در میان انواع فرش‌ها، یکی از قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین‌هایی که شاید خاطره دوران کودکی بسیاری از ما باشد، گلیم است. اگر خودتان هم تا به حال این نوع فرش را خانه‌تان نداشته‌اید، قطعا در خانه‌های قدیمی، اقامتگاه‌های سنتی و یا حتی فروشگاه‌های فرش سنتی آن را دیده‌اید. گلیم جایگاه ویژه‌ای در میان مردم ایران دارد و می‌توان رقص هنر و زیبایی را در تار و پودهای آن دید. این نوع فرش و قدمت آن به صدها سالها پیش بازمی‌گردد و از انواع ارزشمند فرش‌ها به شمار می‌رود.
اگر شما هم به فرش گلیم علاقه‌مندید و دوست دارید درباره خصوصیات و ویژگی‌های آن بیشتر بدانید، در ادامه با مجله کهن همراه باشید:
گلیم چیست؟
طرفداران گلیم فرش امروزه بسیار زیادند و به عنوان یک وسیله تزیینی، سنتی و بسیار زیبا، جایگاه بسیار ویژه‌ای در میان مردم و منازل آن‌ها دارد.
گلیم سنتی از رنگ‌های گیاهی تهیه می‌شود و گاه برای اینکه جلوه بیشتری داشته باشند و کهنه‌تر به نظر برسد، با چای و پوست گردو شسته می‌شود. این کار ترکیبی قدیمی و کهن به آن می‌بخشد و زیبایی آن را چند برابر می‌کند.
این نوع فرش از انواع صنایع دستی به شمار می‌رود که به عنوان زیرانداز و از ابریشم، پشم گوسفند یا موی بز بافته می‌شود. امروزه استقبال از گلیم در میان مردم بسیار زیاد شده و به عنوان یک نوع فرش زینتی در خانه‌های مدرن جا خوش کرده است.
انواع گلیم فرش
گلیم فرش‌ها به دو نوع دستباف و ماشینی تقسیم می‌شوند که در ادامه هر یک از این انواع را معرفی می‌کنیم:
گلیم‌های ایرانی دستباف
گلیم‌های دستباف، به ۳ دسته تقسیم می‌شوند که هر یک از آن‌ها، ویژگی‌های خاص خود را دارند و با خصوصیات مشخصی شناخته می‌شوند.
۱. گلیم ساده، دو رو یا تخت
برای بافت این نوع گلیم‌ها، از روش پودگذاری استفاده می‌شود. گلیم ساده ضخامت کمتری نسبت به دیگر انواع گلیم دارد و نقش‌های روی آن یکسان است. گلیم دو رو یا تخت، فقط دارای تار و پود است و گلیم‌های قشقایی، سنه و بیجار کردستان، گلیم‌های ساده اردبیل، سمنان، زنجان و … از این نوع هستند.
۲. گلیم‌های یک‌رو یا سوماک
این نوع از گلیم، از جمله گلیم‌های ظریف گلدار است که از بافت پود پیچ تهیه می‌شود. شاید برایتان جالب باشد که بدانید این گلیم، طی قرن‌ها در قفقاز بافته می‌شد و از قرن بیستم به ایران و ترکیه نیز وارد و در این کشورها بافته شد. گلیم سوماک، ضخامت بیشتری در مقابل دیگر گلیم‌ها دارد و نوع بافت آن پیچش است.
در گلیم یک رو، نقش‌های گلیم به شکلی بسیار زیبا نمایان هستند و در پشت کار، تنها نخ‌های رنگ‌به‌رنگ پراکنده دیده می‌شود.
گلیم ورنی در اردبیل و آذربایجان شرقی، شیرکی پیچ بافت در کرمان و رندی استان خوزستان و فارس، از نوع گلیم سوماک هستند.
۳. گلیم‌های یک روی غیر سوماک
نوع سوم گلیم دستباف، گلیم‌های یک رو ولی غیر سوماک است. در بافت این نوع گلیم از روش بافت ساده، بافت پود پیچی و در برخی از آن‌ها بافت قالی یا گره کامل استفاده می‌شود. گلیم‌های شورکی استان خراسان، گل برجسته ایلام، گچمه کهکیلویه و بویراحمد، سفره کردی خراسان و … در دسته گلیم‌های یک روی غیر سوماک جای دارند.
