محافظت از فرش های ایرانی با استفاده از نشانه های جغرافیایی (Geographical Indications)

فرش ایران

هدف از این مقاله تجزیه و تحلیل اثر بخشی و قابلیت مکانیسم های فعلی در ایران برای حفاظت از صنعت فرش و یافتن بهترین راه برای بهبود وضعیت کنونی است. برای انجام این کار ، قرارداد های موجود مانند پروتکل مادرید ، توافقنامه لیسبون و توافقنامه TRIPS و تفاوت های آن ها در نظر گرفته شده .

در این مقاله مشخص شده است که توافقنامه ی لیسبون و پروتکل مادرید قابلیت کافی برای حمایت از صنعت فرش ایران که در طول قرن ها سنت ها و مهارت های ایرانی را منتقل کرده است ندارد.

این مقاله هم چنین اشاره به برخی نقاط ضعف در قانون حفاظت از نشانه های جغرافیایی دارد که انجمن های موجود در ایران به آن ها دسترسی نداشته اند.

موضوع بحث این است که نشانه های جغرافیای فرش دستباف ایران که به صورت نیمه محافظت شده اند باید از طریق قبول توافقنامه ای مثل توافقنامه ی TRIPS برای اعلام نیاز به چنین تولیداتی بیشتر محافظت بشود.

 

کلمات کلیدی: نشانه های جغرافیایی/ وجه تسمیه از مبدا/ دانش سنتی فرش دستباف ایران

 

 

صنایع دستی و فرش های دستباف ایرانی بخشی از میراث فرهنگی ایران است بافندگان فرش، فرش های گره دار دستباف را با استفاده از تکنیک های بافت که چندین قرن قدمت دارند ، می بافند.

این نوع فرش ها منحصر به فرد ، دارای تقاضای بالا و حامیان زیاد هستند. در ایران مانند که در دیگر کشور ها ضروری است از مالکیت معنوی و دانش سنتی ضروری است، زیرا مزایای قابل توجهی به طوربرای برای تولیدکنندگان و مصرف کنندگان به طور مساوی بوجود می آورد. بعلاوه توسعه ی روستاها تاثیرمثبت بر اوضاع اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی کشور دارد و افزایش شهرت آن در عرصه بین المللی ، در حالی است که هم عرضه آن ها در بازار و ارزش فرش ایران افزایش یافته است .

 

یک منطقه خاص جغرافیایی

هویت یک محصول، که از ویزگی های آن مشتق شده و کیفیت و شهرت آن می تواند باعث افزایش قابلیت عرضه آن محصول در بازار و افزایش تعداد مصرف کنندگان شود.

هدف از شاخص های جغرافیایی (GIs) حمایت از یک محصول ویژه است که با حسن نیت در یک منطقه ی خاص ، در طی یک دوره از زمان ساخته شده است.  آگاهی رو به رشد از اهمیت GIs در نهایت منجر به قرارداد ۱۹۹۴ شد و پذیرش مالکیت شخصی ( توافقنامه ی TRIPS) ، که برای حفاظت از GIs آماده شده بود.

با این حال ایران تنها به توافقنامه های لیسبون ، مادرید و کنوانسیون پاریس ملحق شده و به توافقنامه ی  TRIPS ملحق نشده است.

بیشتر محصولات GI ابداعات متمرکزی نیستند. و کشورهای (ranging) از کشورهای کمتر توسعه یافته نسبت به کشور توسعه یافته که در طی نسل ها تکامل یافته، دانش سنتی غنی تری دارند. این سنت ها پتانسیل لازم برای تبدیل شدن به یک محصول با ارزش را دارند بنابراین، کشورها انگیزه ی کافی برای حفظ سنت ها ی خود به منظور ارتقا ساختار اقتصادیشان را دارند.

بیشتر کشورها برای محافظت از آن ها در بهترین شکل ممکن  اقدام به ثبت این محصولات در سطح جهانی کردند. متاسفانه، فرش دستباف ایران در سطح جهانی ثبت و رتبه دهی نشده است.

صادرات فرش ایران به ایالات متحده از $۰۰۰/۰۰۰/۵۱۷ در سال ۲۰۰۲ به $۰۰۰/۰۰۰/۴۰۶ در سال ۲۰۰۶ کاهش یافته است . در سال ۲۰۰۱ صادرات فرش ایران تقریبا $۰۰۰/۰۰۰/۳۸۹ بوده است.

چند دلیل برای کاهش صادرات وجود دارد از جمله مشکلات داخلی اقتصاد ایران ، تحریم های ایالات متحده در ایران و افزایش مطالبات دستمزد توسط بافندگان . بسیاری از بافندگان به علت عدم حمایت و دستمزدهای پائین شغل خود را رها کرده اند.علاوه بر این با توجه به بحران دلار و تورم داخلی،  صادرات فرش ایران کاهش یافته است . بعلاوه ، تقلید از فرش ایران توسط دیگر کشورها باعث به خطر افتادن تولید فرش ایرانی شده است. چندین کشور با تقلید فرایند های طراحی و بافت فرش ایران و سپس فروش آنها با قیمت پائین تر از این وضعیت اقتصادی ایران سود برده اند.

این مقاله به تجزیه و تحلیل نیاز به حفاظت از نشانه های جغرافیایی ، به ویژه در مورد فرشهای دستباف ایرانی، و همچنین به بررسی مکانیسم فعلی ایران و پیشنهادات مناسب به منظور بهبود موقعیت فعلی می پردازد.

 

حفاظت از GIs  (نشانه های جغرافیایی) در ایران:

قانون کلی و نقاط ضعف

فرشهای ایرانی از تکنیک هایی که در قرنهای گذشته آمده و از یک نسل به نسل بعد منتقل می شود ،استفاده می کنند .فرآیند طراحی و بافت شامل مهارتهای مختلفی است که شاید ماهها برای تکمیل هر فرش وقت گیر باشد. هر فرش یک قطعه ی منحصر به فرد از هنر دست ساز است  که بافت آن براساس یک طرح بر روی کاغذ گراف که نقشه نامیده می شود صورت می گیرد .بافنده مکان این طرح را بر روی نقشه می خواند ، شیوه ی خواندن صفحات نتهای موسیقی و بافت فرش شبیه همدیگر است. در هر فرش ممکن است بیش از ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ رنگ مختلف استفاده شود، و بهترین کیفیت پشم از گوسفندانی که در ایران پرورش یافته اند بدست می آید .

از جمله ویژگی های منحصر به فرد فرشهای ایرانی شیوه ی گره زذن و طراحی آن است . با این حال نوع گره و طرح بستگی به محل بافت آن دارد. به عنوان مثال در ایران بیش از ۳۰۰۰۰ مکان در مناطق خاص وجود دارد که در انها فرش به شیوه ی حرفه ای بافته می شود.مراکز عمده ی فرش بافی در ایران شامل مشهد، تبریز ، اصفهان ،ترکنم صحرا ، نائین ، کاشان ،کرمان و تربت حیدریه می باشد . از این میان فرشهای تبریز به سبب بافت خوب و تصاویر زنده موقعیت ویژه ای دارند.

اگرچه صادرات فرش ایران در طول سالهای اخیر کاهش یافته ، اما هنوز برسایر صادر کنندگان تقدم دارد. ایران باید قوانین کنوانسیونی که به آن محلق شده را برای بدست آوردن و ثبت مالکیت معنوی IP خود به کار گیرد. قرارداد لیسبون و کنوانسیون مادرید را می توان به منظور محافظت از IP  در عرصه ی بین المللی به بهره برداری رساند. برای انجام این کار ، ایران همچنین باید سایر توافقنامه های بین المللی را در نظر داشته باشد که این امر می تواند برای محافظت از  IP ایران تاثیرگذار باشد.اولین فرشی ثبت شده ، متعلق به اصفهانمی باشد که به صورت بین المللی ثبت شده است ، با توجه به توافقنامه ی لیسبون ، اولین قدم در حفاظت از مالکیت معنوی ثبت آن در درون مرزهای داخلی است. علاوه بر این توافقنامه ی لیسبون براساس توافقنامه ، قوانین ملی کشورهای عضو را به تصویب می رساند.

