مشکل پنبه تا زمانی که صنایع نساجی اراده نکند، حل نخواهد شد
«اگر پنبه می‌خواهید، تولید کنید؛ دولت هم حمایت خواهد کرد»
هشتصد و هجدهمین نشست هیأت‌مدیره انجمن صنایع نساجی ایران روز یکشنبه مورخ ۴ اسفند ماه در محل ساختمان شماره ۲ انجمن تشکیل شد و آقایان مهندس سید محمد حسین شریعتمدار مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی و ریاست دفتر ساماندهی و توانمندسازی امور کشاورزی و آب اتاق ایران و مهندس مسعود حکیمی، ریاست گروه پنبه اداره کل پنبه و دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی از میهمانان این نشست بودند.
در ابتدای نشست، آقای مهندس حائری، دبیر انجمن به ارائه توضیح مختصری در مورد شرایط کشت پنبه در کشور و نگرانی‌های بخش ریسندگی پنبه‌ای از شرایط موجود و آتی پرداختند. وی ضمن اشاره به میزان تولید پنبه در سال‌های گذشته و رکورد تولید ۲۵۳ هزارتنی پنبه محلوج در سال ۱۳۵۴ اعلام کرد که سابقاً میزان تولید پنبه در کشور بیش از نیاز داخلی بود و مازاد آن صادر می‌شده است. لیکن پس از انقلاب با کوچک شدن زمین‌ها و مشکلات مربوط به کاشت و برداشت این محصول، شاهد کاهش تدریجی تولید در کشور شدیم بطوریکه در حالت خوشبینامه میزان تولید پنبه در فصل زراعی سال جاری در حدود ۵۵ هزار تن پیش‌بینی می‌شود.
وی ادامه داد: در حال حاضر نیاز صنایع نساجی کشور به این ماده اولیه اساسی بین ۱۲۰ تا ۱۳۰ هزار تن در سال است و این در حالی است که طی سال‌های گذشته به دلیل مشکلات تأمین پنبه، بسیاری از کارخانجات ریسندگی الیاف پلی‌استر و ویسکوز را جایگزین کرده‌اند و همچنین اغلب کارخانجات با ظرفیت ۱۰۰ درصدی فعال نیستند که در غیر اینصورت پیش‌بینی می‌شود میزان نیاز صنایع نساجی به این محصول بالغ بر ۱۵۰ هزار تن در سال باشد.
مهندس حائری خاطرنشان کرد که در چنین شرایطی که میزان تولید داخلی پنبه پاسخگوی نیاز صنایع نساجی نیست، کمبود موجود می‌باید از طریق واردات تأمین گردد و انجمن صنایع نساجی ایران اعتقاد دارد که مواد اولیه مورد نیاز صنایع می‌باید با حداقل تعرفه در اختیار ایشان قرار گیرد تا توان کاهش قیمت تمام شده و رقابت در بازارهای داخلی و بین‌المللی را داشته باشند.
وی توضیح داد که در حال حاضر دولت ازبکستان برای فروش پنبه به صنایع ریسندگی ۱۹ درصد تخفیف قائل شده و مبلغ مربوطه را طی سه ماه دریافت می‌کند و برای صادرکنندگان نخ پنبه‌ای جایزه صادراتی در نظر می‌گیرد. این در حالی است که ریسندگان پنبه‌ای ایران می‌باید برای تأمین پنبه‌ی مورد نیاز خطوط تولیدی خود حقوق ورودی و سود بازرگانی پرداخته و عملاً توان رقابت با محصولات کشورهایی همچون ازبکستان و هندوستان را از دست داده‌اند.
دبیر انجمن صنایع نساجی ایران اظهار داشت: در چنین شرایطی متأسفانه مسئولین امر برای حل مشکل کشت پنبه در کشور در حال پاک کردن صورت مسئله هستند و پیش‌بینی کرده‌اند که برای حفظ سطح زیر کشت فعلی این محصول در سال آینده قیمت خرید تضمینی هر کیلو وش می‌باید ۲۸۰۰۰ ریال تعیین گردد و بر این اساس، مابه‌التفاوت قیمت هر کیلو پنبه داخلی و خارجی می‌باید از طریق اعمال تعرفه واردات پوشش داده شود و لذا در حال پیگیری افزایش تعرفه این محصول می‌باشند.