گلیم ایرانی ماشینی
نوع دیگری از گلیم‌ها که امروزه رواج زیادی هم در بازار دارد، گلیم ماشینی است. گلیم ماشینی با همان شکل و شمایل گلیم‌های دستباف، اما به وسیله ماشین‌های بافت فرش و گلیم درست می‌شود.
از آنجایی که گلیم ماشینی بسیار ارزان‌تر از نوع دستباف آن است، بسیاری از افرادی که به این فرش علاقه دارند، نوع ماشینی آن را تهیه می‌کنند.
ویژگی‌های گلیم را بشناسیم
- گلیم، در میان انواع فرش‌ها سبک‌تر و جابه‌جایی و حمل و نقل آن بسیار آسان‌تر است.
- رنگ گلیم طبیعی، زنده و زیباست و جالب‌تر اینکه برای مرغوبیت و جلوه بیشتر، آن را با مواد طبیعی شست‌وشو می‌دهند تا کهنه‌تر به نظر آید.
- از گلیم می‌توان به عنوان زیرانداز، وسیله زینتی و یا روانداز چارپایان استفاده کرد.
- ابعاد گلیم فرش متنوع است و بیشر براساس نیاز افراد و موارد استفاده آن بافته می‌شود.
- گلیم‌ها حساسیت‌زایی و پرزدهی بسیار کمی دارند و برای استفاده در خانه مناسب‌اند.
- گلیم‌ها لکه را به خود جدب نمی‌کنند و شست‌وشوی آن‌ها راحت است.
- می‌توان نقش‌های زیبا و گوناگونی را در گلیم‌ها پیاده کرد و تنوع طیف رنگی بسیار زیادی در آن به چشم می‌خورد.
قیمت فرش گلیم چند است؟
گلیم‌ها براساس نوع، بافت، رنگ و طرح و اندازه، قیمت‌های گوناگونی دارند.
در میان انواع گلیم، گلیم‌های دستباف به جهت رنگ‌های گیاهی و بافت دستی آن، قیمت‌های بسیار بالایی دارند. از آنجایی که گلیم جزو صنایع دستی و سنتی به شمار می‌رود، با قیمت بیشتری نیز نسبت به سایر فرش‌ها به فروش می‌رسد. اگر گلیم‌ها را از نوع ماشینی آن انتخاب کنید، می‌توانید آن را با قیمت بسیار کمتری تهیه کنید.
به طور کلی قیمت گلیم فرش ها به صورت زیر هستند:
کوچکترین گلیم ماشینی یک و نیم متری قیمتی برابر ۱۵۰۰۰۰ (صد و پنجاه) تومان دارد و با توجه به سایزهای دیگر به این قیمت افزوده می‌شود.
اما گلیم دستباف چون اندازه‌ی مشخصی ندارد می‌توان گفت از ۱۰۰۰۰۰۰ (یک میلیون) تومان به بالا قیمت‌گذاری شده و بر اساس طرح و باف شان گران‌تر می‌شوند.
فراموش نکنید که اگر می‌خواهید فرش گلیم را برای مکان‌های پر رفت‌وآمد و یا دارای آلودگی و چربی، مانند محیط آشپزخانه استفاده کنید، نوع ماشینی و ارزان‌تر آن را تهیه کنید.
سخن آخر
فرش، یکی از زیباترین و محبوب‌ترین وسایل زندگی، خصوصا در میان ایران است. از میان انواع فرش‌ها، گلیم جذابیت منحصر‌به‌فردی دارد و در گذشته به عنوان مهم‌ترین بخش جهیزیه عروس‌ها و ارثیه خانواده‌ها به شمار می‌رفته است.
مرغوب‌ترین نوع گلیم را می‌توان در انواع دستباف و عشایربافت آن دید که از پشم طبیعی حیوانات با رنگ‌های گیاهی تهیه می‌شود. اگر می‌خواهید یک فرش راحت، سبک و بدون ایجاد حساسیت داشته باشید و یا به عنوان یکی از صنایع دستی خاص ایران، آن را در منزلتان به یادگار نگاه دارید، گلیم را انتخاب کنید.
شما برای ما بنویسید
بیشتر بخوانید: چاپ سوم کتاب شناخت گلیم روانه بازار نشر شد
نویسنده: نسترن زینل‌لی