ایران سابقه ی طولانی در حفاظت از حقوق مالکیت در صنعت دارد. اولین قانون مربوط به حفاظت در بخش صنعتی و تجاری در سال ۱۹۲۵ به تصویب رسیده که شامل ثبت و حفاظت از علائم تجاری بوده است.با این حال در سال ۱۹۳۱ یک قانون جامع تر به نام تجاری ایران و قانون ثبت اختراع تصویب شد، و توسعه ی این حمایت به خوبی آشکار است. نشانه های جغرافیایی می تواند از علائم جمعی حمایت کند و این حمایت همراه با مجوز تحریم های غیر نظامی است .

تولیدکنندگان محلی و حتی صادر کنندگان می توانند از علائم جمعی و علائم تجاری بهره مند شوند.بااین حال ، ثبت GI  به عنوان یک محصول علامت جمعی، می تواند از تبدیل شدن آن به یک علامت عمومی جلوگیری کند . بعلاوه ، برای ادامه داشتن اجازه ی استفاده از علائم تجاری باید هر ۱۰ سال آن را تمدید کرد.پیش نویس قانون جدید برای ثبت اختراعات ، طرحها و علائم صنعتی بعدها تصوبی شد ، که در آن موضوع علائم جمعی با جزئیات بیشتر شرح داده شده است. براین اساس ، ثبت یک علامت تجاری نیاز به احراز هویت از یک شخص را دارد. کیفیت استانداردهای تولید شده ی اصناف توسط اعضای اتحادیه ها نظارت می شود ، اگرچه لازم نیست که آنها حتما از علائم جمعی بهره مند شوند. دفتر مالکیت صنعتی سازمانی برای ثبت علائم تجاری است که شامل علائم جمعی دارای مجوز می باشد. قانون جدید در سال ۲۰۰۷ تصویب شد که قانون علائم تجاری ، ثبت اختراع و طراحی صنعتی نامیده می شود. بر اساس این قانون حمایت از نشانه های جغرافیایی به عنوان یک علامت جمعی ، در ایران ممکن است . قانون جدید جایگزین قانون سابق شد در حالی که حمایت صنعتی برای اولین بار طراحی شده بود. این قانون با استانداردهای پذیرفته شده و بین المللی و مسائل مربوط به نیازهای توسعه یافتن کشور مطابقت دارد.در این قانون ، مبحث علائم جمعی با جزئیات بیشتری بیان شده است. صاحبان علائم جمعی می توانند از استفاده ی غیر مجازعلائم جمعیشان توسط کالاهایی که درآن محل تولید نشده ( از آن محل نشات نگرفته )و یا با استانداردهای کیفی لازم مطابقت ندارد جلوگیری کنند.

با توجه به کنوانسیون پاریس و قوانین ملی ایران ، نشانه های جغرافیایی را می توان تحت حمایت علائم جمعی درآورد و برای نهادهای غیر عضوی که از استفاده ی  GI منع شده اند ، ممنوع کرد.

علائم جمعی نفش مهمی در پیشگیری از اشتباه یا گمراه شدن یک مصرف کننده بازی می کنند . علامت جمعی به عنوان یک برچسب و نام سازندگان مارک تجاری در قسمت پشت فرش ضمیمه می شود که با استانداردها و اصول ثبت مطابقت دارد . با این اگر علامت مغایر با استانداردهای فوق باشد می تواند باعث سردرگمی مصرف کنندگان شود.

در سال ۲۰۰۴ ، قانون دیگری در حمایت از نشانه های جغرافیایی تصویب شد و در سال ۲۰۰۵ به اجرا در آمد، مانند ارائه ی یک قانون مناسب برای حمایت از برخی تولیدات . تا قبل از تصویب این قوانین ، ایران هیچ قانونی برای حمایت از شاخص های جغرافیایی نداشت. اگرچه ایران در سال ۱۹۵۹ و بر طبق کنوانسیون پاریس متعهد شده بود که از وجه تسمیه و نشانه های جغرافیایی اش حمایت کند. این قانون در ۱۶ بند تصویب شد. با این حال ، با توجه به وقفه ی ایجاد شده در اجرای این قانون ، کالاها با کیفیت و نشان اختصاصی و معتبر از یک منطقه ی خاص نمی توانستند در برابر سوء استفاده های داخلی و خارجی محافظت شوند.در طی این سالها ، فرشهای ایرانی و GIs  در ایران با روشهای مختلفی بهره برداری می شدند و منافع اقتصادی و حتی هویتهای فرهنگی یشان را از دست داده بودند.

قانون حمایت از نشانه های جغرافیایی و مقررات اجرائی در سال ۲۰۰۵ در ۱۶ بند تصویب شد. اولین شرط تعیین شده نشانه های جغرافیایی ، به عنوان نشان محصولات تولید شده در منطقه ، محل یا منطقه ای از کشور در شرایطی که کیفیت محصولات قادر است بر نشانه ی جغرافیایی آن دلالت داشته باشد ، تولید شده اند(ماده ی ۱ از این قانون ). در این قانون تعریف GI  در مقایسه با پروتکل مادریدسختگیرانه تر به نظر می رسد اما در مقایسه با توافقنامه ی لیسبون گسترده تر است. و این شبیه به تعریف GI  در توافقنامه ی TRIPS است . در مقابل توافقنامه ی لیسبون ، نه تنها شامل تعریف صلاحیت و ویژگی هاست ، بلکه شامل اعتبار و دیگر ویژگی های محصولات که ممکن است منتسب به منطقه ی جغرافیایی تحت محافظت GI  باشند نیز می شود.

در حالی که با توجه به توافقنامه ی لیسبون کیفیت و ویژگی باید نشات گرفته از محیط جغرافیایی – مانند انسان و طبیعت – باشد و واژه ی اعتباربه عنوان یک معیار مشخص استفاده شود.

ماده ی ۳ قانون حمایت در ایران با تعریف قانون حمایت در ماده ی ۱ GI  مطابقت دارد. در عین حال ، شامل محصولاتی است که در ایران به عنوان یک محصول اصلی استفاده نمی شوند ، اما در واقع نشانه های مختلفی از مبدا خود دارند. به عبارت دیگر ، بین این دو GIs  ( سیستم اطلاعات جغرافیایی ) یک تناقض وجود دارد که ثبت شده یا نشده است . این ماده از  از قانون ۲۲(۴) از توافقنامهTRIPS  به تصویب رسیده است. ماده ی ۳ از قانون نشانه های جغرافیایی امکان حمایت بر ثبت محصولات ثبت نشده را فراهم می کند. بسیاری از بخشهای این قانون از توافقنامه ی TRIPS  بجز بخش اختصاص داده شده به ثبت روند جزئیات قانون کیفری و مجازات ملی  به تصویب رسیده است.

ماده ی ۴ از قانون با ماده ی (۳) ۲۳از توافقنامه ی TRIPS  هماهنگ شده و به تصویب رسیده است. بر اساس این مقاله ، احزاب عضو با ایجاد شرایط برابر و عادلانه ، از گمراهی مصرف کنندگان جلوگیری می کنند. در واقع نیازی بر حمایت کردن مناطق یک کشور و یا اینکه چه کسی از حمایت دست کشیده و یا کشوری که آن را در منطقه اش لغو کرده نیست.

