بررسی تاثیر لباس بر ارتقاء رشد عقلی کودک

نویسندگان : سید جواد درخشن ، علی نظری، فاطمه فلاحتی مروست

چکیده

در عصر حاضر غفلت از عوامل موثر در افزایش رشد عقلی کودک، ارتقاء آن را راکد می سازد. به همین دلیل در توصیه­ های روانشناسان و مربیان تعلیم وتربیت بر اهمیت مهارت ‌هایی که باعث بهبود رشد عقلی کودک می شود تأکید می‌شود بنابراین پرداختن به مواردی که احتمال افزایش رشد عقلی کودک را در بر دارد نقش به سزایی در پیشبرد اهداف آموزشی کودک را دارا می‌باشد.

نقاشی یکی از سرگرمی های اصلی و پایه برای خردسالان ۳-۶ ساله است که به وسیله آن رشد عقلی خرد سال با استفاده از نظریه گودیناف سنجیده می شود . سنجش بهره هوشی کودک و بررسی عوامل آموزشی که باعث ارتقاء آن می شود مسلماً می‌تواند در جهت پیشبرد اهداف آموزشی این دوره از زندگی مفید فایده باشد

تحقیق حاضر توصیفی تحلیلی بوده و روش تحقیق به دوصورت کتابخانه‌ای و میدانی (آزمون گودیناف ومشاهده) می‌باشد. جامعه‌ی آماری، کودکان ۳-۶ ساله کودک جامعه با بهره های هوشی متفاوت می‌باشد . نمونه آماری ۳۲ نفر از میان کودکان دختر و پسر مهد کودک های یزد بوده اند. پس از طراحی لباسی که قابلیت تبدیل به ۱۲۸ مدل را داراست وکودک می توانست خودآن را کامل کند با روش نمونه‌گیری بصورت تصادفی از هر گروه سنی ۸ نفر و کلاً حجم نمونه ۳۲ نفر مورد آزمایش قرار گرفت.

بررسی های حاصله از پوشیدن مداوم لباسهای چند منظوره در طول یک ماه از طریق آزمون گودیناف با استفاده از تحلیل آماری ، با استفاده از نرم افزار spss مورد ارزیابی قرار گرفت. روش آزمایش  نظریه گودیناف روی نمونه آماری جهت مشاهده امکان ارتقاء رشد عقلی کودک توسط لباس چند منظوره می باشد.

نتایج آماری حاصله ازآزمون های ویلکاکسون و علامت ( زوج – نمونه ای ) نرم افزار spssنشان می دهد که پوشیدن لباس چند منظوره توانسته است به صورت معنی داری سبب افزایش رشد عقلی شود.

کلیدواژه: کودک۳-۶ ساله، رشد عقلی، نظریه گودیناف، لباس چند منظوره

مقدمه

در زمانهای اخیر، مطالعات بیشتری درباره ی ماهیت رشد و تکامل عقلی و هوش بعمل آمده اند. لکن اعمال عقلی به قدری پیچیده اند که تعیین دقیق استعدادهای آن دشوار است. از این رو، کنش‌های عقلی را نمی توان مستقیماً مانند امور مادی اندازه گیری کرد بازی ضرورت آن در تعلیم و تربیت، نقاشی کودک یک پیام است، آنچه را که او نمی تواند  به لفظ درآورد را به ما انتقال می دهد. بررسی و  درک زبان نقاشی  اطلاعات ارزنده ای در اختیار والدین، مربیان، روانشناسان و همه کسانی  می گذارد که خواهان درک و دریافت راز و رمز  جهان کودک هستند.

اکتشفات نظامدار این قلمرو به آخرین دهه های قرن نوزدهم باز می گردد. همچنین دیدگاه روان تحلیل گری بر اساس بررسی گسترده معانی نمادهایی که در اسطوره ها، افسانه ها و در زندگی بازیافته می شوند به غنای آن در قرن حاضر کمک کرده است. کودک همه مسایل زندگی خود را به واسطه نقاشی به تجربه در می آورد، خود را می آزماید، و «من» خویشتن پایه ریزی می کند. خط و ترسیم، انعکاسی  از دنیای هیجانی او هستند و نقاشی به تنهایی به منزله جهانی است که دنیای درونی او را متحول  می سازد. مراحل تحول نقاشی از حدود یازده ماهگی، بدون آنکه کودک قصد خاصی داشته باشد، لکه ها و خطوطی را در فضای اطراف خود پدید می آورد.

