پرونده بی‌سرانجام سود سهام عدالت
مسئولان سازمان خصوصی سازی معتقدند که واگذاری سهام عدالت به آخرین مراحل خود رسیده است، اما همچنان خبری از پرداخت سود سهام نیست.
اجرای طرح سهام عدالت به عنوان فروش تسهیلاتی بخشی از سهام شرکتهای دولتی به اقشار پایین درآمدی جامعه به منظور تعمیم نسبی عدالت اقتصادی از سوی دولت صورت گرفته است و یکی از طرح های جدی و اصلی دولت به شمار می رود.
اجرای واگذاری سهام عدالت از سال ۸۵ آغاز شد و طی این مدت این نوع سهام در بیش از ۱۹ مرحله به گروه های مختلف واگذار شده است، اما پرداخت سود سهام عدالت به عنوان بخش مهمی از اجرای طرح ناکام مانده است.
آخرین آمارها حاکی از این مطلب است که از سال ۸۵ تاکنون نزدیک به ۴۵ میلیون نفر دعوتنامه سهام عدالت را دریافت کرده اند، گرچه بخش عمده ای از این افراد سهام عدالت خود را دریافت کرده اند، اما سودی بابت این نوع سهام دریافت نکرده اند.
مشمولان اولین مرحله واگذاری سهام عدالت در سال ۸۵، ۸۶ و ۸۷ مددجویان کمیته امداد، بهزیستی و رزمندگان فاقد شغل و همچین مشمولان طرح شهید رجایی بودند که تاکنون تنها دوبار سود سهام عدالت دریافت کرده اند.
اولین گروه دریافت کنندگان سهام عدالت طی ۵، ۶ سال اخیر یک بار سودی به میزان هر نفر ۴۰ هزار تومان و یک بار سودی به میزان هر نفر ۸۰ هزار تومان دریافت کردند.
دومین گروه مشمولان سهام عدالت که سال ۸۶ و ۸۷ به انجام رسیده است، گروه های روستائیان و عشایر فاقد شغل و کم درآمد را در بر می گرفت که به این افراد هم تاکنون یک بار طی این سالها سودی به میزان ۴۰ هزار تومان به ازای هر نفر پرداخت شده است.
سومین گروهی که مشمول دریافت سهام عدالت شدند و در سالهای ۸۶، ۸۷ و ۸۸ سهام دریافت کردند، شاغلین دستگاههای اجرایی، بازنشستگان کشوری، لشکری و تامین اجتماعی بودند که این افراد هم تاکنون فقط یکبار سود سهام عدالت دریافت کرده اند.
مشمولان مرحله سوم هم تنها سودی به میزان ۴۰ هزار تومان به ازای هر نفر طی این سالها دریافت کرده اند، این در حالی است که برخی از مشمولان مرحله دوم همین یکبار سود سهام عدالت را نیز دریافت نکرده اند، در صورتی که تمامی این افراد در یک دهک قرار داشتند و فقط در تعاونی های سهام عدالت مختلف عضو بودند.
برخی دارندگان سهام عدالت معتقدند که دولت سهام شرکت های زیان ده را به آنها واگذار کرده، بنابراین از دریافت سود خبری نیست. وضعیت پرداخت سود به سایر گروه ها نیز مشخص نیست.
در اجرای طرح وضعیت پرداخت سود سهام عدالت برخی از گروه ها همچون خبرنگاران مشخص نیست و تنها برگه ای به عنوان سهام عدالت به این گروه ارائه شده است، این گروه هم تاکنون هیچگونه سودی را دریافت ننموده اند.
در عین حال گروه های کارگری به عنوان آخرین گروه مشمول دریافت سهام عدالت مطرح هستند، گرچه تابه حال از ۳.۲ میلیون نفر کارگر برای واگذاری سهام عدالت ثبت نام به عمل آمده است، اما پیش بینی می شود که تعداد این افراد بین ۵ تا ۶ میلیون نفر باشد.
البته سازمان خصوصی سازی معتقد است که بخشی از گروه های کارگری در مقابل سایر گروه ها سهام عدالت خود را دریافت کرده اند.
بسیاری از افرادی که برگه های سهام عدالت را دریافت نموده اند، معتقدند که گرچه آغاز اجرای طرح بسیار پرسر و صدا بود و افراد بسیاری را ترغیب کرد که برای ساعت های طولانی در صف دریافت برگه ها بمانند، اما اکنون به نظر می رسد که این سهام ارزشی برای آنها ندارد.
پیش از این عده ای از افراد سودجو اقدام به خرید برگه های سهام عدالت از افراد با مبالغ اندک می کردند که البته مسئول سازمان خصوصی سازی نسبت به این موضوع هشدار دادند، اما در حال حاضر بسیاری از دارندگان برگه های سهام عدالت عنوان می کنند که اگر کسی بخواهد این برگه ها را از آنها بخرد، می فروشند.
با این روند به نظر می رسد که پروژه سهام عدالت از هدف اولیه تعریف شده برای آن فاصله گرفته ، در حالی که یکی از اهداف اصلی طرح واگذاری سهام شرکتها به مردم و رونق بخش خصوصی بوده است.
به عبارت دیگر، توزیع متعادل ثروت ملی و گسترش مالکیت در سطح عمومی، به منظور تأمین عدالت اجتماعی، متکی به خود نمودن خانواده های نیازمند و کاهش وابستگی آنان به کمکهای دولت از طریق نهادهای حمایتی، ایجاد درآمد دراز مدت برای خانواده های کم درآمد و تشویق به پس انداز و سرمایه گذاری منجر به بهبود درآمد خانوارها از جمله اهداف اولیه این طرح بوده است.
همچنین کاهش اندازه بخش دولتی و افزایش سهم بخش خصوصی و تعاونی در اقتصاد کشور از طریق واگذاری سهام شرکتهای دولتی، ارتقای کارایی بنگاههای اقتصادی و بهره وری منابع اقتصادی، انسانی و فناوری، افزایش رقابت پذیری در اقتصاد ملی و شتاب بخشیدن به رشد آن، افزایش سطح عمومی اشتغال، کاستن از بار مسئولیت و مدیریت دولت در تصدی فعالیت‌های اقتصادی و کارآمدتر کردن دولت در عرصه وظایف حاکمیتی از دیگر اهداف بوده است.
