طرح ها، نقوش و رنگ های مورد تقاضای بازار های فرش ایران (بخش پنجم)

سوئد

کشور پادشاهی سوئد با ۴۴۹۰۰۰ کیلومترمربع مساحت و با حدود ۹ میلیون نفر جمعیت قریب به ۳% از بازار فرش اروپا را به خود اختصاص داده است. این کشور در سال ۱۹۹۹ سیصد و هشتاد و نه هزار مترمربع واردات فرش داشته است که ۱۳۶۳۱۴ مترمربع از ایران ،۱۴۹۰۹۱ مترمربع از هند ،۴۴۵۲۳ مترمربع از پاکستان ،۳۱۱۰۵ مترمربع از چین ،۹۱۳۱ مترمربع از نپال ،۳۶۷۶ مترمربع از ترکیه و مابقی آن ازسایر کشورهای جهان بوده است.
این کشور در سال ۱۳۸۴ از نظر وزنی ۸/۱% و از نظر ارزشی ۲/۱% فرشهای صادراتی ایران را به خود اختصاص داده است. این وضعیت با ۱/۰% افزایش از نظر وزنی و ارزشی در هشت ماهه اول سال ۸۵نیز برقرار بوده است. مطلبی که می بایست در مورد بازار سوئد در نظر گرفته شود: اولاً سوئد نسبت به دانمارک و نروژ همواره روابط اقتصادی و سیاسی بیشتری با کشورمان داشته است ثانیاً اینکه فرش ایرانی سازگاری عجیبی با اقلیم این کشور داشته و دارد. سوئدی ها از قدیم با فرش ایرانی مانوس بوده و این کشور یکی از مهمترین مراکز عرضه و فروش فرش های قدیمی است. خریداران فرش ایران در این کشور به دو گروه عمده تقسیم میگردند گروه اول نسل میانسال و کهنسال این کشور هستند که عمدتاً آنان که از طبقه اشراف و ثروتمندان هستند دنبال فرشهای قدیمی و کهنه اراک و بختیار و فراهان و همدان و قلتوق و هریس و فرشهای عشایری قشقایی و بلوچ می باشند این گروه از خریداران اگر چه تعدادشان اندک است ولی حجم منابع مالی که صرف اینکار می شود کم نیست. اما گروه دوم مصرف کنندگان فرش در این کشور جوانانی هستند که اعتقادی به فرشهای نفیس و گران ندارند و عمدتاً دنبال خرید فرش های تجاری هستند که از نظر قیمت مناسب بوده و البته دارای رنگبندی خوبی باشد. این بخش از سلیقه خریداران بازار دانمارک می بایست شدیداً مورد توجه تولیدکنندگان فرش در ایران باشد. با عنایت به موارد زیر مهمترین نکاتی به می بایست مورد توجه تولیدکنندگان فرش که می خواهند خود را به این بازار عرضه نمایند به شرح زیر است:

الف) رنگبندی: رنگ های خیلی تیره در این بازار جایگاهی ندارد رنگهای روشن بالاخص در مایه رنگبندی قالی قشقایی و رنگهای قدیمی و کلاسیک مورد توجه این بازار هستند.
ب) طرح: طرح های اصیل ایرانی بالاخص فراهان، ساروق، مشک آباد، محال، مشهد، اصفهان، تبریز، هریس، همدان، زنجان و فرش های عشایری مورد علاقه این بازار هستند. به طرح های تصویری و شکارگاهی علاقه ای نشان نمی دهند.
ج) ابعاد: ابعاد کوچک پارچه همانند قالیچه و کناره و پرده ای و بالاخره قالیهای مورد نیاز این بازار حداکثر ۵-۶ مترمربع می باشد چرا که منازل مردم این کشور نیز از زیر بنای کمی برخوردار است.
د) مواد اولیه: از دیدگاه خریدار و مصرف کننده سوئدی بهترین پشم مصرفی در قالیبافی پشم گوسفندان ایرانی است استفاده از پشم ضایعاتی یا پشم خارجی باعث از دست رفتن سهم ما از فرش کشور سوئد می گردد.
ه) بافت: برای خریداران قدیمی تکنیک بافت نسبتاً اهمیت دارد ولی خریداران جدید عمدتا موضوع قیمت و رنگبندی برایشان مهم است.