بدین ترتیب روانشناسان از لحاظ  روانشناختی سه مرحله متمایز را در نقاشی کودکان مورد شناسایی قرار داده اند:

• مرحله لذت که کودک را هدایت می کند و فعالیت ترسیمی در چارچوب بازیهایی قرار میگیرد که از ارضای میل به کثیف کردن که با مرحله بهنجار تجربه کردن و اکتشاف مطابقت دارد، حاصل می شود.
• مرحله باز آفرینی و شهودی توجه کودک به آثاری که در فضای اطراف خود  پدید می آورد معطوف می شود، رابطه علت و معلولی را درک می کند، عمل وی به صورت ارادی در می آید.
• مرحله استفاده از عناصر گرافیک بر اساس  تکنیک ها و اصولهای آموخته  شده طراحی، نظم،  تعادل و اشتیاق به بازآفرینی تأثیرات لذت بخش احساس و انتقال آن مفاهیم به دیگران(هریس،۳۷:۱۹۶۳).

از زمانی که نخستین  آزمونهای هوش ساخته شدند استفاده از ترسیم به منظور ارزشیابی هوش آغاز شد.  شویتن (۱۹۰۱، ۱۹۰۴ و ۱۹۰۷، به نقل از هریس، ۱۹۶۳)پایه گذار هنجاریابی سنی آزمون نقاشی بود. ایده او یکی از ابتدایی ترین  تلاشها بر اساس ساخت یک مقیاس اندازه گیری عینی بر اساس هنجارهای سنی بود.  یکی از اقدامات نظامدار در راستای ساخت روش نمره گذاری عینی نقاشی توسط گودیناف (۱۹۲۶) انجام گرفت.

رشد عقلی و تفکر اصلی ترین ابزار انسان برای مواجهه با مشکلات می‌باشد که کودکان ما کمتر برای مشکلات به راه حل آن فکرمی  کنندو بیشتر حل آن را به والدین می‌سپارند و یکی از دلایل این مهم نبود ابزاری برای پرورش رشد عقلی کودکان است.

(۱) افزایش رشد عقلی کودک از مهمترین دغدغه‌های والدین است که پیشرفت کردن یا شکست خوردن افراد به آن بستگی دارد و امروزه تنها ۵% از کودکان ما رشد عقلی بالاتر از سنشان دارند.

(۲) بوجود آوردن محیط مساعد برای رشد عقلی بالا را می‌توان از راههای مختلف بوجود آورد از جمله استفاده از بازیهای فکری ،طرح معما وچیستان، خواندن داستان، بازی با لگو و بازی بارنگ می‌تواند راه گشا باشد در این زمینه اسباب بازی‌ها و کتابهای زیادی وجود دارد.

(۳) وقتی سرعت رشد خلّاقیّت و اختراعات و ایجاد نیازهای جدید در کشورهای خارجی بیش از سرعت رفع نیازهای در داخل باشد این طبیعی است که جامعه ای همواره محتاج کشورهای دیگر داشته باشیم.

(۴) اولین قدم برای افزایش رشد عقلی کودک شناخت عوامل مناسب آن می‌باشد که یکی از آنها قرار دادن کودک در محیط مناسب ، ایجاد توانمندی در جستجوی گری و تحقیق به شیوه‏هایی غیر متداول برای راهگشایی حل مسائل توانمندی تصمیم گیری خصوصّیات در موقعی حساس ، توانمندی عبرت گرفتن از خطای تصمیماتی که به خاطر نا دیده گرفتن بعضی متغّیرهای موثر بر نتیجه کاربه وجود آمده است.

(۵) در جامعه ای که طالب رشد عقلی بالا و ابتکار است به عکس کمتر تلاشی برای ایجاد و افزایش آن در راستای رسیدن به اهداف بزرگ جامعه می‌شود و کمتر محیط و ابزاری برای کودک فراهم می‌شود تا توانمندی کودکان بالا برود.

