ایران؛ پیشرو در بازار بذر پنبه خاورمیانه

اندازه بازار جهانی بذر پنبه در سال ۲۰۲۵ به ۱.۵۷ میلیارد دلار رسیده و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ با نرخ رشد سالانه مرکب ۵.۸۲ درصد به رقم ۲.۰۸ میلیارد دلار برسد. در این میان، ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین و سریع‌ترین بازار در حال رشد خاورمیانه در بخش بذر پنبه شناخته می‌شود و جایگاه راهبردی خود را در زنجیره تأمین صنعت نساجی منطقه تثبیت کرده است.

روندهای جهانی بازار پنبه

پنبه همچنان یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی جهان است و سالانه میلیون‌ها تن از این محصول در سطح جهانی برای صنایع پوشاک، فرش و منسوجات صنعتی تولید می‌شود. طی دهه اخیر، فناوری‌های نوین اصلاح نژاد و زیست‌شناسی مولکولی باعث شده بیش از ۹۴ درصد بازار جهانی بذر پنبه در اختیار هیبریدها و گونه‌های تراریخته مقاوم به آفات و علف‌کش‌ها قرار گیرد.

طبق داده‌های جهانی، سطح زیرکشت پنبه در سال ۲۰۲۲ معادل ۳۳.۲ میلیون هکتار بوده است. هند با ۱۳.۷ میلیون هکتار (۴۱.۳ درصد کل جهان) پیشتاز مطلق است، آفریقا با ۱۵.۱ درصد دومین منطقه بزرگ تولید محسوب می‌شود و آمریکای جنوبی با رشد ۵۱.۸ درصدی طی پنج سال گذشته سریع‌ترین توسعه را تجربه کرده است.

جایگاه ایران در بازار منطقه

ایران اگرچه با چالش‌هایی نظیر کمبود آب و محدودیت اراضی روبه‌رو است، اما به‌عنوان بازار پویا و در حال رشد بذر پنبه در خاورمیانه شناخته می‌شود. استفاده روزافزون از ارقام هیبریدی مقاوم به خشکی و آفات، به همراه به‌کارگیری روش‌های نوین کشاورزی، این امکان را فراهم کرده تا کشور به سمت خودکفایی و افزایش بهره‌وری حرکت کند.

نیاز سالانه صنعت نساجی ایران به پنبه حدود ۱۸۰ تا ۲۰۰ هزار تن برآورد می‌شود، در حالی که تولید فعلی تنها ۶۰ هزار تن است و ۴۰ درصد نیاز کشور از داخل تأمین می‌شود. با این حال، ظرفیت افزایش سطح زیرکشت از ۸۵ هزار هکتار به ۲۰۰ هزار هکتار وجود دارد که می‌تواند تولید را به بیش از ۵۰۰ هزار تن در سال برساند. تحقق این هدف نه تنها ایران را در تأمین ۱۰۰ درصدی نیاز داخلی خودکفا خواهد کرد، بلکه زمینه صادرات مازاد به بازارهای هدف را نیز فراهم می‌سازد.

ضرورت سرمایه‌گذاری راهبردی

انتقال بخشی از منابع ارزی اختصاص‌یافته به واردات پنبه به سمت حمایت از تولید داخلی، توسعه کشت مکانیزه و سرمایه‌گذاری در برنامه‌های اصلاح نژادی پیشرفته می‌تواند ایران را به یکی از بازیگران کلیدی در بازار جهانی پنبه تبدیل کند.

جمع‌بندی

بازار جهانی بذر پنبه به سمت استفاده از ارقام هیبریدی پیشرفته حرکت می‌کند و ایران با ظرفیت تولید و موقعیت جغرافیایی ممتاز، توان آن را دارد که ضمن پاسخ‌گویی به نیاز صنعت داخلی، نقش برجسته‌ای در زنجیره تأمین منطقه‌ای و جهانی ایفا کند.