آیا سرطان زا بودن اکریلیک یک ادعای پوچ است؟

مجله نساجی کهن : بهنام قاسمی : سرطان زا بودن الیاف فرش اکریلیک بحث تازه ای نیست و سال های سال است که عده ای بر سرطان زا بودن آن اصرار دارند و عده ای دیگر آن را نکار می کنند.
نتیجه این نظریه پردازی ها تا چند سال پیش از این، چندان مهم نبود چرا که چه اکریلیک سرطان زا بود یا نه تولیدکنندگان ایرانی جایگزین دیگری برای آن نداشتند یا مجبور نبودند داشته باشند. همه اکریلیک می بافتند و با حاشیه سود خوب فروش فرش ماشینی را در اکریلیک خلاصه می کردند. بنابراین تا زمانی که الیاف اکریلیک به راحتی و با قیمت مناسب وارد ایران می شد فرقی نداشت که اکریلیک سرطان زا هست یا خیر. اما از چند سال پیش که همه چیز دست به دست هم داد تا اکریلیک گران و نایاب شود و از طرفی چندین شرکت برای ورود پلی استر به فرش چراغ سبز نشان دادند صاحبان این صنعت نیز به پلی استر نگاه تازه ای داشتند. کم کم مزایای پلی استر در مقایسه با اکریلیک و معایب آن در فرش مورد توجه مدیران و تولیدکنندگان قرار گرفت.

قطعاً باز هم نگاه اصلی به اکریلیک بود و پلی استر تنها به یک الترناتیو برای شرکت ها بدل شد. از آنجائی که همه چیز در صنعت فرش ماشینی ما اغلب ویروس بسیار قوی دارد و به شدت به همه سرایت می کند، پلی استر هم به همه کارخانجات رسوخ کرد و از طرف دیگر مورد استقبال بازار و خریدار نهایی قرار گرفت. از طرفی با رونق گرفتن بازار بافت پلی استر سرمایه گذاری ها بر روی تولید این نوع فرش بیشتر و بیشتر شد و صنایع جانبی آن از جمله تولید نخ فرش پلی استر هم جان گرفت. شاید بتوان گفت این همان موقعی بود که دوباره بحث های مقایسه فرش ماشینی پلی استر با اکریلیک مهم شد و کارخانجات نخ پلی استر فرش و تولیدکنندگان سعی کردند همه مزیت های پلی استر و نقاط ضعف اکریلیک را در اذهان عمومی جای دهند. در حال حاضر این فرش ها با استقبال خوبی در بازار روبرو هستند. اما آیا واقعاً فرش های اکریلیک سرطان زا هستند؟

بعد از اینکه یکی از شرکت های تولید کننده نخ فرش پلی استر شبهه ای مبنی بر اعلام منع صادرات فرش های ماشینی اکریلیک به اروپا از سوی اتحادیه اروپا را به صورت کتبی در مقاله ای که در مجله نساجی کهن به چاپ رساندیم اعلام نمود با واکنش بسیار شدید و دور از انتظار شرکت های تولیدکننده فرش ماشینی اکریلیک در ایران و حتی مدیران و نمایندگان شرکت های خارجی روبرو شدیم تا حدی که در جلسه ای با حضور مدیران شرکت بایر آلمان برگزار شد نگرانی شدید خود را از چاپ این خبر ناصحیح رسماً اعلام نمودند و خواستار پیگیری مجله شدند. ما هم بنا بر وظیفه رسانه ای خود با توجه به فرصت پیش آمده تصمیم گرفتیم تا به طور جامع تری این مطلب را بررسی کنیم و از موافقین و مخالفین موضوع اطلاعات بیشتری را در این باب دریافت کنیم.