در این زمینه ، برای ثبت نشانه های جغرافیایی می توان با هر شخص یا نهاد صنعتی با شرایط خاص موضوع را مطرح کرد.پیش از این ، کیفیت استانداردمحصول فوق باید توسط اصناف مربوطه تصویب شود ، بخصوص با توجه به موقعیت فرش ایران اختلافات زیادی وجود دارد که به شرح زیر است:

• ایران به عنوان یک کشور تاریخی و با میراث فرهنگی متنوع باید دانش سنتی خود را حفظ کند . به عنوان مثال ، فرش ایران نیاز دارد که توسط دانش سنتی حمایت شود.
• هیچ مقرراتی برای حمایت از دانش استفاده شده در فرایند بافندگی فرش دستباف وجود ندارد.
• این قانون توسط بسیاری از جوامع به رسمیت شناخته نمی شود .
• مراحل ثبت بسیار کند است و نیاز است که در عرصه ی ملی و بین المللی تسریع شود. به طور کلی ، شخص ثالث نمی تواند از استفاده ی این قانون منع شود.
• قوانین شرح داده نمی شوند . برخی ویژگی های فرش ایران مثل روشهای تولید ، آماده سازی و بافندگی تعریف نشده است.
• از آنجا که تولیدات مختلفی در مناطق ایران وجود دارد، ایجاد یک مقررات اجرائی به طور انحصاری برای سیستم اطلاعات جغرافیایی ایران بهتر است . از آنجایی که مکانیسم تولید فرش فاقد منطقه ای سازمان یافته است ، قوانین باید با توجه به منطقه ی اصلی که فرش در آن بافته شده تعیین گردد. علاوه براین ، برای ایجاد یک انجمن بهتر است ویژگی ها و استانداردهای کیفیت فرش دستباف به رسمیت شناخته شود . برای تاثیرگذار بودن آن ، باید یک مکانیزم مجزا به منظور کنترل کیفیت راه اندازی شود.
• همچنین ایجاد یک علامت تجاری خاص برای ایجاد هویت جغرافیایی و قانونی فرش ایران می تواند مفید باشد. در این صورت ، این پیام را منتقل می کند که این لوگو توسط یک گواهی مرجع صدور گواهینامه و یا کارشناسان مورد بررسی قرار گرفته است و توسط یک مرجع یا کارشناس مورد امتحان قرار گرفته است.و به طور همزمان ، یک تضمین کیفیت خاص برای مصرف کنندگان است . کارشناسان باید نسبت به اینکه آیا محصول مطابق استاندارد است یا نه اساسنامه تعیین کنند.علاوه بر این ، آنها می توانند برای فرش صادر شده گواهینامه ارائه دهند که آیا فرش مورد نظر با معیارهای مشخص شده و استانداردهای تجویز شده سازگاری دارد یا نه.

با وجود تحمل مشکلات خلاء های قانونی ، بدون شک قصد تصویب قانون جدید برای بهبود موقعیت حقوقی ایران با توجه به حفاظت از محصولات آن وجود دارد . قوانین قبلی که به ظاهر عملی بودند ، در حمایت از ارائه ی بین المللی نقص داشتند. این مشکل به خاطر محدودیت در توافقنامه ی پاریس ، مادرید و لیسبون بوده و در نتیجه مقررات فقط به چند کشور محدود می شده است . این توافقنامه ها ، به ویژه کنوانسیون پاریس ، موفق به ایجاد دستورالعمل جدید مربوط به حفاظت از GI  شدند . به عنوان مثال ، حفاظت GI  با توجه به قرارداد لیسبون برنامه های فردی را در بر می گرفته و نه از طریق دولت.

 

معاهدات بین المللی جغرافیایی، در مورد حمایت از فرش ایران

ایران به سه کنوانسیون بین المللی مربوط به اطلاعات جغرافیایی GI  ملحق شده از جمله کنوانسیون پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی ( در سال ۱۹۵۹ ) توافقنامه ی مادرید برای سرکوبی نشانه های غلط فریبنده ی منبع کالاها ( در سال ۲۰۰۳) و توافقنامه ی لیسبون برای حمایت از ثبت نامگذاری های مبداء و بین المللی برای حفاظت از محصولاتی است که دارای نشانه های جغرافیایی خاص اند و می توان آنها را به منطقه ی خاصی نسبت داد تا زمانی که چنین حمایتی شناخته شود و تحت امر قانون امور خارجه قرار گیرد. قبل از تصویب قانون جدیدمربوط به GI  فرشهای ایرانی در قوانین بالا محافظت می شوند، اگرچه توافقنامه ی فوق موفق به ارائه ی حمایت کامل تمام جنبه های تولید فرش ایران نمی شد.حمایت از نشانه های جغرافیایی در توافقنامه ی TRIPS  در تمام سازمانهای تجارت جهانی (WTO)  عضو الزامی است که از مجموعه ی چهارم استانداردهای حقوق مالکیت معنوی حمایت می کند. نشانه های جغرافیایی همانطور که در تعریف ماده ی ۲۲ آمده ، برای اهداف این توافقنامه ، نشانه ای که منشاء یک کالا را شناسایی می کند و یا منطقه و یا محلی که در آن سرزمین شکل می گیرد، اعتبار و یا اساسا دیگر ویژگی های کالا که به مبدا جغرافیایی آن منتسب می شود، مطرح است . با این وجود هیچ تعریف قابل قبول جهانی و یکسان از GIs  وجود ندارد.

با توجه به تعریف توافقنامه TRIPS، GI می تواند به هر محصول که از یک منشا یا محل خاص از یک کشور خاص اعمال می شود، تعلق گیرد . مفهوم GI  برای اولین بار در توافقنامه TRIPS به رسمیت شناخته شد. نشانه های جغرافیایی با تمرکز بر مفهوم کلی از کیفیت اعتبار و یا دیگر مشخصه های خوب بودن به اصل جغرافیایی نسبت داده شده به آن منشاء، تحت عنوان TRIPS ارائه شده اند. این عنوان برای اشاره به همه موارد نشانه های جغرافیایی تعریف شده توسط قانون ملی استفاده می شود. در حالی که با توجه به قرارداد لیسبون، وجه تسمیه از منشاء مربوط به نشانه های جغرافیایی است. مطابق ماده ۲ (۲) قرارداد لیسبون، کشور مبدا کشوری است که نام آن و یا نام محلی که در آن منطقه واقع شده است ذکر می شود و محصول با توجه به آن اعتبار می یابد. به عبارت دیگر ، اعتبار بدست آمده تحت قرارداد لیسبون از کیفیت و ویژگی های آن محصول بدست آمده است. در حالی که اعتبار در توافقنامه TRIPS به عنوان پارامتر جداگانه ای گنجانده شده است . با توجه به تعریف GIS در مورد TRIPS ، GI محصول را پوشش می دهد و تنها نشانه ی مبدا نیست این مورد به این دلیل است که نه تنها مورد را به یک موقعیت جغرافیایی خاص نسبت می دهد ، بلکه به کیفیت،اعتبار و دیگر ویژگی هایی که تنها به برخی از ویژگی های جغرافیایی نسبت داده شده هم نسبت می دهد.

نشانه های جغرافیایی در توافقنامه ی TRIPS دامنه ی گسترده تری از وجه تسمیه در توافقنامه ی لیسبون را پوشش می دهند. این به آن دلیل است که توسعه ی اعتبار نشانه ها، کیفیت و مشخصات که باعث خوشنامی کالا است و بر روی کالا چسبانده شده اند ، ضروری نیست.

نگرانی های رو به رشد مربوط به نشانه های جغرافیایی از اوایل قرن ۱۹ به بعد، منجر به بسیاری از توافقنامه های دو جانبه و چند جانبه شد.

با این وجود تا سال ۱۹۳۰ به خاطر وضعیت پیچیده در میان کشورهای اروپایی این روند ایجاد شده بود. به منظور تصحیح این عدم تعادل در تجارت جهانی توافقنامه ی TRIPS در سال ۱۹۹۴ در سازمان تجارت جهانی فرموله شد ( مرجع۲) ، توافقنامه ی TRIPS یک سیستم دو لایحه برای حفاظت از GIs است. اولین لایحه ی حمایت بر اساس مقاله ۲۲۰۲ می باشد. حمایت از محصولات برای جلوگیری از هر نوع سوء استفاده برای مواردی که تمایل به گمراه کردن عموم مردم و یا رقابت نا عادلانه دارند. این مورد بسیار مهم است که خصوصیات و کیفیت محصول باید تنها از منشاء خود بدست آمده باشد.