(۶) اگرچه ما نمی توانیم ماهیت درست زندگی عقلی یک کودک را دریابیم ولی روشن است که اثر متقابلی میان اعمال ذهنی و احتیاجات و فعالیت‌های بدنی او وجود دارد. وقتی کودک گرسنه ای را مادرش به آغوش می‌گیرد، حرکات شیرخواری از خود نشان می‌دهد که از آغاز یک نوع ادراک حکایت می‌کنند و فعالیت ذهنی او را ظاهر می‌سازند. همین که بزرگ می‌شود بیشتر فعالیت ذهنی و کاوش او از محیط، نسبت به نیاز او به فعالیت‌های بدنی انجام می‌گیرد.

بنابراین، می‌توان گفت که جهان کودک در دوره ی نوزادی از یک عده انگیزه‌های درونی یا آنهایی که مستقیماً بر بدن او اثر می‌گذارند تشکیل یافته است. به این سبب گرسنگی، تغذیه و توجه به امور بدنی، بیشتر وقت بیداری او را می‌گیرند، در صورتی که جهان دیدنی‌ها و شنیدنی‌ها او را به خود مشغول نمی سازند و بعد از مدتی بدین مسائل توجه می‌کند چنانکه مثلاً کودک نمی تواند درآغاز طفولیت، به یک چیز متحرک چشم بدوزد یا با چشم، آن را دنبال کند و این توانایی را بعد از مدتی بدست می‌آورد.

با گذشت زمان، فعالیت مربوط به دیدن و شنیدن افزایش می‌یابد و کودک بدان وسیله با محیط خود مربوط می‌شود. سپس عمل دیدن به قدری اهمیت پیدا می‌کند که ما غالباً عبارات بصری را درباره ی معانی و مفاهیمی بکار می‌بریم که ذاتاً به بینایی و دیدن مربوط نیستند چنانکه مثلاً وقتی گفته شخصی را می‌فهمیم به جای اینکه بگوییم: «آنچه را گفتی فهمیدم و شناختم» می‌گوییم: «آنچه را که می‌گویی می‌بینم.

با توجه به این که رشد عقلی بالاتر از سن افراد بسیار مطلوب است. در مطالعه حاضر میزان سودمندی روش‌های اجرا شده در مراکز آموزشی و همچنین مهدهای کودک را مورد بررسی قرار داده و با نمونه ایده آل آن جهت بالا بردن رشد عقلی کودک مورد مقایسه قرار می‌دهیم. سعی می‌کنیم لباسی طراحی کنیم تا به بهبود وضعیت روحی و روانی کودکان کمک کنیم و رشد عقلی کودکان بالا برود و باعث رشد شکوفایی و پیشرفت کودک بشود.

در واقع مسئله اصلی این پژوهش بر آن است که با ایجاد محیطی محّرک برای ارتقاء رشد عقلی کودکان تلاش کند و رفتارهای مناسب والدین و مربیّان نیز موثر است ولی می‌توان این مسئله را تنها در رفتار والدین جست وجو نکرد بلکه پژوهشگر با طراحی لباس چند منظوره که قادر به تحریک و رشد عقلی کودکان در واقع رسالت خود را به انجام برسانند.

روش بررسی

تحقیق حاضراز نوع تحلیلی بوده و به صورت مقطعی و کاربردی در شش ماهه اول ۱۳۹۴روی ۳۲ نفر از کودکان شهر یزد انجام شد. هدف تحقیق ، شناسایی عوامل موثر بر رشد عقلی کودک بود که در این راستا نیا ز به بازی‌های خلاقی که بتوان از آن در لباس استفاده کرد احساس شد که حاوی معمایی باشد تا ذهن کودک را درگیر کند و خوب دیدن را در او تقویت کند به همین منظور به جمع آوری وطراحی لباس آنها پرداخته شد.

بعد از دوخت لباسها به نمونه آماری پوشانده شد و مشاهده شد که این لباسها برای کودکان بسیار جذاب و سرگرم کننده بود.

