چرخ حمل و نقل خوب نمی چرخد!

گروه اقتصادی-فرزانه غلامی: سال های سال است که سفر نوروزی برای ایرانی ها طعم اضطراب و نگرانی دارد؛اضطرابی که از کمبود بلیت شروع و به نبود امکانات رفاهی ختم می شود.همه ساله تا چهل روز مانده به آغاز تعطیلات نوروزی پیش فروش بلیت های اتوبوس،قطار و هواپیما شروع می شود با این فلسفه که مردم با خیالی آسوده برای سفر برنامه ریزی کنند.

اما نه تنها این خواسته محقق نمی شود؛ بلکه بیتوته کردن و ماندن در صف بلیت از شب قبل هم تضمینی برای پیدا کردن بلیت در تاریخ و ساعت مورد نظر متقاضیان نیست.اگر از سوء استفاده برخی دفاتر فروش بلیت و رفتارهای تند متصدیان در چنین روزهایی چشمپوشی کنیم باز هم قطعی گاه و بیگاه سیستم فروش بلیت،پر شدن بلافاصله ظرفیت ها و مشکلاتی از این دست هر سال تکرار می شود و ظاهراً مسؤولان تاکنون هیچ درمانی برای این درد نسبتاً کهنه کشف نکرده اند!از سویی دیگر گروهی هم که ترجیح می دهند برای گریختن از این دل نگرانی با خودروهای شخصی سفر کنند با انواع و اقسام دردسرها و کمبود امکانات زیرساختی و رفاهی روبه رو می شوند.

دردسر خرید بلیت

امسال و در بخش ریلی پیش فروش بلیت قطارهای مسافری برای نوروز ۹۱ از ساعت ۷ صبح روز یکشنبه ۳۰ بهمن ماه به شکل سراسری آغاز شد، اما فقط امکان خرید یک کوپه و حداکثر به تعداد اعضای خانواده با ارایه شناسنامه سرپرست خانوار برای متقاضی وجود داشت و مطابق روال سال های گذشته فروش هرگونه بلیت گروهی و دسته جمعی (بیش از ۱۰ نفر) برای دوره زمانی ۲۴ اسفند ۹۰ تا ۱۵ فروردین ۹۱ ممنوع است. اتخاذ این سیاست های سختگیرانه اما باعث نشده مردم از خرید حضوری بلیت چشم بپوشند چرا که به گفته عبدالعلی صاحب محمدی، مدیر عامل راه آهن ۶۰ درصد مردم به اینترنت دسترسی ندارند .
البته اظهارات وی در حالی است که کاربران اینترنت هم با وجود سهم ۲۵ درصدی فروش اینترنتی ، با انواع خطاهای سیستمی در هنگام خرید روبه رو می شوند.

نگاهی به جدول جدیدترین نرخ های بلیت قطار در ۵۸ مسیر مختلف حاکی از افزایش متوسط۲۲۰۰ تومانی آن است؛همچنین بر اساس اعلام راه آهن در صورت ارایه پکیج غذای اختیاری در قطار های ویژه ۴۵۰۰ تومان به بهای بلیت اضافه می شود و در صورت ارائه پذیرایی در قطارهایی که پذیرایی ندارند با افزایش مبلغ، هزینه پذیرایی پس از تأیید معاونت مسافری راه آهن به قیمت بلیت افزوده خواهد شد.
این افزایش قیمت در حالی اعمال شد که بخش خصوصی بویژه پس از هدفمندی یارانه ها نسبت به پایین بودن نرخ بلیت معترض و بنا به اظهارات مدیر عامل راه آهن در بخش مسافری برخی قیمت ها مربوط به سال ۱۳۸۳ است.به گفته صاحب محمدی سال گذشته ۴۳ میلیون مسافر در طرح نوروزی جابجا شدند و نقش هزینه قطار در سبد کالای خانوار بسیار کم است.

