فرش ماشینی هزارشانه درصدد تسخیر بازار فرش

هزارشانه ها درصدد تسخیر بازار فرش

 بهنام قاسمی – مجله کهن

حیات صنعت نساجی همچون سایر صنایع همواره مستلزم چند رکن اصلی چون نیروی متخصص، زمین و سرمایه بوده است. عدم وجود هر یک از این ارکان پایه های صنعت را سست کرده و منجر به مرگ تدریجی آن خواهد شد، البته تامین این سه رکن باید به صورت مستمر انجام بگیرد؛ در واقع هر واحد صنعتی به شکل مستمر باید بر اساس نیازسنجی که در آن انجام گرفته است احیا و نوسازی شود. صنعت نساجی به سبب وجود حرکت مستمر ماشین آلات موجود در آن در معرض استهلاک قرار دارد و از این رو نیازمند بازسازی و نوسازی مستمر است.

طی سال های اخیر در بخش هایی از نساجی مانند واحدهای تولیدکننده فرش ماشینی شاهد ورود دستگاه ها، ماشین آلات و تجهیزات مدرن بوده ایم، این در حالی است که بخش های دیگری از نساجی به شدت نیازمند نوسازی بوده است و از آن محروم مانده و یا به دلیل تحریم ها امکان واردات آن ها فراهم نشده است؛ البته در پاره ای از موارد امکان تعمیر ماشین آلات برای شرکت های واردکننده فراهم نبوده است.

هزارشانه ها ضروری اند!!!؟

نکته پرسش برانگیز در اینجا، گرایش عمومی تولیدکنندگان فرش ماشینی به خرید ماشین آلات مدرن تر به صورت سالانه و سرمایه گذاری بی دلیل بر ماشین آلات هزارشانه و بیشتر است. این در حالی ست که رقبای بین المللی ایران در تولید فرش ماشینی گرایش چندانی به تولید فرش هایی با این تعداد شانه ندارند؛ از طرفی دیگر، در بازار داخلی نیز کاهش قدرت خرید عمومی طی سال های اخیر اجازه مصرف چنین محصولاتی را به افراد نمی دهد. حال این پرسش مطرح می شود که شرکت های تولیدکننده فرش ماشینی با چه انگیزه ای در زمینه تولید فرش ها هزارشانه و بیشتر سرمایه گذاری کرده اند؟!

چندی پیش یکی از فعالان نساجی اذعان داشت تنها یکی از کارخانه های تولیدکننده فرش در منطقه صنعتی کاشان در سال ۹۳ چندین ماشین بافت فرش های هزارشانه را از یک شرکت آلمانی خریداری کرده که قیمت هر ماشین نزدیک به ۸ میلیارد تومان است. این روایت تنها گوشه ای از حجم انبوه سرمایه گذاری تولیدکنندگان فرش ماشینی برای تولید فرش های با تراکم بالاست؛ تلاش برای رقابت با تولیدکنندگان فرش های دست باف به منظور جلب مشتریان ایرانی و خارجی از جمله انگیزهای است که تولیدکنندگان ایرانی برای تولید فرش های با تراکم بالا به آن اشاره می کنند. علاوه بر این، حرکت همپا با تکنولوژی، رقابت با ترکیه و پیشی گرفتن از او و به دست گرفتن رهبری بازار و تسخیر آن، از دیگر دلایلی ست که عمدتاً تولیدکنندگان به آن ها اشاره می کنند.

وضعیت آماری واردات ماشین آلات بافت فرش ماشینی

از آن جایی که روند واردات ماشین آلات بافت فرش های تراکم بالا طی دو سال اخیر شدت گرفته است، نگاهی به آمار منتشر شده از واردات ماشین آلات نساجی خالی از لطف نیست. بر اساس آمار منتشر شده از سوی وزارت صنعت؛ طی چهار ماه نخست سال جاری ۹ میلیون و۵۴۱ هزار دلار ماشین آلات نساجی به کشور وارد شده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۲۷ درصد افت واردات داشته ایم؛ این کاهش میزان واردات ماشین آلات تا حدی می تواند متاثر از عدم اطمینان به وضعیت بازار و نابه سامانی های روانی موجود در بازار باشد. با این حال به نظر می رسد این وضعیت تداوم نداشته باشد و در آینده نیز شاهد افزایش واردات باشیم.