در وحله اول تعدادی نمونه جهت کارروی لبا س کودک زده شد پس از آن لباسی با توجه به شرایطی که لباس کودک باید داشته باشد طراحی شد که قابلیت این که  کودک بتواند تمامی اجزاء آن را جدا و دوباره به هم وصل کند را داشته باشد این لباس هم مانند به نظر می رسد باعث رشد عقلی ‌شود وهم  این که چون کودک خود با لباس در ارتباط بوده و قطعات لباس را به هم وصل می‌کند توجه او به لباس بیشتر شده و در نقاشی لباس آدمک را کامل تر می‌کشد  امتیاز بیشتری کسب می‌کند و این نشان دهنده بهره هوشی بالاتر کودک می‌باشد و پس از آن انجام آزمون گودیناف از نقاشی کودکان ۳-۶ سال به صورت پیش آزمون و پس آزمون پس از گذشت یک ماه و ارتباط کودک با لباسی که قابلیت کاملتر شدن داشت

نمونه آماری از جامعه آماری گروه سنی ۳-۶ سال مهد کودک انتخاب شد. جهت انجام تست گودیناف از کودک خواسته شد با دقت تمام آدمکی را طراحی کند و این امکان به او داده شد چند نقاشی بکشد و بهترین آنها انتخاب شود (تصویر۳-۷)

همانطور که در تصویر آمده است لباس در ابتدا ساده با یقه گرد و آستین کوتاه است.کودک می تواند در صورت تمایل آستین آ ن را به وسیله چسب نرو ماده که در قسمت آستین به کار رفته است بلند کند ، یقه را وصل کند،کلاه را نصب نماید جیب و پاپیون و جلیقه لباس را نیز مانند آستین با چسب نر و ماده به لباس وصل کندبرای نصب دکمه در قسمت جلو لباس حدود ۱۵ سانتی متر آهنربا کار شده است و در پشت دکمه از واشر آهنی  استفاده شده است تا قابلیت جذب توسط آهنربا را داشته باشد و لباس کامل می شود(تصویر۳-۸)در آزمون ثانویه سن عقلی اکثر کودکان از ۱ تا ۳۴ نمره افزایش  و تعداد معدودی از۲ تا۱۶ نمره کاهش داشته است، اما به طور کلی در محاسبات آماری نرم افزار spssنشان داد رشد عقلی کودک به صورت معنی داری افزایش داشته است.

جدول ۲-۱-جدول تبدیل نمرات خام به سن عقلی “

جدول ۲-۲- (همت یار،۳۸:۱۳۸۸)

پس از مطالعه و تحقیقی که در زمینه تست گودیناف ، رشد، بازی و خلاقیت کودک صورت گرفت ، برای دوخت لباسی که بهره هوشی کودک را تحریک کرده و در نتیجه افزایش دهد و با توجه به تست آدمک گودیناف که هوش کودک را می سنجد و علاوه بر دقت آسان وساده بودن این آزمون  وقابلیت دسترسی به آن باعث شده است که روانشناسان وافراددیگر بیشتر به آن بپردازند. آزمون هوش گودیناف که نقاشی آدمک می‌باشد که پس از آنکه امتیازها از ۵۱ بند آزمون که ۵ امتیاز آن مربوط به لباسها یی است که کودک به تن آدمک نقاشی می کند سن عقلی مطابق جدول به دست می‌آید که درفرمول رشد عقلی جا گذاری و IQمحاسبه  می‌شود.

با توجه به اینکه لباس  با وصل کردن یک جزء تا هفت جزء دو به توان هفت بار می تواند تغییر کند ۱۲۸ مدل کار شده است.

پس از پوشیدن لباس توسط کودک تغییر مدل دادن لباس طبق تصاویری که در اختیار کودک قرار داده شده بود آزمون گودیناف برای مرتبه دوم از کودک گرفته شد و رشد عقلی محاسبه شد مشاهده شد در اکثر موارد رشد عقلی کودکان نمونه آماری افزایش داشته است.

 

شکل ۴-۱- نمودار دایره ای مقادیر فراوانی رشد عقلی اولیه براساس گرو ه‌های کیفی تقسیم بندی شده

شکل ۴-۲- نمودار دایره ای مقادیر فراوانی رشد عقلی ثانویه براساس گرو ه‌های کیفی تقسیم بندی شده

همانطور که ملاحظه می‌شود ،بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد که بالغ بر ۹۰%از کودکان نمونه آماری رشد عقلی اولیه وثانویه آنها بیشتر از متوسط بوده وکمتر از کمتر از ۱۰%آنها رشدهای عقلی اولیه وثانویه آنها کمتر از متوسط دارند.