امارات متحده عربی
کشور امارات متحده عربی با ۸۳۶۰۰ کیلومتر مربع و قریب به سه میلیون نفر جمعیت با ترکیب نژادی ۴۵% هند و پاکستان و ۲۵% عرب و ۱۷% ایرانی و مابقی آن از سایر کشورها یکی از مهمترین مبادی ورودی و خروجی کالا به اقصی نقاط جهان است. این کشور از زمان استقلال (۱۹۷۱)همواره تلاش نموده یکی از قطب های تجاری خاورمیانه باشد و دقیقاً به لحاظ اتخاذ همین استراتژی توانسته رونق اقتصادی چشمگیری را در سالهای اخیر داشته باشد. ابوظبی و شارجه دو مرکز مهم تجاری این کشور می باشد. این کشور از نظر وزنی و ارزشی مهمترین خریدار فرشهای ایرانی در بین کشورهای اسلامی است و فی الواقع بخشی از گرانترین و نفیس ترین فرشهای ایرانی بالاخص از نظر کاربرد مواداولیه گرانقیمت به این کشور صادر می گردد. درسال ۱۳۸۴ از نظر وزنی ۲/۲% و ز نظر ارزش بالغ بر ۹% صادرات فرشهای ایرانی به این کشور صادر شده است. در هشت ماهه اول سال ۸۵نیز تقریباً به اندازه سال گذشته فرش های ایرانی به این کشور صادر گردیده است.کشور امارات متحده عربی نیز علاوه بر تامین نیاز داخلی می تواند یکی از کشورهای صادر کننده فرش ایرانی باشد.در مورد این کشور تذکر چند نکته ضروری است:
اولا بخش قابل توجهی از ایرانیان متمکن در این کشور زندگی می نمایند که نیازمند فرش ایرانی هستند. ثانیا در بین کشورهای حاشیه خلیج فارس امارات همواره روابط سیاسی و اقتصادی خوبی با ایران داشته و علیرغم ادعاهایی که بر سر مالکیت سه جزیره ایرانی داشته هیچگاه روابط دو کشور دچار تنش عمده ای نشده، ثالثاً خریدار فرشهایی است که سایر کشورهای رقیب توانایی عمده ای در عرضه این فرشها ندارند رابعاً عرضه کنندگان عمده فرش در این کشور ایرانی الاصل بوده و کافی است کمی احساسات ناسیونالیستی آنها تقویت گردد.
توصیه های ذیل به صادرکنندگان فرش به کشور امارات ضروری است:

الف) رنگبندی: رنگهای روشن و شاد بالاخص کرم و همه رنگهای متمایل به قرمز بالاخص لاکی مشهد و سورمه ای نیلی مورد توجه این بازار است.
ب) طرح: قالیچه های افشان ترنج قم ، طرح های نائین، تبریز ، گلدانی و درختی مورد تقاضای شهروندان اماراتی است همچنین از محدود کشورهای عربی است که به لحاظ جمعیت قابل توجه ایرانی که دارد فروش تابلو فرش نیز دارد.
ج) ابعاد: از این نظر تقریباً مشابه بازار فرش عربستان است فرشهای کوچک پارچه و متوسط و بزرگ پارچه در این بازار از مشتریان خوبی برخوردار است. فرشهای کوچک پارچه نفیس را معمولاً مهاجرین مرفه برای زندگی در آپارتمان نشینی و فرشهای بزرگ پارچه منجمله فرشهای ۱۰۰۰ تا ۶۰۰۰ متری جهت اماکن مذهبی و کاخهای سلطنتی مورد استفاده قرار می گیرد. تولیدکنندگان توجه داشته باشند که حتماً برای بافت فرشهای بالاتر از دوازده متر اول نسبت به اخذ سفارش اقدام و سپس تولید آن را شروع نمایند.
د) مواد اولیه: بیشتر به فرشهای ابریشمی علاقمندند چرا که این کشور فوق العاده گرم ومرطوب است بنابراین فرشهای چله ابریشم یا گل ابریشمی و بالاخص صد درصد ابریشمی مورد علاقه می باشند.
ه) بافت: دستبافته های نفیس و اعلا باب این بازار می باشد از ورود فرشهای پست یا تجاری ارزان قیمت باید جداً اجتناب نمود چرا که ورود هر فرش نامرغوب به این بازار جای یک فرش نفیس گرفته می شود.

