طریقه نگهداری از فرش سجاده در مساجد

دستورالعملهای تفصیلی که با رعایت آنها ،مانع هرگونه آسیب دیدگی فرش سجاده ای شده و طول عمر مفید فرش های سجاده ای را ارتقاء می بخشد را می توان در قالب شاخص های کلیدی ذیل تشریح نمود :

شاخص اول : مشخصات سطح نمازخانه یا مسجد

سطح نمازخانه یا مسجدی که فرش سجاده بر روی آن گسترده می شود باید صاف، خشک و عاری از گرد و خاک باشد .
فرش سجاده بر روی سطح گچی یا خاکی یا آهکی نباید گسترده شود
بهتر است فرش سجاده روی موکت یا لاستیک و یا فرش دیگری پهن نگردد.
رولهای فرشهای سجاده ای نیز بعضاً در روی موکتهای صاف یا سنگ و موزائیک و سرامیک کف اطاق بر اثر پاخوردن حرکت می کنند . برای جلوگیری از این مورد می توان از آسترهای اسفنج مانند یا شبکه های توری از جنس ( پی وی سی ) نرم استفاده نمود. این آسترها بایستی کوچکتر از ابعاد عرضی رولهای فرش سجاده ای باشند (کمتر از ۱۲۵ سانتی متر)
درزهای لابه لای سنگ فرش، سرامیک و یا موزاییک سطحی که فرش سجاده بر روی آن پهن می شود نباید خالی باشد زیرا مخفیگاه خوبی برای رشد بید خواهد بود.
برای جلوگیری از بید خوردگی پشت فرش سجاده ای می توانید از مقداری پودر نفتالین یا نگزالت و یا مواد گیاهی مانند تنباکو استفاده کنید. دقت کنید که از این مواد در حد متعارف استفاده شود.
چنانچه فرش سجاده دچار بید خوردگی شد. ابتدا باید سطحی که فرش روی آن قرار دارد را کنترل و تمیز نمود سپس نقاط بید خورده حتما باید ترمیم گردند تا هنگام شستشو قسمتهای کنار بید خوردگی آسیب نبینند.

شاخص دوم : نکات لازم در زمینه شستشو و خشک نمودن رولهای فرش سجاده ای

توصیه می شود شستشوی فرش های سجاده ای را به شرکتهای معتبر قالیشوئی بسپارید .
در صورتیکه خودتان در نظر دارید فرش سجاده را شستشو کنید، اول آنرا کاملا تکان داده و گرد و غبار آنرا بگیرید و بعد شستشو را شروع کنید.
حتی المقدور در زمان جابجاکردن فرش های سجاده ای جهت شستشو آنرا رول کرده و سپس اقدام به جابجایی نمایید . و از تا کردن فرش سجاده ای جدا خودداری شود.
شستشوی فرش سجاده با مواد پاک کننده دارای خاصیت اسیدی مانند کلروهیدروسولفیتها باعث کم دوامی و از بین رفتن تارهای فرش می شود. بهترین شوینده برای فرش سجاده صابونهای کم اسید می باشند.
روشویی سجاده فرش با هر نوع شامپو باعث پوسیدگی فرش می گردد. تبلیغاتی که در این مورد در مورد شامپوهای فرش می شود واقعیت ندارد.
چنانچه نوشابه و یا شربت یا غذا روی فرش سجاده ای ریخت ، آن قسمت باید به سرعت شستشو و خشک گردد.
استفاده از حرارت مستقیم وسایل حرارتی چون بخاری ، شومینه ، رادیاتور و … جهت خشک کردن فرش های سجاده ای ، به فرش صدمه می رساند .
جهت خشک کردن رطوبت قسمتی از فرش سجاده ،به کمک اسفنج ، حوله و یا پارچه پنبه ای ، آب را جمع آوری کرده و سپس قسمت مرطوب را در مقابل آفتاب ملایم و یا بوسیله حرارت ملایم سشوار دستی ، از پشت و روی رول فرش سجاده ای خشک نمائید.