 

۴-۱۷-۲- نمودارهای هیستوگرام رشد عقلی

نمودارهای هیستوگرام رشد عقلی اولیه وثانویه به ترتیب در شکل‌های۴-۳و۴-۴نشان داده شده است.بر این اساس مقادیر رشد عقلی کودکان براین اساس مطالعات قبلی(۱۹-۲۳)به ۱۰ گروه شامل ۱- کانا(۰-۲۴)،۲-کالیو(۲۵-۴۹)،۳-کودن(۵۰-۶۹)،۴-مرزی ضعیف(۷۰-۷۹)،۵-مرزی(۸۰-۸۹)،۶-متوسط(۱۰۹-۹۰)،۷-باهوش(۱۲۹-۱۱۰)،۸-پر هوش(۱۴۹-۱۳۰)،۹-تیز هوش(۱۶۹-۱۵۰)و۱۰نابغه(بیشتر از ۱۷۰)تقسیم بندی می‌شود.

شکل۴-۳- نمودار هیستو گرام رشد عقلی اولیه براساس گروه‌های کیفی تقسیم بندی شده

شکل۴-۴- نمودار هیستو گرام رشد عقلی ثانویه براساس گروه‌های کیفی تقسیم بندی شده

همان طور که ملاحظه می‌شود رشد عقلی اولیه در بین افراد شرکت کننده در این تحقیق،گروه‌های کیفی۷،۵،۴،۲،۱وجود ندارند وبیشترین افراد را گروه۱۰ تشکیل می‌دهد.

همانطور که از نمودارمشاهده می‌شود مقادیر رشد عقلی ثانویه کودکان شرکت کننده در گرو ه‌های کیفی۵،۴،۲،۱قرار نگرفته اند وبیشتر افراد در گروه ۱۰(نابغه)قرار می‌گیرند

بحث  و نتیجه‌گیری

نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده‌های کمّی و بررسی فرضیات با استفاده از آزمون گودیناف در دو مرحله مستقل نشان می‌دهد که لباس چند منظوره توانسته است تاحدودی رشد عقلی کودک را بالا برده یا حد اقل آنرا تحریک کندکه دومین آزمون گودیناف این نظر را تأیید می‌کند.

۱- لباس چند منظوره مبتنی بر نیازهای آموزشی این دوره سنی طراحی شده است و توانایی آن در ارتقاء رشد عقلی کودک در سطح بالایی قرار داردو همچنین تغییر لباس با تشخیص عوامل موثر در ارتقاء رشد عقلی از نظر شرایط و امکانات آموزشی برای کودک در بهبود این شرایط مؤثر واقع شود.

لباس چندمنظوره از نظر طرح برای کودکان جذاب بوده است و از نظر هماهنگی با روحیه و شرایط کودک و بکارگیری توانمندی و توانایی جسمانی کودک، توجه به علاقمندی و رغبت در یادگیری، ارتقاء رشد عقلی او موفق بوده است.

لباس چند منظوره توانایی داشته است که ذهن کودک را بیشتر درگیر کند وبه افزایش رشد عقلی کودک کمک نماید ، از آنجاییکه بررسی بین دو متغیر رشد عقلی اولیه و ثانویه از طریق ضریب همبستگی کندال و اسپیر من انجام شد. نتایج اماری حاصله نشان می دهد که بین مقادیر رشد عقلی اولیه و ثانویه، همبستگی مثبت وجود دارد. – لباس چند منظوره در برآوردن نیازهای آموزشی ضروری کودکان در رابطه با یادگیری و افزایش مهارت  درتغییر وکامل کردن لباس موفق بوده است که مجموع این نتایج می‌تواند در جهت پیشبرد اهداف آموزشی این دوره سنی مفید فایده باشد.