برخی از محققان بر این باورند که ماده ی ۲۲ GI به زبان ساده متعلق به محصولات کشاورزی ، محصولات طبیعی و یا کالاهای ساخته شده است. با این حال، در یک فرش تولید شده با مهارت های خاص ، که پشم مورد استفاده در آن ها از کشور خاصی گرفته شده ، محل یا منطقه با توجه به تعریف GI و با توجه به کیفیت، اعتبار و دیگر ویژگی ها اساسا بایدمنتسب به مبدا جغرافیایی خاصی باشد. به این ترتیب  ماده ۲۲، که در برگیرنده ی دانش سنتی نیز هست بهتر است. در واقع، کشورهای توسعه یافته در مجامع بین المللی برای منحرف کردن توجه اعضای WTO به منافع خود با استفاده از مواردی مثل برنامه های کامپیوتریwineو spirits تلاش می کنند. GIs به عنوان حافظ دانش سنتی از اموال مستمندان در ارتباط با تولید فرش نیز به کار میرود.

ماده ۲۳ برای wineو spirits دو لایحه ارایه می دهد که لایحه محافظ این سیستم به علت احتمال تقلب نیاز به تست شدن دارد. ترجمه های GIs به وضوح استفاده از عباراتی مانند” نوع” و “سبک” را برای محصولاتی که از محل مورد نظر نشات نگرفته اند ، حتی در جایی که منشاء واقعی نشان داده شده ممنوع کرده است . این امر امکان حمایت بیشتر حتی در زمانی که احتمال سردرگمی وجود دارد را فراهم می سازد.

توافقنامه ی TRIPS هر گونه روش خاص برای حمایت از GIs اعضای WTO را مشخص می کند. آن ها می توانند از طریق حمایت یا علامت تجاری و صدور گواهی نامه وانحصار سازی از طریق GI حمایت خود را نشان دهند.  تنها اعضای WTO ملزم به اجرای مفاد عام در قوانین ملی خود هستند . در حین ثبت ، استفاده از این روش برای GI اجباری است.  مقاله ی( ۳)  ۱۰ BIS از کنوانسیون پاریس مربوط می شود و کشورها را به ارائه ی حمایت موثر در برابر رقابت ناعادلانه ترغیب می کند . اگرچه کشورهای عضو از استفاده از نشانه های جغرافیایی که موجب گمراهی عمومی نسبت به ماهیت ، روند تولید و از ویژگی های تسهیل برای رسیدن به هدف خود و یا مقدار کالا منع شده اند، که این مورد در ماده ی ۲۲ توافقنامه TRIPS  ثبت شده است .

با این حال سیستم ثبت نام باید از منافع هر دو طرف ، مصرف کنندگان و تولیدکنندگان حمایت کند و کشور های عضو را برای تغییر قوانین ملی خود وادار نکند. چنین سیستمی به طور موثر ، پایدار و ثابت و رایج خواهد شد و اساس کنوانسیون در تجارت به صورت چند جانبه باقی خواهد ماند.

موضوع دیگری که در مورد GI متمایز است تفاوتی است که بین این دو واژه ،GI  و علامت تجاری وجود دارد . محصول GI  باید از منطقه ی جغرافیایی خاص سرچشمه گرفته باشد. بنابراین ، یک نشانه ی جغرافیایی به عنوان وسیله ای برای تفکیک بین محصولات مشابه در بازار عمل می کند ، در حالی که یک علامت تجاری ممکن است به کالایی با منشاء مکانی و زمانی مختلف تعلق داشته باشد. محصولاتی که از حقوق GI  بهره مند می شوند ، از تعریف یا استفاده از نام محصول ، طراحی و یا ویژگی های رقبای خارجی منع شده اند . به این ترتیب ، فرش ایران دارای طراحی ، مهارت و ویژگی های کیفی خاصی خواهد بود که رقبا از استفاده از آنها منع می شوند و منحصر به فرد خواهند ماند. این یکی از دلایل ( علاوه بر تطابق باTRIPS ) حمایت از قوانین جدید مربوط به GI  می باشد. به همین دلیل تولید فرش ایران تحت قانون قبلی نمی تواند کاملا حمایت شود.

کشورهایی که در توافقنامه ی TRIPS مشترک اند باید حمایت GI  را به قوانین ملی خود بیفزایند. بنابراین ، کشورهای عضو باید برای جلوگیری از استفاده ی گمراه کننده از نشانه ها و محل اصلی تولید و همچنین جلوگیری از یک رقابت ناعادلانه ، قوانین مناسب را اجرا کنند.

 

 

توافقنامه ی مادرید

توافقنامه ی مادرید در سال ۱۸۹۱ برای سرکوبی موارد غلط و فریبنده در منابع کالاها ایجاد شد. مقاله ۱۰۱ از توافقنامه ی مادرید نشانه ای از منبع مربوط به عناصر واژه های مربوطه را اظهار می دارد که تمام محصولات در بردارنده ی نشانه های غلط یا جعلی از طرف کشورهایی که توافقنامه را اجرا کردند و یا مکانهایی که در آنجا واقع شده اند ، می باشند. نشانه های مستقیم و یا غیر مستقیم با اهمیت می توانند به عنوان نشان کشور یا مکان یا منطقه در هر کشور دیگر ذکر شوند. نشانه ها باید در خدمت منطقه ی جغرافیایی که در آن تولید می شوند باشند. با این حال ، نشان دهنده ی منشاء این محصول به طور مستقیم هستند، از جمله نام کشور و یا شهرستان و یا حتی نمادها و یا نشانه هایی که به طور غیر مستقیم نشانه ی منشاء جغرافیایی این محصول می باشند. این یک مشخصه یا کیفیت خاص و یا اعتبار منتسب به محل منبع خاص نیست اگرچه این یک  GI  است .

یک نکته مثبت اینکه طرف تحت توافقنامه ی مادرید باید هر ده سال آن را تمدید کند. گسترش حمایت کشورهای دیگر از کشور مبدا ، از اثرات حقوقی الحاقی به این توافقنامه می باشد.با این حال ، محصول باید شرایط خاصی برای واجد شرایط بودن تحت توافقنامه ی مادرید را داشته باشد.این محصول نباید به صورت عمومی و یا از پیش ثبت شده باشد و همچنین واضح است که محصول باید در کشور مبدا به عنوان یک GI  در دیگر کشورها و در سطح بین المللی محافظت شود.

 

 

توافقنامه ی لیسبون

توافقنامه ی لیسبون در سال ۱۹۸۵ برای حمایت از نامگذاری ایجاد شد که در بخش ۲۰۱ (۲.۱) از توافقنامه ی لیسبون تعریف شده، و در آنجا آمده است .در این توافقنامه ، نامگذاری از مبدا انجام می شود، که به معنی نام جغرافیایی یک کشور ، منطقه و یا محل ، که در شکل گیری یک محصول شرکت دارند و همچنین کیفیت و ویژگی هایی که اساسا ناشی از عوامل طبیعی و انسانی یک منطقه ی جغرافیایی یا محیط زیست هستند و در خدمت تعیین منشاء یک محصول قرار می گیرند ، می باشند. تعریف بایدمعنی فراتر از شاخص های منبع را برساند، زیرا بعضی از محصولات یک مدت خاص و بعضی دیگریک زمان خاص دارند مانند ویژگی هاییکه منحصر به فردند و منعکس کننده ی عوامل جغرافیایی و طبیعی و انسانی است که در جای دیگر یافت نمی شود. براساس توافقنامه ی مادرید، در مقابل ، برای یک محصول که نشان جغرافیایی خاصی دارد کافی است ودیگر نیازی به داشتن ویژگی های خاصی نیست . تعریف وجه تسمیه از مبدا نیاز به یک پیش شرط سختگیرانه تر دارد. که نیاز به ویژگی خاص برای محصول خاص دارد و نه صرفا شهرت و اعتبار . این ویژگی از کیفیت و اعتبار متمایز است که از عنصر شرکت داده شده در یک نمونه ی محصول استنتاج می شود و همچنین نیاز های طبیعی و انسانی به ویژه عواملی که از ترس سرچشمه می گیرند . علاوه بر این ، نام های جغرافیایی خاص از یک کشور یا منطقه ، یک نماد انحصاری است که به یک منطقه ی خاص ارجاع داده می شود که کافی نیست . مطابق با توافقنامه ی TRIPS  کیفیت ، اعتبار و ویژگی های دیگر هر یک به نوبه ی خود شرط کافی اما ضروری برای وجود یک GI هستند .

