آخرین بافت ریسباف

 

کارخانه ریسباف اصفهان به عنوان نماد ورود صنعت نساجی در سال ۱۳۱۱ افتتاح و مورد بهره برداری قرارگرفت، در سال های اخیر این واحد صنعتی و فاخر از لحاظ معماری توسط اداره راه و شهرسازی اصفهان از بانک ملی خریداری شد و با هدف بازآفرینی فضای شهری طرح موزه صنعت برای آن پیشنهاد شده است.

زمانی که شما از چهارباغ بالا در حال گذر هستید ضمن مشاهده خانه سازی های اخیر که رنگ و بویی ندارد، مشاهده بنایی فاخر و در عین تاریخ ساز برای شما جذاب است، کارخانه ریسباف اصفهان همان اثری است که شما را جذب می کند و گوشه ای دیگر از تاریخ شهر را برای شما یادآور می شود.

الف)تاریخچه

کارخانه ریسباف دومین کارخانه ریسندگی اصفهان بود که در سال ۱۳۱۱ در زمانی که اصفهان با استانداری رضا افشار در جهت صنعتی سازی گام برداشته بود و به عنوان اولین محصول کار و سرمایه جمعی مردم اصفهان در مساحتی بالغ بر ۷ هکتار راه اندازی شد. این کارخانه در زمینه تولید ریسمان نخی، پارچه پنبه‌ای و نیز پارچه پشمی فعالیت خود را آغاز کرد و بعدها تولید پتو نیز به محصولات آن اضافه شد. در سال های پس از انقلاب و در تاریخ مرداد ماه ۱۳۸۱ با شماره ۶۰۱۸ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد .

ب)مالکیت

در خصوص مالکیت این واحد تجاری هیأت وزیران در جلسه ۱۱ آذرماه ۸۸ به استناد ماده (۱۱۸) قانون محاسبات عمومی مصوب کرد که مالکیت ساختمان تاریخی متعلق به بانک ملی ایران واقع در خیابان استانداری و کارخانه ریسباف در خیابان چهار باغ با رعایت قوانین و مقررات مربوط به سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری به منظور ایجاد موزه منطقه‌ای اصفهان انتقال یابد که این مصوبه در اجرا با اعتراض بانک ملی مواجه شد. مسئولان بانک ملی با این توجیه که بانک حافظ و پاسخگوی منافع سپرده گذاران عمومی و سهامداران کارخانه ریسباف است و از طرفی مالکیت عین ملک مذکور به بانک ملی و ۹۹ درصد سهام آن متعلق به شرکت سرمایه گذاری بانک ملی ایران است. در نهایت بانک ملی درخواست لغو این مصوبه را به هیات دولت فرستاد که در نتیجه، کمیسیون مستند‌سازی هیات وزیران با ریاست وزیر دادگستری وقت تشکیل شد و سرانجام با بررسی مستندات، درخواست ابطال این مصوبه رد شد.

پس از به آن اداره واحد تحقیق، پژوهش، مهندسی و املاک  بانک ملی انتقال یافت، در این میان صحبت هایی جهت انتقال آن به وزارت راه و شهرسازی مطرح شده بود، محمودزاده مدیر کل سابق راه و شهرسازی استان اصفهان به خبر وزارت راه و شهرسازی بیان داشت که هر تملکی قطعا نیازمند اعتبار است و منابع استانداری و میراث فرهنگی نیز محدود است. پیشنهاد من برای تملک کارخانه ریسباف با استقبال بسیار خوب ایزدی مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری و شخص دکتر آخوندی وزیر راه و شهرسازی و استاندار اصفهان مواجه شد(نهم دی ماه ۱۳۹۳).پس از ایشان و در جریان این موضوع غلامی مدیر کل راه و شهرسازی اصفهان در ارائه خبر به همان منبع خبری بیان داشت که پس از ارائه قیمت های کارشناسی و در نظر گرفتن مساحت سایت قیمت آن حدود ۲۱۵ میلیارد تومان برآورد گردیده است(چهاردهم تیرماه ۱۳۹۴). لذا این موضوع منجر به آن شد که با تهاتر با اراضی آن اداره کل اقدام در این خصوص صورت پذیرد، در همایشی که در خانه معمار اصفهان با عنوان«بزرگداشت شیخ بهایی و روز معمار» برگزار شد غلامی بیان کرد که کارخانه ریسباف اصفهان یکی از این آثار بجا مانده ای است که خوشبختانه وزارت راه وشهرسازی با اعتباری بالغ بر ۲۱۵ میلیارد تومان و از محل املاک ومستغلات در توافقی با بانک ملی آنرا خریداری و سعی در نجات آن دارد .

 

ج)طرح پیشنهادی

در سالهای اخیر از مجموعه ۱۶ کارخانه نساجی، ریسباف تنها باقی مانده آن نسل از ورود صنعت به اصفهان است، فضایی که در آن دو محور ساختاری شهر (چهارباغ) و محور طبیعی(رودخانه زاینده‌رود) متقاطع هم هستند و با توجه به توسعه افقی اصفهان در قلب شهر واقع شده است.پیشنهاد تبدیل این کارخانه به موزه صناعت در موارد مختلف مطرح شده که با توجه به سبقه تاریخی آن و ارزش میراثی ابنیه این بنا موضوع همواره به عنوان یک پیشنهاد اساسی مطرح بوده است، برخی دیگر از اندیشمندان این حوزه با تاکید بر بازآفرینی شهری کاربری های دیگر خدماتی نیز برای آن مطرح کرده اند، پس از تحویل زمین به راه و شهرسازی مقرر شد شورایی تحت عنوان شورای راهبردی متشکل از معاونین وزیر، استاندار،شهردار، مدیر میراث فرهنگی و اساتید دانشگاه و به دبیری اداره کل راه و شهرسازی تشکیل شود و پس از برگزاری مسابقه بین المللی طرح اصلی و مورد وثوق برای آن اجرایی شود. بدون شک اصفهان به عنوان بخش اساسی تاریخ و فرهنگ تمدن ایران نیازمند موزه های موضوعی و فاخر است که این زمینه اکنون برای کارخانه ریسباف آماده شده است ولیکن با برآیند همت ها در این خصوص و دخیل شدن تمام ارگان های ذی صلاح اعم از شهرداری، راه و شهرسازی، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، استانداری و سایر ارگان های می تواند به عنوان یک بنا هویت ساز و بخشی از خاطره جمعی مردم نقش بازی کند و بافت جدیدی از جنس فرهنگ و هویت رقم زند. باید در نظر داشت که از این قبیل بناها در اصفهان زیبا کم نیست و برای نمونه می توان به کارخانه دخانیات نیز اشاره داشت که نیازمند همت مسئولان و البته سایر گروه ها می باشد.