  

منابع

Ahmadvand , Mohammad Ali, ravanshenasi bazi entesharate daneshgahe Payame noor 1381

Amabli,Terza,Shekoofaei khalaghiate koodakan,tarjome DR Hosein GHasemzade va Parvin Azimi, nashre Donyaie no,1375

Avilborio Farari,Ana,naghashi koodakan va mafahime an,tarjome Abdolreza Sarafan , entesharat Dastan,chape chaharom, zemestan 1371

Anastazi,ravanazmaei, tarjome Mohammadtaghi Barahati,entesharate daneshgah Tehran ,1364

BabaPoor kheirodin,Jalil,khalaghiate tosif,mahdodyatha va ravesh haye ejade khalaghiat, shemare 241,portale jame oloome ensani.

Bavar,Tom,darke koodak az jahan , tarjome Sima Asa’di,entesharat Roshd,1373

Pasha Sharifi,Hasan , ravanshenasi hoosh va sanjesh an entesharat daneshgahe Payame nor 1388.

Pyaje,Jan va Baril Einheldor,ravan shenasi koodak,tarjome Zinat Tofigh,nashre Nei,1373.

Ahmadi,Sid Ahmad,ravanshenasi nojavanan va javanan, entesharate Terme,Masha’l,1371.

Proun,M.VR,ravanshenasi balini, tarjome Parirokh Dadstan va Mahmood Mansour,entesharat Darya,Bahar 1371.

Hoseini, Sid Abolghasem,osole bahdeshte ravani, entesharat daneshgah Mashhad,1360.

Dadstan,Parirokh,arzeshyabi shakhsiate koodakan barasase azmoonhaie tarsimi,entesharate Roshd,chape aval,1374

Azimi,Siroos,osoole ravanshenasi omoomi, entesharat saffa’r,chape chaharom,Tehran 1371.

Kerman, L. naghashi koodakan , karbord test tarsime khanevade dar cilinic, tarjome Dadsetan va Mansoor , chape Darya,chape aval, mahe dey , 1371.

Golin dey,Toomas,Anjel, M.J. silk, moshadame ravanshenasi koodakan,tarjome Abas Mokhber,entesharat tarhe no,1370.

Mokhtari,Farahnaz,ravanshenesi koodakan,entesharat Aghaghi,chape dovom,paeiz 1377.

Moghadesi,Hami deh , ravanshenasi honar baraye koodakan a’ddi va estesnaei,entesharat farzanegan,1272.

Vazirnya,Sima,Ganji,Tahera, naghashi koodak , Tehran ,nashre Ghatre ,1380.

Oliverio Farari,Ana,naghashi koodakan va mafahime a’n,tarjome Abdolreza Sarrafan ,Tehran,Dastan 1373.

Baba poor kheirodin , Jalil,khalaghiate tousif,mahdoodiat ha va raveshhaye eijade khalaghiat,peyvand,shemare 241,portal jame oloome ensani.

Karbord azmoon naghashi Goodinaf dar beine gorohi az koodakan dabestani shiraz

  http://www.ensani.ir/fa/12184/profile.aspx Mahryar,Yosefi 1382,

Hanjaryabi azmoon naghashi meghias zanan adamak Godinaf

 (Rezaei 1380) hanjaryabi azmoon naghashi meghiase mardan adamak Godinaf bar rooye koodakan 6-11 sale booshehr

Mazidi Mohammad ,Golzari Sima, barasi mozan barkhordari ketabhaye farsi dore ebtedaei az moalefehaye khalaghiat ,pejohesh haye barname

Darsi,shemare 1,doure 1,maghale 4,tabestan,portale jame ollome ensani,1390.

Tarahi lebas ba hadafe afzayesh khalaghiat koodakan pish dabestani (Falahati,Fallah 1391)

Karbord olgoohaye amoozeshi dar lebase koodakan pishdabestani (Mahboobi,Derakhshesh, Fallah 1391),

Meghyase mizane bahre hooshi dokhtaran va pesaran az tarighe azmoone adamak Goodinaf

 

 

 تحریریه مجله نساجی کهن

ارسال مقالات و ترجه جهت انتشار در سایت : info@kohanjournal.com

جهت دریافت آخرین خبرها و به روز ترین نمایشگاه های نساجی و فرش ماشینی ایران و جهان در فرم زیر ثبت نام کنید