احزاب عضو توافقنامه ی لیسبون موظف به محافظت در برابر هرگونه تقلید یا تصاحب هستند حتی اگر منشاء واقعی آن محصول نشان داده شده باشد و یا اگر وجه تسمیه در ترجمه با واژه هایی مثل “نوع ” ، “ساخت ” ،” تقلید” همراه باشد . (ماده ی ۳) استفاده ی نادرست از نامگذاری توافقنامه لیسبون منع شده است .بنابراین ، هنگامی که محصول نشانگذاری شده یک منطقه و یا محل مبدا که بهتر است با این نام وجود نداشته باشد که کالا معمولا با نام اصلی خود در ارتباط هستند و نه مکانی که از آن نشات گرفته اند . یک راه حل ، حمایت از وجه تسمیه پوشش دهنده ی کالاست و نه صرفا نام آن ، در حالی که نشانه هایی شامل نقشه ها ، عکس ها ، نمادهای ملی ، پرچم و یا حتی نماد ،حالت مقایسه ای دارند. دامنه ی کلی نشانه از مفهوم نام گسترده تر است. این مورد برای کشورهای عضو است و برای تعیین قوانین برای محافظت از وجه تسمیه شان آنها اجازه می دهد که از روشهای قضایی و اداریشان محافظت کنند . به منظور حمایت از محصول تحت قرارداد لیسبون ، ابتدا وجه تسمیه در کشور خاستگاه آن مورد نیاز است و حفاظت از آن در مرزهای خود و پس از آن سازمان مالکیت معنوی جهان (WIPO)  ثبت شود. این موضوع نیاز به انتظار یک دوره ی یکساله دارد و کشورها در صورت لزوم عدم توانایی خود را برای حفاظت از وجه تسمیه توسط کشور مبدا اعلام می کنند.

با توجه به تعریف وجه تسمیه از مبدا ، برخی استدلال می کنند که این توافقنامه حمایت گسترده ای را فراهم می کند. با این حال کشورهای عضو می توانند به اطلاعات وجه تسمیه وارد شده در لیستی از تمام نامگذاری ها که توسط مبدا منتشر شده (WIPO)  و کاربران ادعا می کنند که برای حفاظت ترجمه شده اند ، اعتراض کنند ، تعریف تعهدات به نفع اعضای دیگر است .

بعلاوه هدف از حقوق ، محدود ساختن به وسیله ی بند ۳ توافقنامه است که از حفاظت مطلق از نامگذاری ( وجه تسمیه ) ممانعت می کنند، زیرا نامگذاری ( وجه تسمیه ) پاسخگوی تمام کالا ها نخواهد بود و فقط اعتبار بیشتر محصولات با ویژگی خاص را حفظ می کند . با این وجود ، تنها حفاظت مطلق در ماده ی ۳ است ، منع استفاده از نامگذاری ( وجه تسمیه ) آن است و یا برگردان ( ترجمه ) دقیق کالاها که نامگذاری آنها معتبر است . در عمل ، توافقنامه ی لیسبون کمتر موفق بوده است ، زیرا تعدادی از کشورها هیچ گونه سیستم ثبت نام ندارندو بنابراین نمی توانند از این کنوانسیون بهره مند شوند. به  این دلیل که با توجه به توافقنامه ی لیسبون ، کشورها در ابتدا باید GLs  خودشان را در مرزهای داخلی شان حمایت و ثبت کنند.

ایران به توافقنامه ی لیسبون ملحق شد و از تاریخ ۹ مارس ۲۰۰۶ این توافقنامه را اجرا می کند . با توجه به این مورد در ، نامگذاری اختصاصی ، اعتبار ، کیفیت و ویژگی های اساسی فرش ایرانی   ( از مبدا ) حفاظت می شوند. قبل از این توافقنامه ، سردر گمی های زیادی در این مورد وجود داشته است و این تحت تاثیر اقتصاد و هویت فرهنگی کشور است . همانطور که توافقنامه ی لیسبون از آن دسته محصولات که میزان اعتبار و کیفیتشان قابل پیش بینی است حمایت می کند از فرش ایران هم که واجد این شرایط است حمایت می کند.

 

قرارداد لیسبون ، اشکالات و توصیه ها:

• این توافقنامه باید تجدید نظر شود و مفادپیش نویس ، به ویژه تعریف ، دامنه ی حفاظت ، روند  در خواست برای  Ao وGI  به منظور گسترش پوشش این موضوعات به آن اضافه شود.
• یک سوم از کاربران لیسبون توافقنامه را بعد از پایان کار توافقنامه ی TRIPS امضا کردند . هدف از توافقنامه ی لیسبون ، توافقنامه ای جهانی است ، با این حال ، این توافقنامه به دلایلی موفقیت آمیز نمبوده است و از دسامبر ۲۰۱۱ تنها ۲۷ کشور به آن پیوسته اند. بسیاری از این کشورها ، کشورهای حوزه ی مدیترانه اند. به نظر می رسد کشورهای توسعه یافته شایستگی و کفایت توافقنامه ی لیسبون را کافی نمی دانند.
• یک سیستم برای حل و فصل اختلافات باید در توافقنامه ی لیسبون باشد که به حل و فصل هر درگیری رسیدگی می کند.
• همان طور که توافقنامه ی لیسبون حمایت دقیقی را ارائه می دهد ، بسیاری از کشورها امضای توافقنامه ی لیسبون را رد می کنند زیرا با امضای آن ملزم به تغییر قوانین خود می شوند و اصطلاح “نامگذاری از مبدا” به عنوان یک اصطلاح عمومی در برخی از کشورها در نظر گرفته شده.
• توافقنامه ی لیسبون اعضا را مجبور به انتخاب یک روش خاص در قانون کشورشان نمی کند و به آن ها در انتخاب روش های دقیق مورد نظر آزادی می دهد که نتیجه آن عدم تطابق تعاریف و الگوهای اجرایی می شود.

 

کنوانسیون پاریس

کنوانسیون پاریس در سال ۱۸۸۳ برای حمایت از مالکیت صنعتی ایجاد شد که بیشتر برای مفاد ثبت اختراعات و علائم تجاری مطرح می باشد.

با وجود ماده ی ۱ کنوانسیون نشانه گذاری از مبدا و نامگذاری مناطق ، موضوعات تعریف نشده هستند و در سطح بسیار کلی معرفی می شوند کنوانسیون در ۱۰ bis ماده ی ۳، مسئول نشانه گذاری یا اتهامات استفاده از آن برای گمراه کردن عموم مردم به عنوان ماهیت ،روند تولید و یا ویژگی های کالا را بر عهده دارد. این ماده نقطه شروع توافقنامه TRIPS  در حفاظت از GI است . ایران در سال ۱۹۵۹ به کنوانسیون پاریس ملحق شد ]و به این سبب[ که شامل مقررات در مورد قوانین جمعی می شود. فرش دستباف ایران در مناطق مختلف جغرافیایی تحت حفاظت این کنوانسیون قرار می گیرد.

کنوانسیون پاریس ،فراتر از علائم جمعی ، نشانه ای از مبدا را فراهم می کند و نه وجه تسمیه از مبدا را با این حال ، از آنجا که وجه تسمیه از مبدا از نشانه های جغرافیایی است این مقررات را می توان به عنوان وجه تسمیه از مبدا اعمال کرد.

