بازار موکت ایران؛ از رشد صادرات تا تغییر الگوی مصرف

بازار موکت ایران در سال‌های اخیر شاهد تحولات قابل توجهی بوده است. هرچند مشکلات اقتصادی و رکود ساخت‌وساز تأثیر مستقیمی بر میزان تقاضا گذاشته، اما بررسی داده‌های رسمی نشان می‌دهد که صادرات این محصول صنعتی، در مسیر رشد تدریجی قرار گرفته است.

کاهش مصرف داخلی؛ خانه‌های کوچک‌تر و سلیقه‌های جدید

الگوی مصرف موکت و فرش در کشور، شباهت زیادی به هم دارد. با کوچک‌تر شدن خانه‌ها و تغییر سبک زندگی، مصرف‌کنندگان به سمت کفپوش‌های سبک‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر گرایش پیدا کرده‌اند. این تغییر باعث شده مصرف داخلی نسبت به ظرفیت تولید کشور کاهش یابد و بخش قابل‌توجهی از ظرفیت کارخانه‌ها به صادرات اختصاص یابد.

در حال حاضر، ظرفیت تولید موکت در ایران حدود ۲۰۵ میلیون مترمربع برآورد می‌شود که از این میزان، حدود ۱۳۵ میلیون مترمربع تولید واقعی انجام می‌شود و مصرف داخلی نزدیک به ۱۲۰ میلیون مترمربع است. این ارقام نشان می‌دهد که بخش قابل‌توجهی از ظرفیت تولید کشور مازاد بوده و می‌تواند در خدمت بازارهای صادراتی قرار گیرد.

صادرات موکت؛ رشد آرام اما پایدار

بر اساس آمار رسمی وزارت صمت، صادرات موکت ایران طی سه سال گذشته در مسیر نسبتا صعودی قرار گرفته است. در سال ۱۴۰۱ ارزش صادرات موکت ۴۸ میلیون دلار بود؛ در سال ۱۴۰۲ این رقم به ۴۶ میلیون دلار کاهش یافت اما در سال ۱۴۰۳ دوباره رشد کرد و به ۵۲ میلیون دلار رسید.

نکته امیدوارکننده آن است که در پنج‌ماهه نخست سال ۱۴۰۴، صادرات موکت به ۲۲ میلیون دلار رسیده است، در حالی که این عدد در مدت مشابه سال گذشته تنها ۱۶ میلیون دلار بوده است. این رشد ۳۷ درصدی در شرایطی به دست آمده که بسیاری از صنایع کشور با افت صادرات مواجه بوده‌اند.

هم‌افزایی با صنعت فرش ماشینی

بازار فرش ماشینی و موکت، دو بخش هم‌پیوند از صنعت کفپوش کشور هستند. صادرات فرش ماشینی نیز در سال ۱۴۰۳ به حدود ۲۸۷ میلیون دلار رسیده است، و مجموع صادرات فرش و موکت در پنج‌ماهه نخست سال جاری نسبت به سال گذشته افزایش چشمگیری داشته است.
این رشد، نشانه‌ای از پویایی و ظرفیت بالای صنایع کفپوش در ایران است؛ صنایعی که علی‌رغم چالش‌های انرژی، نرخ ارز و محدودیت‌های صادراتی، همچنان سهم قابل‌توجهی از بازار منطقه‌ای را در اختیار دارند.

آینده صادرات موکت ایران

با توجه به موقعیت جغرافیایی و دسترسی آسان به بازارهای منطقه‌ای مانند عراق، افغانستان، آسیای میانه و کشورهای حاشیه خلیج فارس، صنعت موکت ایران می‌تواند در صورت رفع موانع ارزی و لجستیکی، رشد قابل‌توجهی را تجربه کند.

افزایش تنوع طرح و رنگ، به‌کارگیری مواد اولیه نوین و حرکت به سمت محصولات ضدحریق و دوستدار محیط‌زیست می‌تواند جایگاه موکت ایرانی را در بازارهای جهانی ارتقا دهد.

در مجموع، بازار موکت ایران با وجود فشارهای اقتصادی و رکود داخلی، همچنان ظرفیت بالایی برای رشد صادراتی دارد. اگر سیاست‌های حمایتی و تسهیل‌گر در حوزه ارزی و تجاری اجرا شود، می‌توان امیدوار بود که این صنعت نه‌تنها بخشی از کاهش تقاضای داخلی را جبران کند، بلکه به یکی از موتورهای محرک صادرات غیرنفتی کشور تبدیل شود.