لبنان

کشور لبنان با ۱۰۴۵۲ کیلومتر مربع مساحت و قریب به چهار میلیون نفر جمعیت به عنوان سرسبزترین کشور خاورمیانه یکی از بازارهای مهم فرش دستباف است. ۸۰% جمعیت این کشور لبنانی و مابقی فلسطینی و ارمنی و سوری و کرد می باشند همچنین از نظر مذهبی ۴۰% مردم این کشور شیعه و ۲۷% سنی و ۱۶% مارونی و ۷% دروزی و ۱۶% ارتدوکس می باشند. بیروت به عنوان عروس خاورمیانه همواره یکی از قطب های مهم توریستی و گردشگری است. در خصوص کشور لبنان نیز باید چند نکته را مد نظر داشت اولاً اینکه مردم این کشور به ایرانیان علاقمندی خاصی دارند و شاید در بین کشورهای اسلامی بیشترین نفوذ را در این کشور داشته باشیم. ثانیاً همانطور که گفته شد صنعت توریسم در کشور لبنان بالاخص بیروت از جایگاه ویژه ای برخوردار است لذا این کشور نیز همانند امارات متحده عربی می تواند مبدا خروج فرش به بسیاری از کشورهای اروپایی باشد ثالثاً بسیاری از مردم لبنان به منظور کسب در آمد به کشورهای دیگر بالاخص کشورهای اروپایی مهاجرت و سپس جهت هزینه کرد آن به کشور خود مراجعه می نمایند.سهم لبنان از فرشهای صادراتی کشورمان از نظر وزنی در سال ۸۴ در ردیف کشورهایی همانند سوئد ۹/۱% ولی از نظر ارزشی معادل ۴/۲% یعنی تقریباً معادل فرانسه بوده است و البته مستحضرید که نفوذ سیاسی فرانسه بر کشور لبنان نیز کم نیست. در هشت ماهه اول سال ۸۵ به لحاظ بحران های سیاسی حاکم واردات فرش به این کشور کاهش داشته است در نتیجه واردات فرش ایرانی به این کشور نیز از نظر وزنی ۱/۱% و از نظر ارزشی معادل ۳/۱% فرشهای صادراتی ایران می باشد. فرش استان خراسان رضوی بالاخص فرشهای کردی و بلوچی جایگاه ویژه ای در بازار این کشور دارد بنابراین می تواند یکی از بازارهای هدف تولیدکنندگان و صادرکنندگان این استان باشد.
مهمترین مواردی که در خصوص بازار لبنان می بایست مورد توجه صادرکنندگان فرش قرار گیرد به شرح زیر است:
الف) رنگبندی: رنگهای تیره و ملایم بالاخص در مایه های لاکی و کرم و سورمه ای و قرمز جگری و روناسی و رنگ های آفتاب خورده مورد توجه این بازار است.
ب) طرح: لبنان را باید یکی از مهمترین بازارهای فرش عشایری اعم از بلوچ و کرد و قشقایی و ترکمن نامید علاوه بر آن طرحهای لچک ترنج و افشان مشهد و نایین و تبریز و همچنین قالیچه ها و قالیهای قدیمی و اصیل ایرانی مورد توجه این بازار است.
ج) ابعاد: بازار لبنان عمدتاً خواهان فرشهای کوچک پارچه شامل قالیچه و کناره و ذرع و نیم و پرده ای و گلکی است کم و بیش فرشهای شش متری نیز تقاضا دارد ولی برای فرشهای بالاتر از دوازده متر بندرت تقاضا وجود دارد.
د) مواداولیه: فرشهای عشایری صد درصد پشمی مورد توجه قرار میگیرند در مورد فرشهای شهری به نظر میرسد استفاده از پشم مرغوب ایرانی مزیت محسوب می گردد.
ه) بافت: مشتریان فرش دستباف در لبنان نیز به دو گروه تقسیم می شوند بخش قابل توجهی از مردم لبنان به بافت فرش اهمیتی نداده و بیشتر قیمت برایشان مهم است ولی گروهی از ثروتمندان و طایفه متمول این کشور خواهان فرشهای ظریف باف و بارجشمار بالا هستند.