محصولات در برابر هر گونه نشانه نادرست مستقیم یا غیر مستقیم از منبع و یا هویت ، همچنین در برابر هر گونه رغابت ناعادلانه از طریق استفاده از نشانه می باشد باز هم، این کنوانسیون، در حالی که نیاز به اجرای مناسب قانون در کشورهای عضو در برابر رقابت غیر عادلانه بسته به جزئیات و استانداردهای هر کشوری دارد. بر طبق ماده ۹(۱)  تحریم های غیر قانونی وارد شده به کالا شامل نشانه نادرست، علامت تجاری یا نام تجاری می شود. بر این اساس ، معرفی فرش توسط کشورها به نام وجه تسمیه ایران به عنوان مبدا ممنوع است. همان طور که در مقررات کنوانسیون پاریس،نشانه گذاری غیر قانونی نادرست است و نیازی نیست که روی کالا قرار بگیرد. زیرا حتی استفاده ی غیر مستقیم نشانه گذاری نادرست می تواند تحت پیگرد قانونی قرار گیرد و هر گونه محموله از جمله کالاهای وارداتی باید به نام این کشور نامیده شوند. برخی از کشورها مانند ایالات متحده ی آمریکا سیستم اطلاعات جغرافیایی را از طریق سیستم علامت تجاری که شامل حقوق جمعی و علائم صدور گواهینامه است حمایت می کنند. برخی از این محصولات GIرا استفاده می کنند. با وجود این که در مبدا نشانه گذاری نشده اند. اما کشورهای اروپایی با این سیستم اختلاف نظر دارند چرا که آن ها بر این باورند که این سیستم مانع از دسترسی به بازار می شود تا وقتی که محصولات با علامت های تجاری نشانه گذاری شوند. به علاوه، آن ها باور دارند که افزایش حمایت از ماده۲۳ نسبت به دیگر محصولات از قبیل صنایع دستی و کشاورزی برای همه محصولات حداقل در سطح بین المللی منجر به رضایت بخشی و تعادل می شود. بر اساس ماده ۵. ۱ از توافقنامه ی TRIPS ، علامت تجاری برای تشخیص محصولات یک تولید کننده استفاده می شده است . علامت تجاری نیازی به توصیف ندارد در حالی که GI به توصیف نیاز دارد. یک GI باید منشا جغرافیایی آن محصول را شناسایی کند. سیستم علامت تجاری در ایالات متحده توسط افراد و یا شرکت های بزرگ استفاده می شود. اگر یک علامت تجاری نقض شود ، آن شرکت به عنوان یک فرد تلقی می شود و باید از حقوق خود در دادگاه دفاع کند. بیشتر حقوق IP به صوت جداگانه محافظت می شود ، اما برخی از آن ها مثل دانش سنتی و GIs حقوق جمع آوری شده هستند که برای حمایت از آن ها به عنوان حقوق فردی مناسب نیستند. به طور کلی ، سیستم اطلاعات جغرافیایی تا زمانی توسط جوامع استفاده می شود که بر پایه ی مفاهیم مجموعه ی حقوق پایه گذاری شوند.

در برخی کشورها  علائم جمع آوری شده نمی توانند به عنوان GI تحت حمایت کنوانسیون پاریس قرار بگیرند. در دیگر کشورها، اثبات ویژگی های خاص فرش از ویژگی های منطقه ی جغرافیایی دشوار است. ایران ملزم به حمایت از فرش های خود تحت عنوان GI میباشد. اما قبلا موفق به انجام این کار نشده است . با این حال، با گذشت این قانون جدید یعنی قانون حمایت از نشانه گذاری جغرافیایی در ایران ، از آن ها حمایت می شود.قانون از ضرورت ثبت بین المللی در اثر بخشی تولیدات داخلی کاملا حمایت می کند. علاوه بر این ، در برخی از کشورها که بخشی از کنوانسیون پاریس یا مادرید یا توافقنامه  لیسبون هستند هیچ تمرکز خاصی بر مسئولیت رسیدگی بر ارسال و پیگیری برنامه های کاربردی وجود ندارد. بنابراین شهروندانی در این کشورها وجود دارند که بدون اجازه از نشانه گذاری ایران در حمایت از فرش های خود استفاده می کنند. آن ها ، گمراه کننده و یا فریب کار، و با رقابت نا عادلانه فرش های خود را در بازارهای بین المللی ارائه می دهند.بیشتر از آن ، چند کشور که رقبای اصلی ایران هستند توضیح فرش هایشان در بازارها نگران کننده است اما چون از اعضاء توافقنامه ی مادرید یا لیسبون نیستند ، هیچ اقدام عملی نمی توانند در برابر استفاده ی غیر مجاز ازGI فرش های ایرانی انجام دهند. این زمانی است که قوانین جدید ایران  حمایت از GI ، به خصوص فرش های ایرانی را به طور کامل تقویت می کنند.

حفاظت از فرش های ایرانی به عنوان دانش سنتی تحت عنوان نشانه گذاری جغرافیایی غیر ممکن است که به صورتی منحصر به فرد و دقیق از دانش سنتی تعریف شود:( TK)زیرا به طور گسترده هر گونه تلاش برای ارائه یک تعریف کامل غیر ممکن است. با این حال، به نظر می رسد بهترین تعریف توسط WIPO ارائه شده است : شامل سنت های بر پایه ی ادبیات، آثارعلمی و هنری، نمایش ها، اختراعات، اکتشافات علمی، طرح ها، علائم، نام ها و نمادها.

اطلاعات نامعلوم و سایر نوآوری های سنتی و خلاقیت ناشی از فعالیت فکری ، صنعت ، علمی ، ادبی، و یا در زمینه های هنری .

از زمان اعطای حقوق جمعی GI در تولیدحفاظت GI،TK مناسب تر است. بنابراین ، با توجه به این که TKمبتنی بر جامعه است و GIحقوق جمعی است ، برای حمایت فرش دستباف ایران به  عنوان TK و تحت حمایت GI قابل قبول است . تولید فرش دستباف بر اساس مهارت، دانش و تجربه ی بافندگی پایه گذاری شده است و توسط بافندگان حرفه ای آموزش دیده و به دنبال دستورالعمل های دقیق انجام شده است. طراحی خاص ، پشم و پروسه ی تولید فرش دستباف ایران واجد شرایط است که تحت حمایت GIبه عنوانTK قرار بگیرد.

دانش سنتی ، به منظور واجد شرایط شدن برای حفاظت تحت GI نیاز به برخی پیش نیازها دارد.

اول، باید به عنوان یک کالا شناخته شود. دوم، شاخص کالا باید مرتبط با یک منطقه ی جغرافیایی خاص باشد. سوم، باید به طور اختصاصی از یک آگهی خوشنام برخوردار باشد.

فرش دستباف ایران تمام پیش شرط های لازم را برای تحت حمایت قرار گرفتن توسط GI دارد. جدا از پشم ویژه گوسفندان که آب و هوای ایران پرورش داده می شوند عامل انسانی و مهارت های انسانی از دیگر ویژگی های متمایز بافت فرش در ایران است.

ویژگی های خاص از فرش های ایرانی که نیاز به حفاظت دارند عبارتند از:

طراحی، طراحی هنری،برنامه ریزی،فرآیند بافندگی،مواد،نقوش،سبک رنگ ها و پیشینه ی تاریخی و یا دانش سنتی در بافته های گره دار.

در واقع بسیاری از ویژگی ها در فرش های ایران وجود دارد که می توان آن ها را از انواع دیگر تشخیص داد. طراحی و طرح های فرش های ایران ویژگی قابل توجهی هستند که این مورد در هنر سنتی ایران و معماری هم جاسازی شده است کارشناسان طراحی این قبیل طرح ها آموزش دیده اند . علاوه بر این برخی از مواد و فرایندهای بافت نیز نقش مهمی بازی می کنند انواع خاصی از روش های بافت اعمال می شود و فرش ها با ظرافت خاصی بافته می شوند که به طور کامل از دیگر فرش ها قابل تشخیص اند.

