اوكوتكس زبان مشترک کیفیت در بازارهای جهانی

آقاي اكرامي- نماينده اوكوتكس در ايران

حوزه فعاليت؛ ارائه خدمات تاييديه هاي فني محصول و استانداردهاي تخصصي صنعت نساجي و كفپوش

توضيح درباره اهميت سيستم هاي تاييد كنندة كيفيت محصول و موسسات صدور گواهينامه هاي تخصصي صنايع

روش هاي استاندارد بسياري براي ارزيابي ويژگي هاي كيفي محصولات وجود دارند كه به توليد كنندگان و خريداران مِتر و معيارهاي مشخصي براي ارزيابي كيفيت محصولات ارائه مي كنند. بسياري از اين استانداردها بين المللي و برخي نيز در سطح منطقه اي يا كشوري قابل استناد هستند. اما در فرآيند فروش محصولات و قراردادهاي تجاري به ويژه در بازارهاي بين المللي خريداران براي اطمينان از كيفيت ادعا شده توسط فروشنده و يا پاس شدن الزامات قانوني بازارهاي هدف ممكن است از فروشندگان درخواست تاييديه هاي كيفي و گواهينامه هاي مختلفي داشته باشند. طبيعي است اين تاييديه ها و گواهينامه ها وقتي ارزش خواهند داشت كه چه به لحاظ نوع استانداردهاي مورد استفاده و هم از نظر اعتبار موسسات يا سازمان هاي صادر كننده مورد قبول خريداران باشند. اينجاست كه نقش و اعتبار موسساتي كه به شكل تخصصي در حوزه ارزيابي كيفيت و ارائه گواهينامه هاي تخصصي فعاليت مي كنند حائز اهميت مي شود. حتي شناخته شده ترين توليد كنندگان جهان در كشورهاي غربي كه داراي مجهز ترين آزمايشگاهها و سيستم هاي كنترل كيفيت به روز هستند, نيز هرگز از چنين خدمات و گواهينامه هايي بي نياز نيستند. در بين كشورهاي اروپايي نيز بعضي كشورها مانند سوييس از قديم به ارائه چنين خدماتي شهره هستند.

◄لطفا در مورد ميزان نفوذ استانداردهاي اوكوتكس در بين شركت هاي ايراني توضيح دهيد تا به حال چند شركت موفق به دريافت اين گواهي شده اند و پيش بيني شما از آينده چيست؟

شايد بتوان گفت كه ميزان نفوذ استانداردهاي اوكوتكس در صنايع نساجي و پوشاك كشورهاي مختلف جهان با مقدار صادرات آنها به كشورهاي توسعه يافته به ويژه اتحاديه اروپا كه مطالبه كنندة اصلي اين استانداردها هستند و همچنين سطح حضور و مشاركت شركت ها در زنجيره تامين جهاني كالاهاي نساجي ارتباط مستقيم دارد. به دلايل مختلف شركت هاي ايراني حضور محدودي در اين بازارها داشته و در حال حاضر 10 شركت صادر كنندة ايراني محصولات خود را با استاندارد 100 اوكوتكس به بازارهاي جهاني صادر مي كنند. اين عدد حدود نيم درصد آمار مشابه در كشور همسايه، تركيه است!

استانداردهاي بين المللي در حقيقت زبان مشترك و جهاني انتقال مفاهيم كيفي و ابزار اوليه حضور و رقابت در بازارهاي خارجي هستند. اگر هدف از توليد حضور در بازارهاي رقابتي خارج از مرزهاي كشور باشد طبيعتاً آگاهي و بهره گيري از اين زبان بين المللي امري اجتناب ناپذير است. در حال حاضر  نرخ گسترش ميداني استانداردها در كشورهاي اروپايي تقريباً به ثبات رسيده و بخش عمدة اين رشد در كشورهاي آسيايي مشاهده مي شود كه به منظور صادرات به سرعت در حال ارتقاء كيفيت محصولات خود و انطباق آن با استانداردهاي بازارهاي كشورهاي توسعه يافته هستند. با توجه به اجرايي شدن مقرراتي مانند  REACH و افزايش محبوبيت برنامه هايي مانند ZDHC در اتحاديه اروپا و قوانين مشابه در كشورهاي چين، ژاپن و آمريكا كه با چگونگي استفاده از مواد شيميايي در محصولات نساجي مرتبط هستند قطعاً در آينده نزديك حضور در بازارهاي جهاني بدون ديده شدن ضوابط اين مقررات در محصول و بدون ابزارهايي مانند اكو-ليبل ها دشوار خواهد بود.

