بیشتر مواقع زمانی که صحبت از صنعت نساجی می شود اولین گزینه ای که به ذهنمان می رسد پوشاک است در حالی که این صنعت دارای فعالیت های بسیار گسترده تری می باشد. در این مقاله سعی بر آن شده تا با فعالیت ها و تاریخچه و جایگاه این صنعت در ایران و جهان آشنا شویم:
تهیه پوشاک نیز مانند تهیه غذا و مسکن برای انسان حیاتی و از اهمیت زیادی برخوردار است. بشر ابتدا برای تهیه لباس جهت مصون ماندن از سرما و گرما به فکر تولید پارچه و پوشاک از ابزار آلات در دسترس سنتی مثل چرخ های چوبی ریسندگی و .. بوده و انقلاب صنعتی و اختراع ماشین آلات صنعت نساجی را نیز مانند دیگر صنایع به وجود آورد.
صنعت نساجی از جمله صنایعی است که از دیرباز مورد توجه جوامع خصوصا جوامع در حال توسعه و پیشرفت بوده و بسیاری از جوامع صنعتی امروزه صنعتی شدن خود را از این حرفه آغاز نموده اند. نقش بسیار تأثیر گذار این صنعت بر بخش های مختلف کشور از جمله؛ فرهنگی، اقتصادی و اشتغالزایی، اجتماعی و …یکی از دلایل اهمیت این صنعت است. پیشرفت مهم و بزرگ این صنعت از تولید الیاف و نخ تا تولید و طراحی پارچه و پوشاک قابل چشم پوشی نمی باشد.
مواد اولیه جهت تولید نخ می تواند به صورت طبیعی یا مصنوعی باشد که مواد خام مصنوعی را در کارخانه های نساجی با استفاده از مواد شیمیایی تولید می نمایند. عمده مواد اولیه مورد استفاده این صنعت پنبه یا پشم است که طی مراحلی این مواد اولیه را به نخ تبدیل و از آن برای تولید پارچه استفاده می نمایند. این فرآیند را که موجب بافته شدن پارچه از نخ می شود منسوجات نساجی گویند. مراحل کلی که این صنعت را در بر می گیرد به صورت ذیل می باشد:
۱)تولید الیاف
۲)تبدیل الیاف به نخ
۳)تبدیل نخ به پارچه
۴)رنگرزی پارچه
۵)چاپ طرح و نقش بر روی پارچه
۶)در مواردی دوخت و …..
در واقع صنعت نساجی، تمام فرآیندهای مربوط به تبدیل این مراحل از مواد خام به محصولات نهایی را در بر میگیرد. از اصلی ترین و مهم ترین محصولات نهایی صنعت نساجی پوشاک می باشد که این محصول یکی از نیاز های اصلی و مهم بشر را بر آورده می سازد.
در صنعت نساجی نیز مانند دیگر صنایع فعال ماشین آلات و تجهیزاتی جهت تولید و دیگر فرآیندها مورد نیاز است که می توان لیست ماشین آلات این صنعت را به شرح ذیل نام برد:
۱)ماشین آلات بافندگی
۲)ماشین آلات قلاب دوزی
۳)ماشین آلات ساخت توری
۴)ماشین آلات شستشو
۵)ماشین آلات ریسندگی
۶)دستگاه های کنترل لبه پارچه
۷)ماشین آلات ساخت زیپ
۸)ماشین آلات مخصوص پشم گوسفندان،شتر و جانوران دیگر
۹)ماشین آلات اندازه گیری پارچه
۱۰)ماشین آلات برش پارچه
۱۱)ماشین آلات دوخت
۱۲)ماشین آلات رنگرزی پارچه
و …..
کشور های صادر کننده جهانی پارچه و پوشاک
تقریبا ۵۰ کشور جهان در زمینه صادرات بالای یک میلیارد دلار پوشاک فعال هستند. از جمله کشور های بزرگ صادرکننده پوشاک و پارچه در سال ۲۰۲۳ چین (یک سوم کل صادرات پوشاک جهانی)، اتحادیه اروپا (شامل کشور های اروپایی) (۱۵۱ میلیارد دلار)، بنگلادش (۳۴ میلیار دلار برابر با شش درصد صادرات کل پوشاک جهان)، ویتنام (۳۱ میلیارد دلار برابر با پنج و هشت دهم درصد صادرات کل پوشاک جهان)، ترکیه (۱۹ میلیارد دلار برابر با سه و نیم درصد صادرات کل پوشاک جهان)، هند (۱۶ میلیارد دلار برابر با ۳ درصد صادرات کل پوشاک جهان)، مالزی (۱۵ میلیارد دلار برابر با دو و هفت دهم درصد صادرات کل پوشاک جهان)، اندونزی (۹ میلیارد دلار) می باشند.
کشور های وارد کننده جهانی پوشاک
طبق آمار کشور های وارد کننده مهم جهانی پوشاک تا سال ۲۰۲۳ به ترتیب، آمریکا، آلمان، ژاپن،انگلستان و فرانسه ۵۰ درصد از واردات پوشاک جهان را به خود اختصاص داده اند. در ایران ۱۱ صنعت به عنوان صنایع استراتژیک شناخته می شوند که صنعت نساجی به عنوان سومین صنعت در آن نام برده که این امر اهمیت این صنعت را در برنامه ریزی و سیاست گذاری های بخش های مختلف کشور نشان می دهد قابل ذکر است که در ایران صنعت نساجی پس از صنعت نفت بزرگترین صنعت کشور است.
امروزه این صنعت از توجه و اهمیت بیشتری بر خوردار است و با پیشرفت تکنولوژی این صنعت نیز توسعه و پیشرفت چشمگیری داشته، چرا که علاوه بر تولید پارچه و پوشاک در تولید منسوجات نساجی از جمله؛کف پوش ها مانند فرش و موکت،ساخت ترمز خودرو ها،شریان های مصنوعی،جاده ها و هواپیما ها،سایت های فضایی از الیاف های نساجی دخیل شده است.