حفاظت TK معمولا بر پایه ی قانون انحصار فردی و مالکیت معنوی تعریف می شود و شکل می گیرد برخی از کشورها لزوما با نگهداری TK برای اقدامات منحصر به فرد سازی تنظیم شده. به این ترتیب، نشانه ی مشخص ، طراحی خاص،رنگ،پشم و شیوه ی بافت مشتق شده از مناطق خاصی از ایران و ویژگی های منحصر به فرد از منابع بومی شامل دانش سنتی در فرش های ایران است . این دانش سنتی می تواند از طریق قانون GI در ایران (به عنوان مثال با استفاده از قوانین مالکیت معنوی موجود) ، یا با تطبیق قوانین مالکیت معنوی از طریق اقدامات منحصر به فرد سازی مثل کشور هند، که قانون ثبت اختراع به روشنی توسط TK اصلاح شده محافظت شود. ایران ممکن است تلاش خود را بر روی تکامل یک سیستم منحصر به فرد متمرکز کند ، با اعمال سیاستهای خاص ، که می تواند منجر به ایجاد یک سیستم مجزا برای حفاظت از فرش دستباف ایران شود.

 

انتقادات و پیشنهادات برای بهبود قانون نشانه های جغرافیایی ایران :

درست است که ایران برای حفاظت از سیستم GI قوانین جدید وضع می کند ، اما ایران به هیچک از توافقنامه های بین المللی لازم مثل WTO یا TRIPS  ملحق نشده .ایران به انطباق آنها با قوانین داخلی نیاز دارد با توجه به توافقنامه TRIPS و به منظور تبدیل شدن به یک عضو رسمی سازمان تجارت جهانی در حال حاضر ، ایران نمی تواند حفاظت بین المللی از GI  خود را از توافقنامه ی TRIPS بدست آورد . تا وقتی که توسط سازمان تجارت جهانی WTO  به عنوان یک عضو رسمی پذیرفته نشده و قوانینش با مقررات سازمان تجارت جهانی WTO مطابقت ندارد. هدف از توافقنامه ی TRIPS  رسیدن به رقابت آزاد است . توافقنامه ی TRIPS  هیچ آئین نامه ای برای حمایت از تولیدکنندگان ندارد تا زمانی که کنوانسیون BERNE  حمایتی شایسته از حقوق تولیدکنندگان فراهم کند . بنابراین در بیشتر آئین نامه ها TRIPS  بر روی تولیدکنندگان برخی تولیدات متمرکز است ، تا زمانی که کنوانسیون BERNE در این مورد ساکت باقی بماند . اگر چه TRIPS اجباری نداردکه اعضا ، عضو کنوانسیون BERNE  هم باشند. این ضروری است که آنها تعهدات کنوانسیون BERNE  را هم بپذیرند . ایران پاسخی به کنوانسیون BERNE  نداده است. ایران در میان کنوانسیون های گفته شده در بالا به رسمیت شناخته شده است، بهترین نوع حفاظت ارائه شده توسط توافقنامه ی TRIPS  می باشد ، به خاطر تعداد کشورهایی که به توافقنامه ی TRIPS ملحق شده اند ( بالاتر از ۱۵۰ ) ، پیگرد قانونی گسترده ای که برای نقض توافقنامه ی نشانه های جغرافیایی در نظر گرفته شده . با این حال ، چنین حفاظتی برای تولیدات ایرانی تحت توافقنامه ی TRIPS قابل دسترس نخواهد بود، مگر اینکه ایران به سازمان تجارت جهانی WTO بپیوندد . قانون جدید GI  قطعا اولین قدم در جهت صحیح است . مزایای عضو WTO  شدن ایران بسیار است و در زیر نشان داده شده است .

• بسیاری از کشورهای توسعه یافته ، در حال توسعه و حتی کشورهای کمتر توسعه یافته در سراسر جهان، با تولید حفاظت شده توسط توافقنامه ی TRIPS به GIs  برای Wines  و Spirits  برای پوشش تمام محصولات خود مشغول فعالیت در سازمان تجارت جهانی WTO  هستند . این مورد در حفاظت از میراث ملی مانند فرشهای ایران  به نفع ایران است .
• همانطور که ایران اجازه می دهد ثبت GIs به عنوان علائم تجاری و به طور همزمان در یک مکان با  سیستم منحصر به فرد برای حفاظت از آنها بکار رود . در نتیجه ممکن است در استفاده از بعضی نامهای جغرافیایی مطرح مشکلاتی بوجود آید . علامت تجاری اجازه ی استفاده برای ثبت نام چند کاربر را می دهد زیرا تنها نشانه های یکسان را ممنوع کرده است و نه نشانه های مشابه را.
• برای ایران ایجاد یک سیستم که ترکیبی از TK و GI  باشد بهتر است . به عبارت ساده تر می توان هر دو نظر را باهم ترکیب کرد و با توجه به روش طراحی ، پشم خاص ، شیوه ی بافت و میزان قابل توجهی از مهارتهای انسانی که در فرش ایران واجد شرایط هستند و به عنوان دانش سنتی برای سرمایه گذاری ، تحت GIs  حمایت خواهند شد . به عنوان بحث پیشین شاید ایران سیستم انحصار سازی را به صورت مشابه استفاده کند .
• ایران به عنوان یک کشور در حال توسعه به شدت برای متعد شدن برای محافظت از GIs  به عنوان حامی ثروت طبیعی توصیه می شود .
• حمایت قانونی تحت توافق نامه ی TRIPS برای GIs  امتیازی است برای مناطق محلی ، بنابراین ، به حوزه ی قضایی ملی محدود می شود . مانند بسیاری دیگر از حقوق IP .

با این حال ، جامعه ی بین المللی یک چاره برای این خصایص ارضی بر پا کرده است .در زمانی که GI   توسط امضاء کنندگان TRIPS  به رسمیت شناخته شده ، سایر اعضای TRIPS  و یا هر جامعه ی بین المللی نیز آن را می شناسند.اعضاء کثیری از سازمان تجارت جهانی WTO  ایران می توان تنها از حمایت بیش از یک منطقه ی جغرافیایی GI  بهره مند شود .

• توافقنامه ی لیسبون تنها معاهده ی مهمی است که ایران به آن ملحق شده است . با این حال ، تعداد محدود کشورهایی که در این سیستم شرکت دارند اثر بخشی آن را کاهش می دهند .عوامل متعددی باعث ایجاد این وضعیت شده است . به عنوان مثال ،به نظر می رسد تعریف نامگذاری مبداء از نشانه ها ی جغرافیایی در توافقنامه یTRIPS محدود تر است که این به دلیل نیاز جمعی متقاضیان برای کیفیت و ویژگی های نشات گرفته از یک منطقه است . صرفه نظر از این اعتبار ، تولیدات GI  یک بار توسط عناصر تشکیل دهنده حمایت خواهند شد که قابلیت تولید شدن را دارند . اگرچه WIPO S اخیرا به روشنی تاکید بر این داشته که هیچ نیازی به جمع آوری کیفیت و ویژگی های یک منطقه ی نامگذاری شده برای تعیین تولیدات تحت توافقنامه ی لیسبون وجود ندارد که شاید باعث تغییر در بخش ۳ شود.
• یکی از مزایایی که ایران با پیوستن به توافقنامه های مادرید و لیسبون به دست آورد ، عبارتست از : ثبت بین المللی علائم ، در حالی که این مورد شامل حال توافقنامه ی TRIPS  نمی شود . با این حال ، به علت تعداد کم کاربران توافقنامه های فوق الذکر و عدم وجود برنامه برای حل و فصل اختلافات ناشی از نقض حقوق در نشانه های جغرافیایی ، به نظر می رسد بیشترین تاثیر حمایت نشانه ها ی جغرافیایی بر کالاهای ایرانی مانند فرش و زعفران ، فراهم خواهد شد .، وقتی که ایران عضوی از توافقنامه ی سازمان تجارت جهانی WTO  شود . در نتیجه  ، ایران با پیوستن به WTO  ، می تواند تمام اعضای WTO  را وادار به حمایت از نشانه های جغرافیایی خود کند ، و به طور همزمان و موثر از هرگونه استفاده ی غیر قانونی از نشانه های جغرافیایی اش از طریق آژانس حل اختلاف WTO  جلوگیری کند .
• هرگونه تاخیر ایران در ثبت نام طرح خاص فرش خود می تواند خطر عمومی شدن آن نام جغرافیایی را به همراه داشته باشد.

