بهبود راندمان رهایش کنترل شده دارو با نانوالیاف ساخت محققان کشور

محققان دانشگاه گیلان، موفق به تولید نانوحامل‌های دارویی لیفی با ساختار یکنواخت و قابلیت رهایش هدفمند دارو شدند.

مهندس مریم باژبان، کارشناس ارشد نساجی از دانشگاه گیلان و محقق طرح در این باره اظهار کرد: نانوحامل‌های لیفی، موادی زیست تخریب‌پذیر و سازگار با بدن هستند که با رهایش هدفمند و کنترل شده دارو، سبب افزایش خواص درمانی داروها و کاهش عوارض جانبی آن‌ها می‌شوند. از طرفی سایکلودکسترین‌ها از مواد پرکاربرد در صنایع داروسازی و تولید حامل‌های دارویی هستند. این ماده توانایی ویژه‌ای در پذیرش مولکول‌های مهمان دارد.

وی با بیان این که نتایج این کار قابل کاربرد در صنایع داروسازی و پزشکی است، افزود: در این تحقیق، سعی شده است با استفاده از فرایند الکتروریسی، نانوالیاف کیتوسان توسط ترکیبات سایکلودکسترین عامل‌دار شود. بررسی قابلیت استفاده از نانوالیاف تولید شده، به عنوان سیستم دارورسانی و نرخ رهایش دارو توسط آن از اهداف اصلی مطالعه شده در این تحقیق بود.

باژبان گفت: نانوالیاف تولید شده در این تحقیق، دارای محدوده قطر ۱۳۰ تا ۲۱۰ نانومتر است و ساختاری یکنواخت دارد. با توجه به نتایج، قطر این نانوالیاف با افزایش مقدار کیتوسان عامل‌دار شده کاهش می‌یابد.

وی تصریح کرد: مطالعات مربوط به آزادسازی دارو در بافر فسفات نیز حاکی از این است که با افزایش مقدار کیتوسان، مقدار جذب دارو افزایش می‌یابد. از دیگر عوامل موثر بر نرخ رهایش دارو، افزایش دما است.

به گفته باژبان، با انجام تحقیقات بیشتر در راستای افزایش میزان بارگیری دارو در نانوالیاف تولید شده و بهبود راندمان رهایش کنترل شده و هدفمند دارو، ‌می‌توان این نانوحامل را در مقیاس صنعتی نیز تولید کرد.

وی افزود: در این کار، عامل‌دار کردن زیست پلیمر کیتوسان توسط ترکیبات سایکلودکسترین، طی دو مرحله انجام گرفت. در ابتدا گروه‌های کربوکسیل، در یک محیط قلیایی در بتاسایکلودکسترین شکل گرفتند. سپس، این گروه‌های کربوکسیل از طریق پیوندهای آمیدی با گروه‌های آمینو موجود در کیتوسان، اتصال برقرار کردند.

وی ادامه داد: با توجه به ویسکوزیته پایین زیست پلیمر تولید شده و عدم قابلیت ریسندگی آن، از پلی‌وینیل الکل به عنوان جزء دوم مخلوط الکتروریسی در نسبت‌های مختلف استفاده شد. ساختار، قطر و شکل نانوالیاف تولید شده، توسط میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) مورد مطالعه قرار گرفت.

محقق طرح گفت: همچنین عوامل موجود در نمونه تولید شده، توسط روش طیف‌سنجی مادون قرمز(FTIR) تعیین شد. آزمایش‌های مربوط به رهایش داروی سالیسیلیک اسید از نانوحامل تولید شده، توسط روش طیف‌سنجی مادون قرمز در بافر فسفات در دو دمای بدن و محیط بررسی شد.

پاژبان خاطرنشان کرد: تصاویر حاصل از میکروسکوپ الکترونی روبشی نشان دهنده تولید الیاف با ساختار یکنواخت و بدون ایجاد ساختار دانه تسبیحی است. نتایج حاصل از ویسکوزیته برشی و هدایت الکتریکی محلول‌های ریسندگی بیانگر این است که قطر نانوالیاف تولید شده به طور مشخص تحت تاثیر نسبت مخلوط قرار دارد. به عبارتی افزایش مقدار کیتوسان عامل‌دار شده (توسط سایکلودکسترین) در مخلوط پلیمری، سبب کاهش قطر نانوالیاف حاصله می‌شود.

محقق طرح تصریح کرد: افزایش میزان جذب دارو با مقدار کیتوسان، به دلیل افزایش پیوندهای آبگریز مولکول‌های دارو با حفره آبگریز سایکلودکسترین است. این پیوندها نرخ آزادسازی دارو را کاهش می‌دهند.

نتایج این کار تحقیقاتی که توسط مریم باژبان، دکتر مهدی نوری و دکتر جواد مختاری از اعضای هیات علمی دانشگاه گیلان انجام شده، در Chinese Journal of Polymer Science منتشر شده است.