◄آيا شرايط اقتصادي كشور و افزايش بهاي يورو و دلار تاثيري بر ميزان درخواست اين تاييديه هاي فني و گواهينامه هاي استاندارد در كشور دارد؟

اغلب شركت هايي كه علاقه مند به اخذ تاييديه هاي فنّي محصول و استانداردهاي اروپايي از جمله اوكوتكس هستند صادرات محور بوده و از اين مدارك جهت افزايش فروش و صادرات خود بهره مي برند، بطوريكه در سال گذشته حتي با افزايش درخواست نيز مواجه بوديم. اما به هر حال افزايش بهاي ارز سبب بالا رفتن هزينه هاي اجرايي شده و به ويژه مي تواند براي شركت هاي كوچك و متوسط با صادرات ناپايدار ايجاد مشكلاتي نمايد.

◄در حال حاضر در كشورهاي توسعه يافته توجه بسيار زيادي بر روي توليدات پايدار و سبز وجود دارد، در كشور ما اما نياز به فرهنگسازي جدي در اين زمينه وجود دارد، به نظر شما براي فرهنگسازي عمومي در جامعه چه بايد كرد؟

جالب است بدانيد سازمان اوكوتكس كه يك نهاد استانداردسازي محصولات صنعت نساجي و پوشاك و چرم است، جامعه هدف خود را بر مصرف كنندگان و به ويژه كودكان متمركز نموده نه مديران واحد هاي صنعتي! در طول سه دهه انيميشن هاي مختلف، كتاب هاي آموزشي و تيزر هاي متعدد براي كودكان ساخته شده تا آنجا كه امروز در كشور آلمان طبق نظر سنجي ها بيش از 70 درصد مصرف كنندگان جامعه با ليبل استاندارد اوكوتكس و از آن مهم تر با مفهوم آن آشنا هستند. اين جامعه مصرف كننده كه از مضرات كالاهاي نساجي آلوده به مواد شيميايي خطرناك و همچنين مزاياي محصولات سبز و ارگانيك آگاهي داشته و از آن مهمتر نسبت به حق و حقوق خود مطالبه گر است، به نهادها و سازمان هاي مختلف فشار وارد مي آورد تا استانداردهاي سخت گيرانه و قوانيني را وضع و از حقوق مصرف كنندگان دفاع نمايند. از سوي ديگر توليد كنندگان، توزيع كنندگان و خرده فروشان نيز كه البته خود بخشي از همين جامعه هستند در مسير توليد و تجارت مسئولانه و  پايدار حركت مي كنند.  بنابراين شايد از مهمترين رويكردها بتوان به بالا بردن سطح آگاهي مصرف كنندگان از طرق مختلف، آموزش به كودكان و كمپين هاي اجتماعي اشاره نمود. امروزه در حوزة آگاهي جامعه مصرف كنندگان نسبت به سلامت مواد غذايي پيشرفت هاي محسوسي در جامعه مشاهده مي شود كه با نگاهي به روند طي شده در كشورهاي توسعه يافته طي دهه هاي گذشته محصولات نساجي نيز قطعا از اين امر مستثني نبوده و دير يا زود در اين مسير قرار خواهند گرفت.

◄مهمترين استانداردها و ضوابط بين المللي مرتبط با فرش ماشيني به عنوان يك نمونه محصول

كالايي كه معمولا به نام “فرش ماشيني” شناخته مي شود در حقيقت زيرمجموعه اي از يك گروه بزرگتر از محصولات تحت عنوان “كف پوش هاي انعطاف پذير نساجي” است. صرف نظر از بحث هاي مشتري پسندي و ضوابط اوليه يك محصول توليد شده، مهمترين استانداردهاي منطقه اي و بين المللي مرتبط با اين محصولات را شايد بتوان در سه گروه استانداردهاي مرتبط با مواد اوليه، ايمني و كاربرد محصول تقسيم بندي نمود. در بخش مواد اوليه، ويژگي هاي الياف مصرفي، مواد شيميايي و رنگزاها و همچنين پارامترهاي كيفي مرتبط با شيمي محصول مانند ثبات هاي رنگي و غيره كنترل مي شوند. در بخش ايمني، آيتم هايي مانند رفتار محصول در برابر آتش، سطح دود زايي و انتشار تركيبات فرّار شيميايي و همچنين حضور مواد شيميايي خطرناك در كالا ممكن است مد نظر باشند. البته استانداردهاي رفتار در برابر آتش نسبت به ابعاد فرش و محل مصرف آن، تكميل هاي احتمالي انجام شده و همچنين مقررات كشورها متفاوت هستند. در حوزه استانداردهاي كاربردي نيز تنوع بسيار زيادي وجود دارد از استانداردهاي نشان دهندة كلاس كاربرد و درجة لوكس بودن فرش تا ويژگي هاي مختلفي كه چگونگي مصرف و محل استفاده از فرش را توصيه مي كنند. كليه اين استانداردهاي داراي علامت هاي خاص هستند كه جهت ارائه بهتر ويژگي هاي محصول استفاده مي شوند. ضوابط اجتماعي و محيط زيستي فعاليت هاي توليدي كه امروزه مدنظر خريداران محصولات پايدار قرار دارند نيز استاندارد هاي خاص خود را داشته و ممكن است براي كالاي فرش ماشيني مطرح باشند.