 

نتیجه

فرش دستباف ایران نماینده ی میراث فرهنگی و غرور ایران است . ایران برترین صادرکننده ی فرش های ارزشمند است . تعداد زیادی از فرشهای دستباف در ایران می توانند به عنوان GI   ثبت شوند . همچنین ، طرح های ویژه ، پشم و روند بافندگی می تواند تحت GI  به عنوان یک دانش سنتی حفاظت شود . در تضاد با حق امتیاز و علامتهای تجاری ، GI  ها و نامگذاری مناطق ، با توجه به تنوع کنوانسیونهای بین المللی و سیستمهای متنوع قانونی . بیانیه ها در کشورهای مختلف نمی توانند حمایت بین المللی را بدست آورند. با توجه به تعداد زیاد اسناد قانونی آنها کمتر موفق بوده اند.با الحاق ایران به کنوانسیون پاریس ( با تعداد قابل توجهی عضو) توافقنامه ی لیسبون و توافقنامه ی مادرید ، ایران موفقیتهایی در ارائه ی حمایت فرش های دستباف تولید شده اش داشته است . در ابتدا ، تا حد معینی ، عضو بودن در سه کنوانسیون بین المللی ایران را به ویژه در حمایت از فرش بهره مند کرده است . با این حال ، تولید فرش در ایران باقوانین قبلی که مشتق شده از کنوانسیون ها بودند در حراست از فرش ایران موثر نیست . با وجود برتری فرش ایران و این واقعیت که به عنوان یک عضو توسط کنوانسیون ها پذیرفته شود ، منافع قانونی در فرش های ایرانی در معرض خطر باقی مانده اند . دلیل اصلی این است که کشورهای عضو آن محدود می باشند . روشن است که احزاب در چهارچوب حوزه ی  این توافقنامه محدودند و این تولید فرش ایران را تهدید می کند با نگاه بر گستردگی گذشته و حال قوانین GI  در ایران ، به نظر می رسد تاثیرگذاری بر قوانین حمایت ، قبل از تصویب قانون جدید بوده و کمتر قابل ملاحظه است . این شکست در حفاظت عمدتا به دلیل عدم اجرای قانون در سطح بین المللی بوجود آمده است و باعث از دست دادن فرصتهای اقتصادی  برای تولیدات ایرانی شده است .

با این حال ، این حمایت کامل نیست . نیاز فوری به در نظر گرفتن موقعیت فرش ایران در عرصه ی بین المللی وجود دارد . ایران باید حمایت خود را از دانش سنتی صنعت فرش ارائه دهد و همچنین برای پیوستن به توافقنامه ی TRIPS تلاش کند . در حال حاضر ، GIs در ایران توسط نشانه های جغرافیایی و علائم جمعی حمایت می شود . با این حال ، این قانون به اندازه ی کافی جامع نبوده و حفاظت دوگانه از جمله مشکلات مطرح شده در آینده خواهد بود.

 

منابع

۱.Property  for  the  Protection  of  Iranian  Handmade  Carpets (Tehran Iran), 2011.

۲.Banerjee  R  et  al.,  In  the  mood  to  compromise?  Extendedprotection  of  geographical  indications  under  Article  ۲۳, Journal  of  Intellectual  Property  Law  and  Practice,  ۹  (۶) (۲۰۱۱) ۶۵۷.

۳.Vittori  M,  The  international  debate  on  geographicalindication (GIs): The point of view of the global coalition ofGI  producers-oriGIn,  The  Journal  of  World  Intellectual Property, 13 (2) (2010 305.

۴http://www.persiancarpet.com/index.php?option=com_content &view=article&id=12&Itemid=57 (26 December 2011).

۵.Iran  Ministry  of  Justice,  http://www.justice.ir/portal/home/Default.aspx?  (۳ January 2012).

۶.Mirhosseini  H,  Law  of  Geographical  Indication  (Mizan Publisher, Iran), 2006, p. 144.

۷.Ghazinoori  S  et  al., Model  for  IP  protection  based  on  anempirical  study  of  Iranian nanotechnology  companies, Journal of Intellectual Property Rights, 16 (1) (2011) 27.

۸.Taromsari M, Special characteristics of  Iranian hand-woven carpets: How  to  protect  them  on  national  and  international levels  on  the  basis  of  geographical  indications, Worldwide Symposium  on  Geographical  Indications  (Parma,  Italy), 2005.

۹.Carr  J,  Agreements  that  divide:  TRIPS  vs.  CBD  and proposals  for mandatory  disclosure  of  source  and  origin  of genetic  resources  in patent  application,  Journal of Law and International Policy, 18 (1) (2008) 135.

۱۰.Sanders  A  K,  Incentives  for  and  protection  of  cultural expression:  Art,  trade  and  geographical  indications,  The Journal of World Intellectual Property, 6 (13) (2010) 82.

۱۱Shalevich  I,  Protection  of  trademarks  and  geographical indications, Buffalo Intellectual Law Property Journal, 6 (1) (2008) 67.

۱۲.Gervais D J, Reinventing Lisbon: The case for a Protocol  to the  Lisbon,  Chicago  Journal  of  International  Law  ۱۱  (۱) (۲۰۱۰) ۶۷.

۱۳.Kireeva  I,  et  al.,  Geographical  indications  and  the  TRIPS  Agreement:  What  protection  is  provided  to  GIs  in  WTO Members?,  The  Journal  of  World  Intellectual  Property, 13 (2) (2010) 276.

۱۴.Calboli  I,  Expanding  the  protection  of  geographical indications  of  origin  under  TRIPSs: Old  “Debate”  or New  “Opportunity”?,  Marquette  Intellectual  Property  Law Review, 10 (2) (2006) 181.

15. Dutfield G, Global  Intellectual  Property  (Edward  Elgar Publication Company, United Kingdom), 2008, p. 198.

۱۶.Murphy  K,  Conflict,  confusion,  and  bias  under  TRIPS  Article  ۲۲-۲۴,  American  University  International  Law Review, 19 (5) (2005) 1225-1230.

۱۷.Gangiee  D,  Quibbling  siblings:  Conflicts  between trademarks and geographical  indications, Chicago-Kent Law Review, 82 (3) (2007) 1263-1270.

۱۸.Bashaw  B,  Geographical  indication  in  China: Why  protect GIs  with  both  trademark  law  and  AOC-type  legislation?,  Pacific Rim Law and Policy Journal, 17 (1) (2008) 85-90.

۱۹.Cotton  A,  ۱۲۳  years  at  the  negotiation  table  and  still  no dessert?  The  case  in  support  of  TRIPS  geographical indication  protection, Chicago-Kent College  of Law,  ۸۲  (۳) (۲۰۰۷) ۱۳۰۷-۱۳۱۶.

۲۰.Hughes  J,  Champagne,  Feta,  and  Bourbon:  The  spirited debate  about  geographical  indications,  Hastings  Law Journal, 58 (2006) 299.

۲۱.Singhal  S,  Geographical  indication  and  traditional knowledge,  Journal  of  Intellectual  Property  Law  and Practice, 11 (3) (2008) 733.

۲۲.www.wipo.int/tk/ en/tk/ffm/report/final/pdf/part1.pdf (14 December 2011).

 

پردیس مسلم زاده تهرانی و نزورا عبدالمناب ، دانشکده ی حقوق ، دانشگاه ملی مالزی (UKM) ، ۴۳۶۰۰نیگی مالزی ، دریافت شده در ۲۷ جولای ۲۰۱۲، تجدید نظر شده در ۹ اکتبر ۲۰۱۲ .

مالک معنوی : مجله حقوق-جلد ۱۸، ژانویه ۲۰۱۳-صفحات ۸۲-۲۷

 

تحریریه مجله نساجی کهن

ارسال مقالات و ترجمه جهت انتشار در سایت : info@kohanjournal.com

جهت دریافت آخرین خبرها و به روز ترین نمایشگاه های نساجی و فرش ماشینی ایران و جهان در فرم زیر ثبت نام کنید

[instagram-feed]