شاخص سوم : نکات لازم در زمینه نظافت و لکه گیری فرش های سجاده ای

هر دو روز یک‌بار فرش‌های سجاده ای را باید جارو کنید و هر هفته یک بار کیسه حمام که برای فرش گذاشته‌اید را خیس کنید و کاملاً روی تمام قسمت‌های فرش بکشید . تا اگر در این یک هفته کثیف شده است ، تمیز شود و هر سال یک‌بار هم باید فرش‌ها را کاملاً بشویید
برای تمیز کردن فرش های سجاده ای مفروش شده ، جاروی دستی توصیه می شود . از جاروی برقی با دور خیلی تند و همچنین از جارو با برس چرخ دنده ای استفاده نفرمائید.
هنگام جارو زدن گهگاهی مسیر را عوض نمائید یعنی از جهات مختلف جارو بزنید تا پرز و بافت فرش سجاده حالت خود را از دست ندهد و از پرز پرز شدن زیادی بکاهید.
هنگام نظافت فرش سجاده ، بهتر است پنجره ها باز باشد تا گرد و خاک ناشی از نظافت دوباره روی فرش ننشیند.
لکه آدامس را با یخ سفت نمائید . با احتیاط با کمک یک کاردک آن را از سطح فرش سجاده جدا کنید
لکه شمع را با یخ سفت نمائید . با احتیاط با کمک یک کاردک آن را از سطح فرش سجاده جدا کنید.
لکه جوهر معمولی ( دوات ) را با کمی ماست مخلوط نمائید و جمع کنید . این کار را چند نوبت انجام دهید تا کاملاً جوهر جذب ماست شود.
آب میوه ، چای ، شیر ، شکلات و قهوه را با آب نیمه گرم و صابون و یا شامپو تمیز نمائید.
مایعات شیرین ( شربت ، چای شیرین و … ) پوسیدگی فرش سجاده را تسریع می کند. حتماً اثر این مایعات را سریعاً از فرش پاک نمائید.
برای زدودن اثرات روغنی و چربی و واکس از صابون و سرکه سفید و پاک کننده های خنثی استفاده نمایید .
اثرات خون و تخم مرغ با محلول نمک ، صابون و سرکه سفید با آب نیمه گرم پاک می شوند.
روغن ریخته شده را ابتدا با قاشق جمع کنید . یک تکه پارچه سفید بر روی محلول آلوده شده بگذارید و روی آن را با اطوی نیمه گرم اطو کنید، روغن موجود در جسم فرش سجاده جذب پارچه سفید خواهد شد .
جهت زدودن دوده، به ویژه بر روی فرش سجاده ای تیره رنگ ( فرش های سجاده ای با رنگ زمینه لاکی و زرشکی )، روی لکه نمک بپاشید. پس از ۱٫۵ ساعت با جارو برقی آن را پاک کنید.

شاخص چهارم : نکات لازم در زمینه نگهداری بهینه فرش های سجاده ای

برای آنکه پرز خوابیده فرش های سجاده ای را دوباره به حالت طبیعی اول در آورید ، میتوانید یک یا دو قطعه یخ روی آن نقطه بگذارید روز بعد یخها ذوب شده و پرز فرش به حالت عادی باز میگردد . اگر اشیاء سنگین برای مدت طولانی روی رول فرش سجاده گذاشته‌اید و حال جای سنگین اشیاء سنگین گود افتاده است نگران نباشید و با یک راه ساده می‌توانید این مشکل را حل کنید می‌توانید از بخار آب‌جوش استفاده کنید . به صورتی که کتری را روی اجاق گذاشته تا به جوش آید و حالا به وسیله شیلنگ یک متری بخار را به قسمت مورد نظر برسانید و بعد از آن برس بزنید . پرز فرش‌ها به حال اول خود برمی‌گردند.
از گذاردن مستقیم نوک تیز پایه صندلی، مبل و یا میز بر روی فرش سجاده خودداری کنید. در این موارد از زیر پایه های چوبی و یا پلاستیکی ساخته شده استفاده کنید. به ویژه مساجدی که از صندلی برای برخی از نمازگزاران استفاده می نمایند بایستی توجه داشته باشند که پایه این صندلی ها بایستی از چوب یا پلاستیک باشد تا آسیبی به فرش سجاده ای نرساند .
اسباب و اثاثیه سنگین نظیر مبل ، میز و … را در دوره های زمانی متفاوت تغییر مکان دهید تا از ایجاد فشردگی موضعی در سطح فرش سجاده جلوگیری گردد.
از تابش نور مستقیم آفتاب بر روی فرش سجاده ای مفروش شده جلوگیری کنید.
از گذاردن گلدان و یا درختچه بر روی رولهای فرش های سجاده ای یا کنار آن خودداری کنید. اغلب پوسیدگی فرشها ناشی از آبهای اضافی پای گلدانها می باشد.
اگر قسمتی از رول فرش سجاده ای شما به هر دلیل دچار پارگی شد، بلافاصله نسبت به رفو کردن آن اقدام کنید تا پارگی بیشتر نشود.