بخش خصوصی «گزارش جهانی شاخص توانمندسازی تجاری» را ارائه داد / رتبه ۱۱۷ ایران از ۱۳۲ کشور

دنیای اقتصاد-نفیسه آفرین‌زاد- گزارش جهانی «توانمندسازی تجاری» از سال ۲۰۰۸، توسط «شبکه رقابت‌پذیری جهانی اقتصاد» در سازمان ملل، تهیه و ارائه می‌شود. مطابق گزارش سال ۲۰۱۲ که برای نخستین بار، رتبه «ایران» را در شاخص «توانمندسازی تجاری» اندازه‌گیری کرده، ایران حائز رتبه ۱۱۷در میان ۱۳۲ کشور مورد بررسی شده است. این گزارش که از سوی کمیسیون مدیریت واردات اتاق بازرگانی ایران به طور اختصاصی در اختیار «دنیای اقتصاد» قرار گرفته، زیرشاخص‌های مربوط به امور اجرایی مرزی و میزان سهولت ورود یا خروج کالاها از مبادی مرزی از طریق سنجش معیارهای ۱- کارآیی در فرآیندهای صادرات و واردات ۲ – مدیریت کارآمد مرزها ۳- کارآیی در اداره گمرک‌ها ۴- میزان شفافیت در امور اجرایی مرزها اندازه‌‌گیری می‌شود و نتایج این زیرشاخص‌ها، در شاخصی به نام «توانمندسازی تجاری» تجمیع می‌شود.

گزارش «توانمندسازی تجاری» کشورهای جهان، به ارائه نتایج محاسبات مربوط به شاخص «توانمندسازی تجاری» اغلب کشورهای جهان و رتبه‌بندی آنها در قیاس با یکدیگر می‌پردازد. شاخص مزبور این مساله را اندازه‌گیری می‌کند که اقتصادها تا چه اندازه‌ توانسته‌اند موسسات، سیاست‌ها و خدمات خویش را برای «تسهیل جریان آزاد کالا به مقاصد نهایی» توسعه دهند. ارائه این گزارش، شامل محاسبه شاخص توانمندسازی تجاری، به ویژه با بروز بحران جهانی، اهمیت بیشتری پیدا کرده است، زیرا تسهیل تجارت برای اقتصاد جهانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده است.

گزارش مذکور پیشرفت‌های به عمل آمده در کشورها در زمینه یکپارچگی زنجیره تامین و گام‌هایی را که هم کشورها و هم بنگاه‌ها باید اتخاذ کنند رصد می‌کند تا از اینکه «کیفیت و امنیت تجارت به طور دوجانبه تقویت‌کننده یکدیگر هستند»، اطمینان حاصل شود.

از آنجا که تجارت و سرمایه‌گذاری ارتباط جدی با یکدیگر دارند، عواملی که تجارت را به مخاطره بیندازند، آثارشان در کاهش سرمایه‌گذاری دیده می‌شود و بالعکس. گزارش مذکور همچنین به بررسی ویژگی‌های حاکم بر کشورهای جهان و میزان توانایی آنها برای بهره‌مندی از ثمرات تجارت می‌پردازد. این گزارش بر گام‌های عملی که دولت‌ها و بخش خصوصی برای غلبه بر موانع تجاری در هر کشور خاص باید اتخاذ کنند، متمرکز شده است. مطابق گزارش سال ۲۰۱۲میلادی، ایران در کارآیی در فرآیندهای صادرات و واردات حائز رتبه ۹۹ و در مدیریت کارآمد مرزها حائز رتبه ۹۶ بوده که وضعیت بالنسبه متوسطی برای ایران به تصویر کشیده است. رتبه ایران در کارآیی در اداره گمرک‌ها و میزان شفافیت در امور اجرایی مرزها به ترتیب ۹۱ و ۷۷ بوده است.

در سال ۲۰۱۲میلادی، ۱۰ کشور حائز بالاترین رتبه‌ توانمندسازی تجاری، کشورهای نسبتا کوچک با «اقتصاد باز» که در آنها، به واسطه کوچکی بازار داخلی، «تجارت» کلید اصلی نیل به کارآیی و رشد اقتصادی است، تشکیل می‌دهند.

«سنگاپور» و «هنگ‌کنگ» دو اقتصادی که عملکرد قوی در تمامی اجزای شاخص توانمندسازی تجاری به ویژه کارآیی فرآیند صادرات و واردات داشته‌اند، با سیاست‌های باز تجاری خود، امور اجرایی سالم و محیط تجاری با کارآیی مرزی کارآ و زیرساخت‌های بسیار پیشرفته در رتبه اول و دوم قرار دارند. همچنین «نیوزیلند»، «فنلاند»، «هلند»، «سوئیس» و «لوکزامبورگ» در رده‌های بعدی جای دارند.
اقتصادهای نوظهور با رشد اقتصادی چشمگیر مانند «چین» و «هند» نیز در رتبه‌های ۵۶ و ۱۰۰ شاخص «توانمندسازی تجاری» جای گرفته‌اند. این کشورها با چالش «عدم آزادسازی محدودیت‌های تجاری» مواجه‌اند.

در حالی که «تایلند» (رتبه ۵۷)، «اندونزی» (رتبه ۵۸) و «فیلیپین» از آزادسازی‌های انجام‌گرفته در قالب پیمان «آ سه آن» بهره‌مند شده و موقعیت محیط تجاری خود را بهبود بخشیده‌اند، برخی کشورهای اتحادیه‌ اروپا به واسطه زیرساخت‌های مطلوب، دسترسی گسترده به شبکه خدمات حمل‌ونقل و نظامات گمرکی کارآ، در زمره ۲۰ اقتصاد برتر در شاخص «توانمندسازی تجاری» قرار دارند.