وضعیت واردات ماشین الات نساجی در سال ۱۳۹۳ نزدیک به یک میلیارد و ۲۰ هزار دلار بوده است که در مقایسه با مدت مشابه خود در سال ۱۳۹۲ تفاوت چندانی نداشته است. در مقابل صادرات فرش ماشینی و منسوجات با رشد ۱۰ درصدی همراه بوده است. به این ترتیب ۶۴ درصد از کل واردات صنعت نساجی مربوط به ماشین آلات است که شامل ماشین ریسندگی و بافندگی، شانه زنی، حلاجی، آهارزنی، برش، تکسچرایزینگ، کشش، کشبافی و ژاکارد و … می شود. مهمترین شرکای تجاری ایران در این زمینه به ترتیب میزان واردات ماشین آلات از آن ها؛ آلمان، چین، ایتالیا، امارات، بلژیک، ترکیه و هند است.

در سال ۱۳۹۲، شاهد ۹۵ و نیم میلیون دلار واردات ماشین آلات نساجی به کشور بوده ایم که نسبت به سال پیش از خود با کاهش هفت درصدی همراه بوده است که خود نشانه ای از کاهش جریان نوسازی در صنعت نساجی است.

بر اساس آنچه مسئولان گمرگ اذعان داشته اند بیشترین میزان ماشین آلات وارداتی در صنعتی نساجی مربوط به صنعت فرش و ریسندگی است؛ از این رو می توان گفت فرش ماشینی نسبت به سایر بخش های این صنعت از سهم تولید بیشتری برخوردار است. اما اینکه بخش های دیگر صنعت برای احیای و نوسازی خودشان چه باید بکنند و تاکید و سرمایه گذاری بر تولید فرش های تراکم بالا که به گفته منتقدان آن ها بدون پشتوانه منسجم و محکم در زمینه دانش و طراحی راهی بازار شده است ضرورتی است که نباید به آسانی از کنار آن عبور کرد.

در پایان باید به این نکته هم اشاره کرد که از آنجایی که سرمایه و پول اصولا ترسو است و در شرایط فعلی بازار نیز سرمایه گذاری از قبل هم ترسناک تر شده است بعید به نظر میرسد شرکت ها و مدیران کاربلد صنعت فرش ماشینی سرمایه خود را در جای نامعلومی سرمایه گذاری کنند و یا به عبارت عامیانه تر بعید به نظر میرسد جایی بخوابند که زیرش آب برود! سرمایه گذاری برای خرید و نصب ماشین آلات هزار شانه به اندازه ای است که در صورت عدم وجود بازار و خریدار انجام نمی شود و اگر شرکتی بدون تحقیقات دقیق و نیاز سنجی وارد این بازار شود ضررهای عمده ای را متحمل خواهد شد.

به هر حال نباید فراموش کرد که همه این ترس و واهمه ها تا زمانی است که درباره بازار محدود داخلی صحبت می کنیم. یعنی در واقع در دریاچه ای محدود شنا می کنیم که ابعاد آن مشخص است اما اگر شرکت های فعال صنعت فرش ماشینی ما بتوانند موفقیت های خود در بخش صادرات را ادامه دهند در واقع به اقیانوسی وصل خواهیم شد که تا چشم کار میکند آب دارد و هرچقدر در آن شنا کنیم به انتهایش نخواهیم رسید. هر چند که نباید فراموش کنیم شنا کردن در اقیانوس بسیار پر خطر تر است و باید برای آن تا دندان مسلح شد. به امید موفقیت تمام شرکت های فرش ماشینی ایران…

تحریریه مجله کهن

جهت عضویت در کانال تلگرام مجله کهن برروی لینک زیر کلیک کنید