مصاحبه با خانم گلنار نصرالهی – مدیر کل دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارت صنعت

حمایت از صنعت نساجی باید در حذف فشار بر تولیدکنندگان اعمال شود

یک روز قبل از مهترین رویدادجمعی صنعت نساجی ایران ؛ یعنی نمایشگاه نساجی تهران به ساختمان کلانتری وزارت صنعت در میانه خیابان سپهبد قرنی رفتیم و میهمان مهندس گلنار نصرالهی شدیم. در این این دیدار به گفت و گویی گرم و پرسش و پاسخی دقیق درباره صنعت نساجی ایران و برنامه های واحد ایشان پرداختیم… ماحصل این گفت گو  به شرح زیر است.

◄    مصاحبه امروز  بر این محور متمرکز است که چرا صنعت نساجی ایران هیچگاه موقعیتی را که باید کسب نکرد؟

البته من معتقدم اینطور نیست. یکی از اشتباهات رایج مقایسه صنعت نساجی ایران با کشورهایی چون ترکیه و اندونزی است. رشد صنعت نساجی ایران را باید در مقایسه با سایر صنایع در ایران بررسی کرد و سنجید؛ هیچ کدام از صنایع در ایران به مرتبه عالی  از توسعه یافتگی و رشد دست نیافتند. اگر در کشوری مثل ترکیه صنعت نساجی ۳۰میلیارد صادرات در حوزه نساجی دارند به دلیل توجه به مسائلی از قبیل مد و طراحی و سرمایه گذاری کلان در این حوزه است. در حالی که در کشور ما هیچ گاه چنین سرمایه گذاری دیده نشده است؛ بنابراین اگر خواهان توسعه و پیشرفت این صنعت هستیم باید میزان سرمایه گذاری در آن را نیز افزایش دهیم که نیازمند برنامه ریزی های کلان اقتصادی است.

◄    در حال حاضر صنعت نساجی یکی از امیدهای ما بریا افزایش میزان صادرات غیرنفتی است. امروز با چه مخاطراتی مواجه شده است که ما نتوانستیم به‌ آمال خود دست یابیم!؟

در برنامه ریزی های کلان اقتصادی باید بخش صنعت را به گونه ای معرفی و توصیف کرد که برای بخش سرمایه گذاری جذاب باشد. یکی از بزرگترین خطراتی که امروز در بحث نساجی با آن مواجه هستیم واردات غیر ضابطه مند کالاهای نساجی و به طور خاص کلاهای استوک  است که از طریق قاچاق یا  همراه مسافر وارد کشور می شوند؛ یکی از دلایل این امر عدم توجه به مسئله «طراحی» در کشور بنا به دلایلی که وجود دارد بود.

◄    به نظر شما برای رسیدن به آمال ـ توسعه و پیشرفت صنعت نساجی ـ باید چه کرد؟

به نظر من برای رسیدن به ایده آل صنعت نسای باید به سه مسئله در سطح کلان توجه کرد؛ یک، ایجاد جذابیت های لازم در صنایع و صنعت نساجی برای جلب نظر سرمایه گذاران و ترغیب آن ها. دو، توجه به مسئله «مد» و «طراحی» که خواست و نیاز بازار امروز است. سه، ارتقای سطح سلیقه و نیاز عمومی از صنعت نساجی و محصولات آن، چه محصولات ایرانی و چه محصولات خارجی؛ به گونه ای که نیاز بازار از طریق محصولات استوک و خارج از مد کشورهای دیگر  تامین نشود و  تحقق این امر نیازمند توجه و حمایت از طراحانی است که در ایران حضور دارند.

◄    به نظر می رسید صنعت نساجی ایران در سال های ابتدایی پیروزی انقلاب و به دنبال واگذاری کاخانه ها به بخش دولتی ی نهادهای عمومی ضربه عظیمی را متحمل شده و با وجود بهسازی و ترمیم ایام سازندگی همچنان با مشکلات متعددی مواجه است. ولی چه شده است که امروز واحدهای تولیدی رو به تعطیلی هستند و یا ظرفیت تولیدی خود را به شدت کاهش داده اند؟

صنعت نساجی ایران در سال های پیش از انقلاب آمارهای زیادی در بخش اقتصاد را به خود اختصاص داده بود … به یاد دارم در بررسی های که در حدود سال ۱۳۶۲ در این باره انجام دادم کتوجه شدم صعت نساجی قبل از انقلاب، حدود ۱۹درصد از کل ارزش افزوده صنایع را به خود اختصاص داده بود. اما در آن زمان این صنعت پیشرفت های امروز را تجربه  نکرده بود. در سال های بعد از انقلاب و دولتی شدن کارخانه ها  و وقوع جنگ  باعث فراموش شدن اهمیت صنایع و به طور خاص نساجی شد؛ در این دوره به دلیل مقتضیات اجتماعی تقریبا همه منسوجات کشور می شد. اما بعد از این دوران و گشایش مرزهای کشور  ـ در حدود سال ۱۳۷۶ـ با حجم بالایی از واردات محصولات نساجی و واحدهای تولیدی که نیازمند بازسازی و نوسازی بودند مواجه شدیم. و در این دوران کالاهای داخلی توان رقابت با نمونه های وارداتی را نداشتند و ما تصمیم به نوسازی واحدهای تولیدی گرفتیم. در این زمان بین ۴۰ تا ۵۰ درصد از واحدهای صنعت نساجی توسط بخش دولتی اداره می شد و ما تصمیم گرفتیم در پی نوسازی صنایع  بخش عمده ای از این واحدها به بخش خصوصی واگذار شود. به این ترتیب سهم واحدهای دولتی از تولید کاهش می یافت و واحدهای خصوصی ستزی شده باید به نوسازی یا کوچک سازی می پرداختند که این اتفاق محقق شد؛ در حال حاضر ۹۰درصد از نمایشگاه  واحدهای تولیدی نساجی توسط بخش خصوصی توانمند اداره می شود.