وی خاطرنشان کرد که این امر موجب افزایش هزینه تأمین مواد اولیه برای صنایع ریسندگی شده و موجبات از بین رفتن توان ادامه‌ی فعالیت ایشان را فراهم می‌سازد.
وی افزود: در حال حاضر کل پنبه‌ی محلوج در کشور در حدود ۱۴ هزار تن و کمتر از میزان نیاز ۱.۵ ماه صنایع نساجی است که به هیچ عنوان نگران‌کننده نیست و تا پایان فصل به فروش خواهد رفت. کمااینکه کل موجودی پایان دوره‌ی فصل قبل نیز در حدود ۲ هزار تن و به صورت ته انباری بوده و قابلیت مصرف در صنایع نساجی را نداشته است.
وی در پایان سخنان خود اعلام کرد که وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز طی نامه‌ای خطاب به وزیر جهاد کشاورزی خواستار جلوگیری از افزایش تعرفه‌ی واردات پنبه به کشور شده و تضمین نموده که ۱۰۰ درصد پنبه‌ی داخلی توسط صنایع جذب گردد.
در ادامه آقای دکتر عامری ضمن بیان مثال‌هایی از نحوه‌ی حمایت کشورهای دیگر از کشت پنبه، که زنجیره‌ی آن بطور مستقیم و غیرمستقیم و از طریق واحدهای ریسندگی، بافندگی، چاپ و تکمیل و رنگرزی، تولید کالای نهایی، توزیع و فروش، اشتغال قابل توجهی را در کشور ایجاد می‌کند، اظهار داشت که متأسفانه عدم وجود برنامه‌ای مشخص در کشور در خصوص کشت این محصول استراتژیک، نه تنها امکان توسعه و افزایش تولید را از صنایع ریسندگی سلب نموده بلکه در حال حاضر اغلب واحدهای ریسندگی پنبه‌ای با ظرفیتی پایین‌تر از توان خود در حال فعالیت هستند.
آقای دکتر کاردان با اشاره به مشکلات واردات الیاف به کشور با وجود تحریم‌های موجود و مسائل مربوط به نقل و انتقال پول و همچنین تعرفه‌ی موجود، اعلام کرد که صنایع ریسندگی ترجیح می‌دهند که مواد اولیه مورد نیاز خود را از منابع داخلی تأمین کنند اما در بازار امروز، کیفیت نقشی اساسی بر عهده دارد و متأسفانه استفاده پنبه‌ی داخلی مشکلات مختلفی را برای صنایع ریسندگی ایجاد می‌نماید که از آن جمله می‌توان به وجود الیاف غریبه که موجب بروز مشکل در رنگرزی و تولید پارچه می‌شود، فروش ناخالص، بدین معنی که لفاف و سیم های عدل بندی نیز با پنبه به فروش می رسد، استاندارد نبودن میزان رطوبت الیاف و همچنین فروش این محصول در پارت‌های بسیار کوچک اشاره کرد.
وی با اشاره به صنایع ریسندگی ازبکستان اعلام کرد که سیاست این کشور به ایجاد ارزش افزوده‌ی بیشتر در ازبکستان است و لذا طی چند سال آینده تأمین پنبه از کشور مذکور با مشکل مواجه خواهد شد و در این راستا پیشنهاد کرد که شرایط واردات پنبه از سایر کشورها به ایران تسهیل شود.