◄به طور كلي مشكلات و موانعي كه پيش روي شركت هاي ايراني براي اين سيستم هاي گواهينامه وجود دارد چيست؟ علت استقبال كمتر شركت هاي ايراني از اين دست استانداردها چيست؟

صرف نظر از نوع نگاه و ذهنيت صنعت نسبت به مقوله استاندارد در كشورمان كه البته مشابه آن در بسياري از كشورهاي ديگر نيز وجود دارد سيستم هاي اعتبار بخشي و صدور گواهينامه هاي محصول عملا در بازارهاي بين المللي به ويژه اروپايي مورد مطالبه جدي هستند. دور بودن از بازارهاي پوياي جهاني يعني ايزوله شدن و نا آشنا ماندن نسبت به قواعد بين المللي كيفيت و همچنين احساس عدم نياز و متعاقباً استقبال كمتر. از سوي ديگر موسسات و نهادهاي استاندارد بين المللي نيز متاسفانه همواره در توسعه خدمات خود به ايران با موانع و محدوديت هايي مواجه بوده و هستند كه اين نيز در نا آشنا ماندن شركت هاي ايراني بي تاثير نبوده است.

◄ در شرايطي كه بيش از پنجاه درصد واحدهاي توليد فرش ماشيني حتي فاقد نشان استاندارد ايران هستند چه برنامه اي براي ترويج اين استاندارد در صنعت  فرش ماشيني داريد؟

تاييديه هاي كيفي و استانداردهاي تخصصي مختلفي كه ما از طريق موسسات مختلف اروپايي ارائه مي دهيم از جمله گواهينامه هاي موسسة اوكوتكس بيشتر براي آن دسته از شركت هايي مناسب هستند كه يا رويكرد صادرات محور دارند و يا نگاهشان به مقوله كيفيت بالاتر از انتظارات بازارهاي منطقه اي و در سطح استانداردهاي كيفي بين المللي است. بنابراين واحدهاي توليدي كه صرفاً محصولاتي را توليد كرده و اغلب از سازمان دهي و زيرساخت هاي لازم جهت كنترل و مديريت كيفيت محصول خود برخوردار نيستند در محدودة  اهداف بالقوه و فعاليت هاي ما قرار ندارند. در شرايط فعلي و با توجه به محدوديت هاي فراواني كه وجود دارد تمام سعي مان اين است كه كانال ارتباطي ايران را با موسسات ارائه دهندة اين خدمات كماكان برقرار نگه داشته تا در صورت وجود نياز در صنعت كشور بتوانيم ارائه خدمات نماييم. نظر به اينكه با علاقه و تخصص وارد اين حوزه كاري شده ايم و نگاه مان كاملاً بلند مدت است، عمدة فعاليت خود را بر حضور در رويدادها و انجام فعاليت هاي مختلف در زمينه توليد محتوا و ارائه اطلاعات تخصصي صحيح و آموزش صنايع متمركز كرده ايم.

◄داشتن واحدهاي تحقيق و توسعه فعال در شركت هاي نساجي چه ميزان به دريافت ساده تر و سهل تر اين گواهي نامه هاي استاندارد بين المللي به شركت ها كمك مي كند؟ آيا لازم است قبل از درخواست و ثبت نام براي اخذ اين استانداردها واحدها به واحد تحقيق و توسعه مجهز شوند؟

براي اخذ بسياري از گواهينامه ها و استانداردهاي كيفي وجود ساز و كارهاي كنترل كيفيت مواد اوليه ورودي و محصولات خروجي در واحدهاي توليدي يك شرط اوليه محسوب مي شود و قطعا وجود واحدهاي تحقيق و توسعه نيز در مجموعه ها به اجراي آسان تر و سريع فرآيندهاي اخذ گواهينامه ها منجر مي شود اما الزامي در اين زمينه وجود ندارد. شايد حالت مطلوب آن باشد كه حتي در صورت عدم نياز به گواهي نامه هاي كيفيت و استانداردهاي بين المللي دست كم نسبت به آنها شناخت و كنجكاوي وجود داشته باشد و ضوابط آنها كه اغلب به سادگي در دسترس و با اندكي توجه قابل اجرا هستند در واحدهاي توليدي رعايت شوند كه اين منجر به پويايي سطح كيفي محصولات صنعتي در كشور مي شود. اما آنچه اغلب در عمل مشاهده مي شود اين است كه تا وقتي از بخش فروش شركت ها و بنا به درخواست مشتريان نياز به تاييديه يا استاندارد خاصي احساس نشود اصلاً لزومي براي توجه به اين مقوله احساسي نمي شود.