به نظر من در این دوران صنایع نساجی توانست از یک بحران عبور کند و از جهت پتانسیل تولید خود را به صنایع دیگر که پیش از این نوسازی را پشت سر گذاشته بودند برساند. اما بحث بازسازی و نوسازی به یک دوره محدود نمی شود؛ در سال های اخیر به دلیل وجود برخی از مشکلات اعم از تحریم ها ـ که در  جمله محدودیت های بین المللی می گتجد ـ کارخانه ها برای نوسازی با مشکل مواجه شدند. ضمن اینکه محصولات نساجی کالایی است که دائم در معرض واردات قرار دارد. و این عوامل زمینه رقابت و فعالیت را برای صنعت نساجی به شدت محدود ساخته است؛ با این حال من معتقدم صنعت نساجی تا به امروز هم دوام خوبی داشته است اما طی هشت- نه سال اخیر نتواسته توسعه مناسبی داشته باشد.

نمودار وضعیت صنایع نساجی قبل و بعداز اجرای قانون ومصوبات بازسازی و نوسازی
صادرات صنایع نساجی و پوشاک

• برنامه دوم به سوم: ۸ درصد رشد
• برنامه سوم به چهارم: ۵درصد رشد

نمودار وضعیت صنایع نساجی قبل و بعداز اجرای قانون ومصوبات بازسازی و نوسازی
سرمایه گذاری صورت گرفته

• برنامه دوم به سوم: ۵۱درصد رشد
• برنامه سوم به چهارم:‌ ۵۴درصد رشد

در حال حاضر حجم سرمایه گذاری در این صنعت نزدیک به ۷۷هزار میلیارد تومان است.

◄    میزان ارزش افزوده؟

۴.۵ تا ۵ درصد از کل صنایع که آن هم به دلیل آن است که سایر صنایع نیز رشد چشمگیری را تجربه کرده است.

◄    از شواهد موجود اینطور می توان برداشت کرد که  دولت این صنعت را آنگونه که باید نمی بیند، فکر می کنید چرا این صنعت نسبت به سایر صنایع  مثل خودرو که  امید چندانی هم به توسعه آن نیست محجور مانده؟

البته من معتقد نیستم که نساجی دیده نمی شود… از طرفی دیگر خودرو هم از صنایع مهم به شمار می رود و ما امیدواریم توسعه پیدا کند؛ به علاوه بخشی از صنعت خودرو سازی در ایران با صنعت نساجی در هم آمیخته است. در بخش روکش  و صندلی خودرو، بنا براین توسعه صنعت خودرومی تواندافزایش اشتغال در صنعت نساجی هم کمک کند. علاوه بر این صنعتی مانند خودو نسبت به نساجی با واردات بی رویه اعم از کالای همراه مسافر و قاچاق و … مواجه نیست و از این جهت نسبت به نساجی از مزایایی چون تعرفه گمرکی بالا برخوردار است. اما در نساجی چنین چیزی ممکن نیست؛ در ماهیت صنعت نساجی رقابت وجود دارد. من صنعت نساجی را صنعتی قوی می دانم و  باید به این نکته هم اشاره کنم که سالهاست دولت از صنایع حمایت مالی نمی کند… هدف ما خصوصی سازی صنایع است. اما در حمایت از این صنعت از طریق بستر سازی مناسب برای پیشرفت با شما موافقم امروز ما کارهایی در راستای جلب نظر دولتمردان انجام داده ایم.

◄    چه اقداماتی در این راستا صورت گرفته؟

اقدامات ما صنعتگران باید راستای توان دولتمردان در حمایت از صنعت نساجی باشد. مثلا ایجاد مدارس طراحی و مد در کشور، معطوف شدن بر سرمایه گداری در بخش ها اشباع نشده نساجی مثل پوشاک، ارائه راهکارهای صنعت نساجی که باعث توسعه بخشهایی چون الیاف و نخ وریسندگی می شود. در حال حاضر از طریق انجمن ها و تشکل ها و … پیگیرمواردی از این قبیل هستیم.