در ادامه این نشست، آقای مهندس حکیمی، ریاست گروه پنبه اداره کل پنبه و دانه‌های روغنی وزارت جها کشاورزی به ارائه آمار مربوط به تولید و واردات پنبه در سال جاری پرداختند. بر اساس گزارش نامبرده، سطح زیر کشت پنبه در فصل زراعی سال جاری نسبت به فصل گذشته بدون تغییر و در حدود ۱۰۰ هزار هکتار است و پیش‌بینی می‌شود که با عملکردی مشابه با فصل گذشته، تولید پنبه‌ی محلوج در فصل جاری در حدود ۵۵ هزار تن باشد. واردات پنبه در ۱۰ ماهه ابتدای سال جاری در حدود ۴۲۵۰۰ تن بوده که تقریباً با برابر با واردات صورت گرفته در مدت مشابه سال قبل است لیکن واردات نخ پنبه‌ای طی مدت مذکور از حدود ۲۲ هزار تن در مدت مشابه سال قبل به ۳۲ هزار تن رسیده است. وی میانگین جذب پنبه توسط صنایع نساجی طی ۵ سال گذشته را در حدود ۱۲۰ هزار تن برآورد کرد و اظهار داشت که در سال جاری ماهیانه در حدود ۵۰۰۰ تن الیاف پنبه‌ی داخلی توسط صنایع نساجی جذب شده و این در حالی است که حجم مذکور در سال گذشته در حدود ۶۵۰۰ تن بوده و لذا بازار این محصول در سال جاری شاهد رکود و افت قیمت می‌باشد. وی در پایان گزارش خود اعلام کرد که در حال حاضر موجودی پنبه‌ی محلوج کشور در حدود ۱۵ هزار تن است و پیش‌بینی می‌شود که با توجه به میزان وش موجود، تا پایان سال زراعی جاری به ۳۰ هزار تن برسد.
هیأت‌مدیره در این خصوص خاطرنشان کرد که با توجه به میانگین جذب ۵ هزار تنی پنبه در سال جاری توسط صنایع نساجی، میزان تولید سال جاری تا شهریور ماه بطور کامل و همچون فصل گذشته جذب خواهد شد جای نگرانی وجود ندارد.
آقای مهندس شریعتمدار، پس از استماع گزارش‌های ارائه شده، اظهار کرد که کاهش تولید پنبه در کشور از سال ۱۳۵۴ و در پی مصوبه‌ی دولت مبنی بر ممنوعیت صادرات این محصول صورت گرفت و پس از آن نیز پنبه مورد حمایت جدی واقع نشده و کشاورزان علی‌رغم تلاش‌های که صورت دادند تا این محصول را در تناوب زراعی نگه دارند، به مرور انگیزه‌ی تولید آن را از دست داده و محصولات دیگری را جایگزین کردند.
وی به تلاش‌های خود در راستای تدوین استراتژی برای کشت پنبه در کشور اشاره داشت و اعلام کرد: در خصوص برخی از محصولات همچون سیب‌زمینی، پیاز، چغندر قند، گندم و دانه‌های روغنی موفق شدیم به استراتژی دست یابیم که تا زمانی که اجرا می‌شد، بسیار موفق بود اما متأسفانه در مورد پنبه نتوانستیم به چنین راهبردی دست پیدا کنیم و مشکل پنبه تا زمانی که صنایع نساجی اراده نکند، حل نخواهد شد.
وی با بیان مثالی در مورد چغندرقند، اظهار داشت که مشابه مشکل وجود الیاف غریبه در پنبه در چغندرقند تحت عنوان ازت مضره وجود داشت که در نهایت با حمایت سندیکای مربوطه، بذرهای اصلاح شده تهیه و استفاده شد و عملکرد تولید چندین برابر شد. وی ادامه داد: در تمام محصولات همچون چغندرقند، گندم و گوجه فرنگی شاهد افزایش عملکرد بودیم اما متأسفانه پنبه هیچ تغییری نکرده است. وی خاطرنشان کرد که در دنیا ثابت شده دولت نمی‌تواند هیچ محصولی را تولید کند و فقط می‌باید نقش حمایتی داشته باشد. در حال حاضر نیز سیاست وزرات جهاد کشاورزی این است و آمادگی دارد که بذر، آزمایشگاه و نیروهای تخصصی خود را در اختیار فعالان بخش خصوصی قرار دهد تا محصولات مورد نیاز خود را تولید کنند. صنایع نساجی اگر واقعاً به تولید داخلی پنبه اعتقاد دارد، باید وارد عمل شده و مدیریت زراعت را بر عهده گرفته و تولید این محصول را برای کشاورز اقتصادی کند و در این راه دولت و وزارت جهاد کشاورزی از هیچ‌گونه حمایتی دریغ نخواهد کرد.
وی در این خصوص توضیح داد که استفاده از تجربه‌ی سایر کشورها همچون ترکیه و سوریه و همچنین تشکل‌های دیگر مرتبط با محصولات کشاورزی که در افزایش عملکرد تولید خود موفق بوده‌اند می‌تواند راهگشای علاقه‌مندان به بهبود کشت پنبه در کشور باشد.