کانادا
کانادا با ۶۱۰/۹۷۰/۹ کیلومتر مربع دومین کشور بزرگ جهان اما از نظر جمعیت با حدود پنج میلیون نفر جمعیت که عمدتاً از نژادهای فرانسوی و انگلیسی و آلمانی و ایتالیا و چینی می باشد سی و دومین کشور جهان محسوب می شود. زبان رسمی این کشور انگلیسی و فرانسوی است و ۵/۸۳% از جمعیت آن را مسیحی ها ومابقی را یهودی ها و مسلمانان و بوداییان و هندوها تشکیل می دهند. یکی از عوامل مهمی که باعث گردیده این کشور از واردکنندگان عمده فرش ایرانی گردد تحولات بازار ایالات متحده آمریکا بود. صادرات فرش ایرانی به این کشور در سال ۱۹۸۰ میلادی حدود پنج هزار متر مربع بود که به دنبال تحریم اقتصادی امریکا در عرض چهار سال واردات فرش ایران به کانادا جهت صادرات مجدد به آمریکا بطور چشمگیری افزایش پیدا کرده است این موضوع باعث گردید که در عرض کمتر از ده سال واردات فرش ایرانی به این کشور رشدی سی برابر داشته باشد و به ۱۵۰۰۰۰ متر مربع برسد در سال ۱۹۹۲ بالغ بر ۲۴۹۰۰۰ متر مربع فرش ایرانی به کانادا صادر شد و پس از هندوستان با ۵/۴۱% و چین با ۵/۲۴% با ۷/۱۸% در جایگاه سوم قرار گرفت و پاکستان با ۷/۱۴% و ترکیه با ۱% را پشت سر گذاشت. نیل کی موران سردبیر مجله فرش دستباف کانادا سه عامل مهم این رشد شگفت انگیز را آگاهی صادرکنندگان فرش دستباف ایرانی به ضرورت گشایش بازارهای جدید برای فروش فرش به دلیل محدود بودن تقاضا در کشورهای اروپایی و مهاجرت تعداد کثیری از ایرانیان به کشورهای امریکای شمالی در سالهای پس از انقلاب (منجمله خانواده های مجتهدی و ضیایی و ضیا خسرو شاهی و برادران قیصری و —- و خانواده کورهانی و بالاخره دانش آموختگان ایرانی) و بالاخره تحریم اقتصادی ایران توسط دولت ریگان میداند (مجله دنیای فرش شماره ۱۷ ،سال سوم بهمن ماه ۱۳۷۴) برگزاری نمایشگاه تورنتور در این کشور بجای نمایشگاه آتلانتا نتیجه این عوامل سه گانه است. اکنون از عوامل سه گانه فوق صرفاً یک عامل برطرف گردیده ولی دو عامل دیگر کماکان با قوت بیشتری پا برجاست، بهمین دلیل است که کانادا در سال ۸۴ از نظر وزنی ۱/۵% و از نظر ارزشی ۵/۳% صادرات فرش ایرانی را بخود اختصاص دهد، در هشت ماهه اول سال جاری نیز از نظر وزنی ۶/۴% و از نظر ارزشی ۴/۳% صادرات فرش ایرانی را بخود اختصاص داده است. مقایسه سهم وزنی و ارزشی فرش های صادراتی نشاندهنده آن است که موضوع قیمت برای مردم این کشور حائز اهمیت است و بخش قابل توجهی از فرشهای صادراتی به این کشور باید فرشهای تجاری با قیمت مناسب باشد. مهمترین ویژگیهای بازار فرش کانادا عبارتست از:
الف) رنگبندی: نسل قدیمی عمدتاً به رنگهای مرده و مات در سایه های لاکی و سورمه ای و کرم علاقمندند ولی خریداران جوان خواهان هماهنگی فرش با رنگ پرده و مبلمان منزل هستند.
ب) طرح: طرح های افشان و لچک ترنج اصفهان و قم و نایین و ریزه ماهی بیرجند انواع طرح های گل درشت و خلوت افشان شاه عباسی خاص خریداران جوان این کشور می باشد.
ج) ابعاد: تمامی سایزها و اندازه ها بالاخص پرده ای و شش متری مورد نیاز می باشد.
د)  مواد اولیه: استفاده از پشم ایرانی توصیه می گردد.
ه) بافت: صرفاً برای خریداران مسن و طبقه مرفه جامعه کانادا مهم است و جوانترها بیشتر به رنگبندی اهمیت می دهند.