◄    تصور ما بر این است که این صنعت با توجه به پشتوانه خصوصی توان پیشرفت را دارد اما مسئله این است که در اموری که از عهده بخش خصوصی خارج است چه باید کرد؟مثلا مسئله کپی رایت در طراحی فرش و کفپوش یا شرایط اقتصادی و … .

دولت برای همه مشکلات تمهیداتی را در نظر گرفته که بخشی از آن در بسته خروح از رکود آورده شده بود. من شخصا معتقدم بحث ارزش افزوده که از واحدهای تولیدی گرفته می شود در شرایط اقتصادی موجود صحیح نیست. و باید اقدامات حمایتی از جمله تامین اجتماعی و مالیات و … برای این صنعت با این حجم بالا در سرمایه گذری و اشتغال در نظر گرفت.

◄    یکی از مواردی که به چشم دیدم, عدم تزریق یارانه  وعده داده شده به واحدهای صنعتی در دور دوم هدفمندی یارانه هاست. آیا وزارت خانه برنامه ای تا پایان امسال دارد؟

همانطور که گفتید در شش ماه نخست امسال یارانه ای به واحدهای صنعتی پرداخت نشده اما آخرین اخباری که من دارم حاکی از این است که جناب وزیر ۱۲۰۰ میلیون تومان از صندوق دولت جت پرداخت به بخش صنعت در نظر گرفتن که در حال مکاتبه با درفتر ریاست جمهوری هستند. ولی در جریان جزئیات امر نیستم.

◄    یکی از عوامل دیگری که می توان به عنوان یک عامل بازدارنده در توسعه صنعتو به طور خاص نساجی از آن یاد کرد بروکراسی حاکم بر وزارت صنعت است… ارزیابی شما چیست؟

مثلا چه موردی؟

◄    دریافت تسهیلات از صندوق توسعه ؟

بسیاری از قاونین در سال جاری تغییر کرده است. مثلا در همین مورد که اشاره کردید نقش  وزارت خانه حذف شده است. و واحدهای ولیدی مستقیما به بانک های  عامل مراجعه می کنند. ما فقط اولویت صنایع را  به صندوق اعلام می کنیم. باز هم اگر دوستان صنعت گر موردی را به عنوان عامل بازدارنده می دانند با ما مطرح کنند حتما از سوی کا پیگیریخواهد شد.

◄    اولویت بندی  شما و همکارانتان در وزارت خانه به په صورت بوده است؟

هیچ اولویت از نظر توع فعالیت وجود ندارد. اولویت برنامه های کاری ما بر نوسازی، بازسازی و توسعه و افزایش سرمایه گذاری در یان صنعت متمرکز است. ما در ابتدای هر سال با توجه به نیاز جمعیت، لزوم صادرات و… اولویت های سرمایه گذاری را اعلام می کنیم.  در برخی از رشته ها مانند فرش ماشینی  لزومی برای افزایش کمی واحدهای تولید کننده نیست ولی نیازمند توسعه واحدهای ریسندگی، رنگرزی و تکمیل هستیم. البته من شخصا قائل به اولوبت بندی در این صنعت نیستم چراکه در این بخش هم امکان سرمایه گذاری و ورود افراد توانمند وجود دارد. اما در حال حاضر تمر کز ما بر توسعه و نوسازی واحدهای دوزندگی در بخش پوشاک است. البته این معنای بی توجهی به رشته های دیگر نیست.

◄    ضعف عمده ای در بخش چاپ و طراحی در صنعت نساجی دیده می شود؛ در حالی خروجی دانشگاه ها در این رشته ها کم نبوده و نیست. چراوزارت صنعت اقدامی برای همکاری  با دانشگاه  انجام نداده است؟

ضعف طراحی در تمام بخش های نساجی مشهود است. البته شرایط امروز نسبت به چهار سال قبل تغییرات  داشته است. بسیاری از واحدهای نساجی درای واحد طراحی هستند و همکاری های بسیاری با انجمن طراحان صورت گرفته است. علاوه بر این در برنامه ریزی که واحد پوشاک آغاز کرده است همکاری هایی با واحد نساجی دانشگاه امیرکبیر آغاز کرده است. که بحث طراحی هم در آن مورد مطالعه قرار گرفته است.

◄    حرف پایانی، آینده صنعت نساجی را چگونه پیش بینی می کنید.

من به توسعه صنعت نساجی امیدوارم… . با انجام تغییرات اقتصادی ملان در کشور شاهد اتفاقات مثبتی خواهیم بود؛ البته ناگفته نماد صنعت نساجی نیازمند حمایت از ناحیه دولت هست. منظور من تزریق چول نیست بله حذف برخی از فشار بر این صنعت است. جناب وزیر هم عنایت بالایی به صنعت نساجی دارد.

◄    این فشارها شامل چه چیزهایی است؟

تامین اجتماعی، بحث ها مالیاتی… توجه به خواسته مصرف کننده در طراحی و پوشاک .این نیازمند اقدامات فرهنگی است نه ایجاد محدودیت برای تولیدکننده.

منبع : شماره ۲۷ مجله کهن

تلفن اشتراک : ۷۷۲۴۵۷۸۰-۰۲۱