ازدحام در دفاتر فروش

در همین حال پیش فروش بلیت های اتوبوس برای نوروز ۹۱ از اول اسفند ماه به صورت اینترنتی و حضوری شروع شده است و همانند سال های قبل از ۲۵ اسفند تا ۱۵ فروردین ۹۱ با ۲۰ درصد افزایش قیمت ارایه می شود! به گفته رئیس اتحادیه تعاونی های مسافربری تعداد مسافران نوروز۹۱ حدود ۱۰درصد رشد خواهد داشت.احمد رضا عامری ازایجاد چندین مرکز در نقاط مختلف علاوه بر دفاتر خدمات مسافرتی خبر داده تا بدین وسیله تراکم کمتری در دفاتر فروش دیده شود، اما ازدحام متقاضیان در ترمینال ها و دفاتر فروش نشان دهنده وجود نارسایی های همیشگی در فرایند سفرهای نوروزی مردم است.در بخش هوایی هم اگر چه افزایش قیمت بلیت هواپیما تا پایان سال منتفی و به آغاز فاز دوم هدفمندی موکول شده است، اما فروش بلیت این روزها مانند سالهای گذشته بیشتر در قالب تورهای داخلی و خارجی و البته با قیمت هایی گزاف به مسافران روی خوش نشان می دهد، بطوریکه بسیاری از مسافران شهرهای پر ترافیک برای سفرهای نوروزی با کمبود بلیت روبه رو هستند.با این حال رئیس سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولید کنندگان افزایش قیمت بلیت قطار و هواپیما را غیر قانونی و منوط به تصویب کارگروه کنترل بازار می داند. به گفته محمد حسن نکویی مهر، گرانفروشی پروازهای چارتری هم تخلف محسوب می شود و قابل پیگیری است.

جابجایی ۴۰ میلیون مسافر در نبود زیرساخت های لازم

بر اساس اعلام متولیان امر در نوروز سال ۹۰ و تا روز ۱۲ فروردین ۱۴۹ میلیون و ۵۳۲ هزار سفر به ثبت رسیده که این عدد نسبت به سال قبل از آن ۲۹ درصد و میزان اقامت هم ۲۷/۶ درصد افزایش داشته است. گفته می شود این تعداد سفر نزدیک به سه برابر کل جمعیت کشور است، اما صرف نظر از نحوه محاسبه و ملاک مسؤولان برای ارایه چنین آماری باید گفت توسعه زیر ساخت ها،امکانات رفاهی مسافران و تسهیل شرایط در گرفتن بلیت به مراتب اهمیت بیشتری دارد. آنچه مهم است اینکه امکانات و تسهیلات زیرساختی به اندازه ای توسعه یابد که مردم نسبت به سفرهای نوروزی ترغیب شوند نه اینکه نبود امکانات باعث شود بسیاری از مسافران شبها را در چادر و کنار جاده ها و فاقد امکانات بهداشتی سپری کنند.با این تفاسیر بخش اعظم مسافرت ها در کشور ما به دلیل ضعف زیرساخت های حمل ونقل ریلی و کمبودهای ناوگان هوایی، از طریق جاده ها صورت می گیرد و مردم ترجیح می دهند با خودروهای شخصی سفر کنند.
واقعیت این است که هدف مردم از رفتن به سفر کسب آرامش است، اما وقتی قرار است با کوهی از مشکلات و دغدغه روبه رو شوند،و از کمبود بلیت گرفته تا ترافیک سنگین برخی جاده ها و مشکلات اقامتی و رفاهی را در نوروز تجربه کنند ترجیح می دهند یا در کنج خانه بمانند و یا به سفرهای خارجی به مراتب گرانتر بروند!آن وقت دیگر ارایه اعداد و ارقام جذاب و زیبا از سوی مسؤولان لطفی ندارد و فاقد نمونه های عینی است.گفته می شود، در ایام نوروز بیش از ۴۰ میلیون مسافر جابه جا می شود و یکی از دلایل اصلی افزایش قیمت ها ایجاد انگیزه های لازم برای شرکت های حمل و نقلی در راستای خدمات مناسب و مطلوب و سرویس های فوق العاده به این جمعیت انبوه است. این قول مسؤولان در مرحله تهیه بلیت که جامه عمل نپوشید، اما امیدواریم ارتقای کیفیت و به حداقل رسیدن مشکلات زیرساختی را در نوروز ۹۱ بسیار ببینیم و بشنویم.