دانمارک
کشورپادشاهی دانمارک با ۴۳۰۹۴ کیلومتر مربع و قریب به شش میلیون نفر جمعیت که اکثریت قریب به اتفاق آنها از نژاد دانمارکی و از نظر مذهبی نیز مسیحی هستند، یکی از کشورهای منطقه اسکاندیناوی است که پس از سوئد دومین رتبه واردات فرش ایران را داراست. این کشور در سال ۱۹۹۹ میلادی معادل ۲۸/۱% از وادرات فرش دستباف به اتحادیه اروپا را بخود اختصاص داده و قریب به ۲۰۸۲۰۱ مترمربع واردات فرش دستباف داشته است که ایران با ۹۵۶۷۷ مترمربع در رتبه اول و هندوستان با ۶۳۸۱۸ مترمربع و پاکستان با ۲۸۵۷۹ مترمربع و ترکیه با ۱۱۹۱۷ مترمربع و چین با ۱۷۱۱ مترمربع در رتبه های بعدی قرار داشته اند. این کشور در سال ۱۳۸۴ از نظر وزنی ۳/۲% و از نظر ارزشی ۹/۱% فرشهای صادراتی ایرانی را به خود اختصاص داده است. روابط کشورمان از نظر سیاسی و اقتصادی در چند سال اخیر فراز و نشیب زیادی داشته است و نسبت به سوئد از تزلزل بیشتری برخوردار بوده است. در هشت ماهه اول سالجاری سهم این کشور از فرشهای صادراتی ایران از نظر وزنی ۲% و از نظر ارزشی ۹/۱% می باشد.باعنایت به اینکه در این کشور نیز مدتهاست که بالاخص در بین جوانان فرش دستباف از کالای سرمایه ای به کالای مصرفی تغییر یافته است لذا در این کشور نیز با دو گروه مصرف کننده مواجه هستیم. گروه نخست افراد میانسال و پیر هستند که خواهان فرشهای نفیس هستند و علاوه بر رنگبندی و طرح و نقشه خوب خواهان اصالت و کیفیت بافت آن هستند اما از دیدگاه گروه دوم که گروه غالب خریداران فرش دستباف ایرانی هستند فرش خوب فرشی است که ظاهر خوبی داشته باشد. موضوع دیگر آنکه در بازار دانمارک نیز فرشهای قدیمی جایگاه خاص خود را دارند.
مهمترین ویژگی های بازار فرش دانمارک این است که رنگ های بسیار تیره را دوست دارند.

بخش اول

بخش دوم

بخش سوم

بخش چهارم