عده ای اعتقاد دارند مطرح کردن احتمال سرطان زا بودن اکریلیک در دنیایی که بسیاری از ضروری ترین ظروف و وسایل مورد مصرف ما از مواد مشتقات نفتی است و همه ما بر روی فرش های اکریلیک زندگی کرده ایم و تا به حال هم مضراتی از این ناحیه مشخص نشده، کاری بی اساس است. اما در مقابل عده ای اعتقاد دارند باید به شدت با فرش های اکریلیک مبارزه کرد چرا که برای بدن مضر است. حتی رئیس انجمن دوستداران محیط زیست کاشان در خبری حمل فرش های اکریلیک در کاشان را بدون روکش های برزنتی وانت بارها به شدت برای محیط زیست کاشان خطرناک اعلام می کند و می گوید پرزهای اکریلیک یک خطر جدی برای محیط زیست این شهر است! عده ای هم در این بین اعتقاد دارند این نگرانی ها از مضر بودن یا نبودن اکریلیک بیش از اینکه دغدغه سلامت انسان ها را داشته باشد، از آن به عنوان اهرمی برای بدست آوردن سهم بیشتری از بازار به ویژه برای تولیدکنندگان پلی استر استفاده می شود.

آنچه در بازار فرش و کفپوش جهان نه تنها دیده می شود بلکه با اعداد و ارقام نیز اثبات می گردد این است که اکریلیک لیف محبوبی برای بافت فرش در دنیا نیست و قطعاً سهم عمده بازار نخ فرش تحت سیطره نخ های فرش نایلون، پلی استر و پلی پروپیلن هستند. از دلایلی که کارشناسان صنعت نساجی برای محدود شدن مصرف الیاف اکریلیک مطرح می کنند می توان به مواردی نظیر قیمت بالا، مواد اولیه محدود، بازیافت دشوار، عدم تطابق با صنعت مد و … اشاره کرد که شاید نوبت به سرطان زا بودن در این بین نرسد.

حال اگر فرض کنیم اکریلیک سرطان زا است چطور ممکن است بتوانیم قبول کنیم که معتبرترین و بزرگ ترین موسسه استاندارد پوشاک و کالاهای نساجی در جهان که از جمله آن ها می توان به OEKOTEX آلمان اشاره کرد بدون در نظر گرفتن مطلبی این قدر مهم تولید حساس ترین نوع پوشاک من جمله لباس های کودک و جوراب (که به طور مستقیم با پوست بدن تماس دارد) با الیاف اکریلیک را بدون مشکل می داند و به الیاف اکریلیک تولیدی شرکتی مانند درالون گواهی استاندارد می دهد؟ آیا می توان پذیرفت که کشورهای اروپایی که اغلب بالاترین استاندارد را برای سلامت و حفظ امنیت انسان ها در نظر می گیرند، فقط با اهداف تجاری اقدام به صدور چنین مجوزها و استانداردهای مهمی کنند؟ اگر کمی نگاه علمی و منطقی را جایگزین نگاه مغرضانه به غرب و کاپیتالیسم غربی کنیم! متوجه می شویم که چنین چیزی تقریباً دور از ذهن و غیر ممکن است. آیا اینکه واردات فرش های اکریلیک توسط اروپا و آمریکا محدود شده فقط به خاطر سرطان زا بودن است و یا دلایل بسیار روشن و منطقی دیگری هم دارد؟ اگر ما نمی توانیم در چله تابستان بخاری بفروشیم مشتری ها مشکل دارند یا ما کارمان را بلد نیستیم؟

آنچه مسلم است تا به حال هیچ محدودیتی بابت صادرات فرش های اکریلیک به اروپا اعلام نشده است و خبری مبنی بر ممنوعیت واردات تا به امروز صحت ندارد و نیز بر طبق اعلام موسسات معتبر استاندارد نساجی الیاف مورد مصرف اکریلیک جهت تولید فرش ماشینی دارای هیچ گونه مضراتی برای مصرف کنندگان از جهت سرطان زا بودن نیستند. شما می توانید تمامی مدارک و اسناد مبنی بر عدم سرطان زا بودن الیاف اکریلیک را در مجله نساجی کهن مشاهده فرمائید. در شماره های بعدی تلاش می کنیم باز هم بیشتر به این موضوع بپردازیم. ■

نویسنده: بهنام قاسمی- مجله کهن